Donald Tramp Azərbaycan Prezidentinin Çıxışını Paylaşdı
ABŞ-ın sabiq prezidenti Donald Tramp "Truth Social" sosial şəbəkə hesabında Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin iyulun 19-da Xankəndidə etdiyi çıxışdan bir hissəni yayımlayıb.
Paylaşılan hissədə cənab Əliyev jurnalistin sualına cavab olaraq Trampı yüksək qiymətləndirib.
Prezident Əliyevdən Trampa Təriflər
Xankəndi şəhərindəki çıxışı zamanı prezident Əliyev qeyd edib ki, o, Trampın qələbəsini proqnozlaşdırmayıb. Lakin Azərbaycan xalqı üçün onun seçilməsinin daha məqsədəuyğun olacağını bildirib. Buna səbəb kimi Trampın Azərbaycanla eyni fundamental, o cümlədən ailə dəyərlərini bölüşməsini göstərib.
Cənab Əliyev Trampı müharibələrə başlamayan yeganə ABŞ prezidenti adlandırıb. O, həmçinin sabiq prezidentin hakimiyyətdə olduğu qısa müddətdə müharibələri dayandıran bir lider olduğunu vurğulayıb. ABŞ prezidentlərinin fəaliyyətinə toxunan cənab Əliyev, Trampa Azərbaycan və Ermənistan arasında razılığa gəlmə səylərinə görə də minnətdarlıq ifadə edib.
Azərbaycan Prezidenti Trampın beynəlxalq təhlükəsizlik sahəsində qlobal məsələlərlə məşğul olmasına baxmayaraq, Cənubi Qafqazdakı vəziyyəti də diqqətdə saxlamasını xüsusi qeyd edib. İlham Əliyev Trampın qələbəsinin bir sıra səbəblərdən Azərbaycanda böyük sevinclə qarşılandığını vurğulayıb. "Təbii olaraq, arzulayırıq ki, o, işini sona çatdırsın, “Vaşinqton bataqlığı”nı dibinə qədər qurutsun", – deyə cənab Əliyev sözlərini tamamlayıb.
Sülh Razılaşması İmzalanması Ehtimalı
Donald Tramp bu yaxınlarda Azərbaycan və Ermənistan arasında tezliklə sülh razılaşmasının imzalanacağını bildirib.
Oxucu Şərhləri
Məsələnin yalnız bir tərəfini işıqlandırmaq yerinə, bu hadisənin potensial müsbət və mənfi nəticələrini müqayisəli şəkildə araşdırmaq daha faydalı olardı. Məsələn, bu hadisənin Azərbaycanın beynəlxalq arenada görünməzliyinə və nüfuzunun artmasına necə kömək edə biləcəyi, eyni zamanda, Rusiya ilə münasibətlərə necə təsir edəcəyi və bunun uzunmüddətli nəticələri geniş təhlil edilməlidir. Daha ətraflı bir araşdırma, bu hadisənin Azərbaycanın xarici siyasət strategiyasının bir hissəsi olub-olmadığını və ya sadəcə reaksiya olduğunu müəyyən etməyə kömək edər. Belə bir geniş və obyektiv təhlil oxucuya daha dolğun bir mənzərə təqdim edərdi.
Əsas fərq isə informasiya mühitindədir. Sovet dövründə belə "dostluq" nümayişləri ciddi senzura və məhdud informasiya axını altında baş verirdi. İndi isə sosial media vasitəsilə bu hadisə dərhal qlobal miqyasda yayılır və daha çox təhlili tələb edir.
Bu hadisədən çıxarıla biləcək dərs isə, siyasi liderlərin qarşılıqlı əlaqələrinin hər zaman zahiri görünüşünün arxasında daha dərin və mürəkkəb motivlərin gizlənməsi ehtimalının yüksək olmasıdır. Bu səbəbdən, belə hadisələrə yalnız səthi baxışla yanaşmaq düzgün deyil və həm daxili, həm də beynəlxalq kontekst araşdırılmalıdır. Trampa və Əliyevə aid olan bu konkret halda, ABŞ-ın daxili siyasi vəziyyəti, Qərbin Azərbaycana münasibəti və regiondakı geosiyasi gərginliklər də nəzərə alınmalıdır.
Əks arqument olaraq, bu hadisəni sadəcə iki lider arasında şəxsi rəğbət əsasında baş vermiş bir hadisə kimi də qiymətləndirmək olar. Yəni, Trampın hərəkətinin arxasında heç bir gizli geosiyasi niyyət ola bilməz. Bu baxımdan, məqalənin daha obyektiv olması üçün bu alternativ baxış bucağı da nəzərə alınmalıdır.
Konstruktiv bir yanaşma olaraq isə, bu cür hadisələrin gələcəkdə təsirlərini azaltmaq üçün, ölkəmizin diplomatik əlaqələrini müxtəlif ölkələrlə daha balanslı və şəffaf qurmaq əhəmiyyətlidir. Həmçinin, beynəlxalq münasibətlərdə şəxsi münasibətlərin yaratdığı riskləri minimuma endirmək üçün daha strateji bir yanaşma vacibdir.
Digər ölkələrlə müqayisə etsək, məsələn, Çinin Afrika ölkələri ilə əlaqələrindəki strateji tərəfdaşlıq yanaşmasına bənzər bir yanaşma görürük. Lakin, bu misalda, regional güc tərəfindən yerli liderlərin dəstəklənməsi, beynəlxalq təzyiqin daha çox olacağı ehtimalını doğurur. Bu kontekstdə Trampın hərəkətinin beynəlxalq arenada necə qarşılanacağını proqnozlaşdırmaq çətindir.
Maraqlı bir sual ortaya çıxır: Əgər Trampın bu hərəkəti, ABŞ-ın Cənubi Qafqaz siyasətində dəyişikliyi nəzərdə tutmursa, onda bu paylaşımın əsas məqsədi nə idi?
Şərh Yaz