BMT: Bərpa Olunan Enerji Xərclərinin Azalmasında Qlobal Dönüş Nöqtəsi

Bərpaolunan Enerji Era: Dönüş Nöqtəsi

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) baş katibi Antonio Quterreş bəyan edib ki, qalıq yanacaqlar dövrü süqut edir, çünki bərpaolunan enerji mənbələri ucuzlaşır. İki hesabatın nəticələrinə görə, qlobal miqyasda yaşıl enerjiyə keçid müsbət dönüş nöqtəsinə çatıb və günəş, külək enerjisi daha da ucuzlaşaraq geniş yayılacaq. BMT-nin bir neçə agentliyinin hazırladığı "Fürsətdən Yararlanmaq" adlı hesabatda bildirilir ki, ötən il dünya üzrə istehsal olunan elektrik enerjisinin 74 faizi külək, günəş və digər yaşıl mənbələrdən əldə edilib. 2024-cü ildə qlobal enerji şəbəkəsinə əlavə olunan yeni elektrik enerjisi gücünün 92.5 faizi yaşıl enerji mənbələrinə aid olub. Eyni zamanda, elektrik avtomobillərinin satışı 2015-ci ildəki 500 min ədəddən 2024-cü ildə 17 milyonu ötüb.

İqtisadi Üstünlüklər və İnvestisiyalar

Beynəlxalq Bərpaolunan Enerji Agentliyinin (IRENA) enerji xərcləri hesabatına əsasən, ötən il qlobal miqyasda ən ucuz elektrik mənbələri quruda quraşdırılmış külək turbinləri, günəş panelləri və yeni hidroenerji olub. Hesabatlara görə, günəş enerjisi indi ən ucuz qalıq yanacaqdan 41 faiz, külək enerjisi isə 53 faiz daha sərfəlidir. BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş Nyu-Yorkdakı BMT qərargahında etdiyi çıxışında qalıq yanacaqlar dövrünün iflasa uğradığını vurğulayıb. O qeyd edib ki, biz yeni enerji dövrünün şərəfini yaşayırıq – ucuz, təmiz və bol enerjinin iqtisadi imkanlarla zəngin bir dünyanı təmin edəcəyi bir dövr. Quterreş hesabatlara istinadən bildirib ki, “sadəcə pulun axışını izləyin”: ötən il yaşıl enerjiyə 2 trilyon dollar sərmayə qoyulub ki, bu da yanacaqlara qoyulan sərmayədən təxminən 800 milyard dollar çoxdur. Hesabatlarda vurğulanır ki, yanacaqların hökumət tərəfindən təmiz enerjiyə nisbətən demək olar ki, doqquz dəfə daha çox subsidiya almasına baxmayaraq, təmiz enerji sektoru sürətlə inkişaf edir. BMT hesabatında 2023-cü ildə qlobal qalıq yanacaq subsidiyalarının 620 milyard dollar, yaşıl enerji üçün isə cəmi 70 milyard dollar olduğu göstərilir.

Qalıq Yanacaqlar və Artan Enerji Tələbatı

Bununla belə, BMT yaşıl enerjiyə keçidin kifayət qədər sürətlə baş vermədiyi barədə xəbərdarlıq edib. Yaşıl enerji sahəsindəki bum qalıq yanacaqlar istehsalının azalmaq əvəzinə qlobal miqyasda artmaqda davam etməsinə səbəb olur. BMT rəsmiləri bunun inkişaf etməkdə olan ölkələr, süni intellekt məlumat mərkəzləri və getdikcə istiləşən dünyada soyutma ehtiyacları səbəbindən ümumi enerji tələbatının artması ilə əlaqədar olduğunu bildirib. Quterreş qalıq yanacaqlardan yapışan ölkələrə xəbərdarlıq edərək, onların daha da yoxsullaşdıracaq təhlükəli bir yola düşdüklərini qeyd edib. O, belə ölkələrin iqtisadiyyatlarını qorumadığını, əksinə sabotaj etdiyini, xərcləri artırdığını, rəqabət qabiliyyətini zəiflətdiyini və etibarsız aktivlərlə özlərini təmin etdiyini vurğulayıb.

Qlobal Fərqlər və Texnologiyanın Rolu

Yaşıl enerjinin qlobal inkişafı əsasən Çin (iqtisadiyyatının onda biri yaşıl enerjiyə bağlıdır), eləcə də Hindistan və Braziliya kimi ölkələrdə müşahidə olunur. Hesabatlarda qeyd olunur ki, böyük elektrik enerjisi ehtiyaclarına baxmayaraq, Afrika keçən il quraşdırılan yeni yaşıl enerji gücünün 2 faizindən azını təşkil edib. Hesabatlarda iştirak etməyən Təbii Sərvətlərin Müdafiəsi Şurasından bahamalı iqlim alimi Adelle Tomas Associated Press agentliyinə bildirib ki, “Qlobal Cənub regionu onsuz da dayanıqsız borc səviyyələrini artırmadan öz elektrik enerjisini istehsal etmək üçün səlahiyyətli olmalıdır”. Quterreş böyük texnologiya şirkətlərini 2030-cu ilə qədər məlumat mərkəzlərini tamamilə bərpaolunan enerji ilə təmin etməyə çağırıb. O, tipik bir süni intellekt məlumat mərkəzinin 100.000 evin elektrik enerjisi qədər enerji sərf etdiyini, 2030-cu ilə qədər isə məlumat mərkəzlərinin bütün Yaponiyanın hazırda istehlak etdiyi qədər elektrik enerjisi istehlak edə biləcəyini vurğulayıb. BMT rəsmisi gələcəyin buludda qurulduğunu və bunun günəş, külək və daha yaxşı dünyanın vədi ilə təmin edilməli olduğunu deyib.

24 saat