Qlobal xaosun artdığı bir dövrdə,
Avropa İttifaqı və digər ölkələr, ABŞ-ın gömrük rüsumlarına qarşı daha az həssas olacaq yeni bir
ticarət şəbəkəsi qurmaq niyyətindədirlər.
Ötən həftənin sonunda Birlik Vaşinqtonun avqustun 1-dən etibarən 30 faizlik gömrük rüsumları tətbiq edəcəyini öyrəndi.
Avropa İttifaqı Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen danışıqları davam etdirməyə söz verdi, lakin eyni zamanda Birliyin ABŞ-a qarşı cavab tədbirlərini avqustun əvvəlinə qədər təxirə salacağını, lakin güclü bir cavab üçün planlar qurmağa davam etdiyini açıqladı.
AVROPANIN B PLANI
Lakin bu, Avropanın yeganə strategiyası deyil. ABŞ-ın bir çox ticarət tərəfdaşları kimi, Avropa da daha etibarlı müttəfiqlər axtarır.
ABŞ dünyanın ən böyük iqtisadiyyatına, aktiv istehlak bazarına və qabaqcıl texnologiyalara sahib olsa da, bir çox Amerika ticarət tərəfdaşı müxtəlifliyə getməkdən başqa çıxış yolu görmür. Ticarət əlaqələrini dəyişdirmək çətin olsa da, köklü şəkildə dəyişdirildikdən sonra onları əvvəlki vəziyyətinə qaytarmaq daha da mürəkkəbdir. Hazırda baş verən də məhz budur.
Son həftələrdə AB-nin danışıqçıları amerikalı həmkarları ilə aylarla davam edən görüşlər keçirib. Həftənin ortalarına qədər Brüssel bir razılaşma çərçivəsinə yaxınlaşdığını ümid edirdi:
Avropa İttifaqı 10 faizlik əsas gömrük tarifini qəbul edəcək, bunun müqabilində isə əsas sektorlar üçün bəzi istisnalar tələb edəcəkdi.
Bunun əvəzinə, ABŞ prezidenti Donald Tramp cümə axşamı günü ABŞ-ın ən vacib ticarət tərəfdaşlarından biri olan Birliyə geniş və hər sahəni əhatə edən tarif tətbiq edəcəyini bildirməyə başladı. Cümə günü Ağ Ev Birlik rəsmilərinə rəsmi bildiriş göndərərək üzərində işlədikləri planları ləğv etdiyini elan etdi. Növbəti gün isə sosial media hesabından Birliyə 30 faizlik tarif tətbiq olunacağını açıqladı. Eyni zamanda Meksikadan gələn mallara da oxşar vergilərin tətbiq ediləcəyi bildirildi. Kanadaya tətbiq olunacaq dərəcə bir qədər yüksəkdir: 35 faiz. Tayland (35 faiz), Banqladeş (35 faiz) və Braziliya (50 faiz) kimi onlarla digər ticarət tərəfdaşının da eyni aqibəti yaşayacağı gözlənilir.
MÜHİT GETDİKCƏ DAHA DA DÜŞMƏNÇİLƏŞİR
Tramp əvvəllər də tariflərlə hədələyib sonra geri çəkilmişdi. Avqustun 1-də qüvvəyə minməsi planlaşdırılan bu yeni vergilərlə bağlı danışıqlara açıq olduğunu da qeyd etdi.
Avropa İttifaqı və digər ölkələr də danışıqlara davam etməyə istəklidir.
Lakin qeyd olunur ki, "mühit getdikcə daha da düşmənçiləşir."
Brüsseldə yerləşən Eurasia Group-un Avropa direktoru Müctəba Rəhman bildirir ki, "Tramp qeyri-müəyyənliyi silah kimi istifadə edir" və onun şənbə günkü açıqlamasını "qaydaları aradan qaldırmaq" kimi qiymətləndirir.
Avropa Parlamentində ABŞ ilə Əlaqələr Heyətinin sədri Brando Benifei də "Tramp Avropanı bölməyə və qorxutmağa çalışır" deyib.
Fon der Leyen bazar günü verdiyi açıqlamada, Birliyin hazırda gözlənilən cavab tariflərini tətbiq etməzdən əvvəl avqustun əvvəlinə qədər gözləyəcəyini bildirdi. Bu vergilər təxminən 25 milyard dollarlıq məhsulu əhatə edir. Daha əvvəl bir dəfə dayandırılmışdılar və çərşənbə axşamı səhəri qüvvəyə minmələri gözlənilirdi.
Fon der Leyen əlavə etdi: "Eyni zamanda daha çox əks-tədbir hazırlamağa davam edəcəyik." Lakin cavab vermək yalnız ilk addım ola bilər; uzunmüddətli perspektivdə xarici müttəfiqlərlə yaxınlaşmaq daha mənalı nəticələr verə bilər.
YENİ PLANDA NƏ ABŞ, NƏ DƏ ÇİN VAR
Xəbərə görə, Trampın ticarət sistemini yenidən təşkil etmək cəhdi fevral ayında başladığından bəri
Avropa İttifaqı yeni ticarət sazişləri bağlamağa və mövcud olanları dərinləşdirməyə çalışır.
Kanada və Birlik birlikdə hərəkət edir. Britaniya və Birlik Brexit-dən beş il sonra ticarət əlaqələrində yaxınlaşıb. Birlik Hindistan, Cənubi Afrika və Cənubi Amerikadakı müxtəlif ölkələrlə, həmçinin Asiyadakı müxtəlif ölkələrlə ticarət əlaqələrini inkişaf etdirməyə çalışır.
Bu strategiyanı təkcə Birlik deyil, Kanada da Cənub-Şərqi Asiya ilə yaxınlaşır. Braziliya və Meksika isə ticarət əlaqələrini dərinləşdirməyin yollarını axtarır. Bəzi rəsmilər ABŞ və Çini xaric edən
ticarət şəbəkəsi qurmaq ideyasını irəli sürüblər. Çin fabriklərini həddindən artıq dəstəkləyərək qlobal bazarı ucuz mallarla doldurmaqda günahlandırılır.
Avropa İttifaqı Komissiyasının sədri fon der Leyen bu yaxınlarda Yaponiya, Vyetnam və Avstraliya da daxil olmaqla 11 ölkədən ibarət bir ticarət qrupu ilə yeni əməkdaşlıq axtarışına girilə biləcəyini, lakin bu qrupun nə ABŞ-ı, nə də Çini əhatə etmədiyini vurğuladı. Bu addım yeni
beynəlxalq ticarət əlaqələrinin qurulmasında mühüm rol oynaya bilər.
ƏSAS SUAL: DAHA DA İRƏLİ GEDƏRLƏRMİ?
Mütəxəssislərin fikrincə, buradakı əsas sual budur: ABŞ-ın müttəfiqləri daha da irəli gedəcəklərmi? Yəni, təkcə öz aralarında əməkdaşlığı artırmaqla kifayətlənməyib, ABŞ-a qarşı açıq şəkildə birlikdə hərəkət edəcəklərmi?
Bruegel iqtisadi siyasət araşdırma təşkilatının baş mütəxəssisi Yakob Funk Kirkegaard deyir: "Trampın tariflərinə qarşı böyük iqtisadiyyatlar birgə cavab tədbirlərinin koordinasiyasını düşünə bilərlər. Bu yolla onlar daha çox danışıq gücünə sahib ola bilərlər. 'Koordinasiya' siqnallarına diqqət edin. Bu, rasional yanaşmadır."
24 saat
