Siyasət 12.08.2025

Trump-ın L.A.-yə hərbi yerləşdirməsində iştirak edən general etirazların "qiyam" kimi təsvir edildiyini eşitmədiyini bildirdi

Trump-ın L.A.-yə hərbi yerləşdirməsində iştirak edən general etirazların "qiyam" kimi təsvir edildiyini eşitmədiyini bildirdi
ABŞ prezidenti Donald Trampın Los-Ancelesdəki etirazlara cavab olaraq Milli Qvardiya qüvvələrini göndərməsi ilə bağlı qalmaqallı qərarı məhkəmədə müzakirə olunur. Kaliforniya qubernatoru Qavin Nyusomun Tramp administrasiyasına qarşı iddia üzrə məhkəmə prosesi başlayıb. ## Posse Comitatus Aktı və Milli Qvardiya Məsələ burasındadır ki, ABŞ prezidenti Donald Trampın göndərdiyi hərbi qüvvələr, o cümlədən Dəniz Korpusunun və Milli Qvardiyanın üzvləri, XIX əsrə aid Posse Comitatus Aktını pozubmu? Bu qanun hərbçilərin daxili qanunları tətbiq etməsini qadağan edir. Qubernator Nyusom təxminən 4000 Kaliforniya Milli Qvardiya əsgərinin yerləşdirilməsini qanunsuz "hakimiyyət ələ keçirmə" adlandırıb. ABŞ prezidenti Donald Tramp isə bu addımı qanuni və zəruri hesab edib. Onun fikrincə, bu, İMiX (İmmiqrasiya və Gömrük Mühafizəsi) əməliyyatlarına qarşı gərgin etirazlar zamanı immiqrasiya agentlərini və federal mülkiyyəti qorumaq üçün vacib idi. ABŞ prezidenti Donald Trampın iyun ayının əvvəlində verdiyi fərman Qvardiyanın çağırılmasını tələb edirdi. Fərmanda deyilirdi ki, etirazlar "bir növ üsyan təşkil edir". Administrasiya, qüvvələrin yerləşdirilməsini "üsyan" və ya "işğal" zamanı prezidentə Qvardiya qüvvələrini çağırmağa imkan verən 10-cu Başlıq adlı qanunla əsaslandırıb. ## Məhkəmə Prosesində Şahid ifadələri Məhkəmə prosesi zamanı general-mayor Skott Şerman bildirib ki, Los-Ancelesdəki vəziyyəti təsvir etmək üçün heç vaxt "üsyan" termini işlədilməyib. Bu, prosesdə diqqət çəkən məqamlardan biri olub. San-Fransiskoda yerləşən ABŞ Dairə Məhkəməsinin hakimi Çarlz Breyer üçgünlük məhkəmə prosesinə nəzarət edir. Hakim Breyer daha əvvəl iyun ayında ABŞ prezidenti Donald Trampın qüvvələri yerləşdirməsinin qanunsuz olduğuna dair qərar çıxarmışdı. Apellyasiya məhkəməsi bu qərarı ləğv edərək bildirmişdi ki, prezident 10-cu Başlığın tətbiq olunub-olunmamasına qərar verməkdə sərbəstdir. Apellyasiya hakimləri etirazların üsyan olub-olmadığına dair fikir bildirməyiblər, çünki bu, qüvvələrin yerləşdirilməsinin qanuni olması üçün vacib deyildi. Mübahisə, ABŞ prezidenti Donald Trampın Vaşinqtonda polisə kömək etmək üçün Milli Qvardiya qüvvələrinin yerləşdiriləcəyini elan etməsindən sonra yeni rezonans doğurdu. Kaliforniyadan fərqli olaraq, Vaşinqton Milli Qvardiyası birbaşa prezidentə hesabat verir. Müdafiə naziri Pit Hegseth bildirib ki, Qvardiya qüvvələri paytaxtda hüquq-mühafizə fəaliyyətinə cəlb olunmayacaq, lakin zəruri hallarda insanları qısa müddətə saxlaya və onları polisə təhvil verə bilərlər. ## Los-Anceles Etirazları Zamanı Hərbçilərin Rolu Hərbi rəsmilər bildiriblər ki, onların missiyası federal obyektləri və federal personalı qorumaq və "federal hüquq-mühafizə orqanlarına dəstək olmaq"dır. General Şerman bildirib ki, yerli hüquq-mühafizə orqanları əməliyyat keçirən zaman hərbi qüvvələr göndərilə bilər, hətta fiziki təhlükə olmasa belə. Bu şərh hakim Breyeri təəccübləndirib. O, "Əgər təhlükə yoxdursa, siz hərbi qüvvələri göndərə bilərsiniz?" deyə soruşub. General Şerman təsdiqləyib ki, yerli hüquq-mühafizə orqanları əməliyyat keçirən zaman hərbi qüvvələr göndərilə bilər. General Şerman bir əməliyyata dəstəyi dayandırdığını da bildirib. O, İMiX rəsmisinin MakArtur Parkında immiqrasiya əməliyyatına hərbi yardım tələbinə etiraz etdiyi üçün onu ölkəsinə "sadiq olmadığını" dediyini bildirib. O, həmin hadisədə federal agentlər üçün riskin aşağı olduğunu qiymətləndirib. Los-Anceles hərbi qüvvələrinin baş qərargah rəisinin müavini Vilyam Harrinqton bildirib ki, federal Milli Qvardiya əsgərlərinin mülki hüquq-mühafizə fəaliyyətinə cəlb oluna bilməyəcəyini anlayır və hər kəs Posse Comitatus Aktının tətbiq olunduğunu bilirdi. O, qüvvələrin federal hüquq-mühafizə orqanlarından gələn yardım tələblərinə cavab verdiyini bildirib. Bunlara federal binaların qorunması və axtarış orderlərinin icrası kimi funksiyaları yerinə yetirən federal agentlər üçün qüvvələrin qorunması daxildir. Daxili Təhlükəsizlik Departamentinin sahə ofisinin direktoru Ernesto Santakruz bildirib ki, Milli Qvardiya orada olduqdan sonra İMiX-in İcra və Xaric Etmə Əməliyyatları bölməsinin agentlərinə hücumlar kəskin şəkildə azalıb. O, qüvvələrin yerləşdirilməsindən əvvəl zabitlərə hər gün hücumlar olduğunu deyib. Santakruz bildirib ki, Milli Qvardiya əsgərləri "federal orqanlara kömək etmək və onları qorumaq" üçün oradadırlar. O, yardım tələblərindən hər hansı birinin rədd edilməsi barədə məlumatlı olmayıb. Santakruz bu məhkəmə prosesinin mərkəzində dayanan Posse Comitatus Aktının nəyə icazə verdiyini və ya qadağan etdiyini bilmirdi. İyun ayında Los-Anceles bölgəsinə təxminən 5000 hərbi qulluqçu yerləşdirilib: təxminən 4000 Milli Qvardiya əsgəri və 700 dəniz piyadası. Qvardiya qüvvələrinin böyük əksəriyyəti Kaliforniyaya qaytarılıb, baxmayaraq ki, təxminən 300 nəfəri federal nəzarət altındadır. General Şerman bildirib ki, bazar günü axşam saatlarına olan məlumata görə, qalan Qvardiya qüvvələri hələ də Los-Ancelesin mərkəzindəki məhkəmə binasını və Paramountdakı obyekti qoruyurdu. Məhkəmə prosesi davam edəcək. Məhkəmədə həmçinin Kaliforniyanın iddia qaldırmaq səlahiyyətinin olmaması da daxil olmaqla, hökumət tərəfindən qaldırılan bir neçə hüquqi məsələyə baxılacaq.

sələfi

24 saat

Oxucu Şərhləri

Əsmət Bağırova
12.08.2025 08:52
Məqalə, Donald Trampın etirazlara cavab olaraq Milli Qvardiyanı Los-Ancelesə yerləşdirməsi qərarının məhkəmədə müzakirə olunması ilə bağlı maraqlı bir məqamı gündəmə gətirir. Posse Comitatus Aktının tətbiqi və Milli Qvardiyanın hərbi funksiyası ilə bağlı hüquqi çərçivənin önəmi aydındır. Lakin, bu qərarın altında yatan potensial səbəbləri də nəzərə almaq lazımdır. Bəs, əgər etirazlar zorakılıq və dağıntı həddinə çataraq, mülki asayişi təmin etmək üçün yerli polis qüvvələrinin imkanlarını aşıbsa, prezidentin müdaxilə etməsi üçün heç bir qanuni və ya mənəvi əsas yoxdurmu? Bu kontekstdə, qərarı sadəcə səlahiyyətlərin aşılması kimi deyil, həm də son vasitə kimi dəyərləndirmək mümkün ola bilərmi?
Qismət İbrahimov
12.08.2025 08:51
Məqalədəki "Los-Ancelesdəki etirazlara cavab olaraq Milli Qvardiya qüvvələrini göndərməsi ilə bağlı qalmaqallı qərarı məhkəmədə müzakirə olunur" ifadəsi diqqətimi çəkdi. Belə bir məhkəmə prosesinin başladığı qeyd olunur, lakin bu iddianın tam olaraq hansı məhkəmə sənədlərinə və ya rəsmi məlumatlara əsaslandığı barədə əlavə məlumat verilmir. Bu məsələnin məhkəmədə müzakirə olunduğunu təsdiqləyən daha spesifik mənbələr və ya bu məhkəmə prosesinin mövzusu haqqında ətraflı izahat verilə bilərmi?
Elvin Nuriyev
12.08.2025 08:49
Məqalədə qeyd olunan Posse Comitatus Aktı və onun Milli Qvardiyaya tətbiqi məsələsi diqqətəlayiqdir. Prezidentin daxili iğtişaşlara qarşı hərbi qüvvələrdən istifadə etmək səlahiyyətləri, xüsusilə də yerli hüquq-mühafizə orqanlarının səriştəsizliyini və ya qeyri-adekvat olduğunu iddia etdiyi hallarda, həmişə mürəkkəb bir hüquqi və siyasi məsələ olmuşdur. Tarixən, ABŞ-da ordunun daxili işlərə müdaxiləsi, Posse Comitatus Aktı ilə ciddi şəkildə məhdudlaşdırılıb ki, bu da qanunun aliliyini və vətəndaş azadlıqlarını qorumağı hədəfləyir.

Ancaq, Milli Qvardiyanın statusu bir qədər fərqlidir, çünki onlar eyni zamanda federal səviyyədə də xidmət edə bilərlər və bu, onların daxili məsələlərdə istifadəsinə dair mübahisələri daha da artırır. Bu vəziyyət, Corc Corollik 2020-ci ildə "The Atlantic" jurnalında yazdığı kimi, "hərbi vətəndaşlığın çöküşü" kimi təsvir edilə biləcək daha geniş bir tendensiyanın göstəricisi ola bilər. Belə ki, Amerika Birləşmiş Ştatlarında artan siyasi polarizasiya və sosial narazılıqlar fonunda hərbi qüvvələrin daxili siyasətdə rolu barədə müzakirələr daha da aktuallaşır.

Qeyd etmək lazımdır ki, digər ölkələr də oxşar vəziyyətlərlə qarşılaşmışlar. Məsələn, bəzi Avropa ölkələrində ordunun daxili asayişin qorunmasında rolu ilə bağlı konstitusiya normaları daha məhdudlaşdırıcıdır. Bu fərqlilik, Amerika modelinin unikal və bəzən mübahisəli mövqeyini vurğulayır.

Belə bir şəraitdə, hüquqi çərçivələrin müasir cəmiyyətdəki sosial və siyasi həqiqətlərə nə dərəcədə uyğun gəldiyi sualı ortaya çıxır. Posse Comitatus Aktının qüvvədə olduğu bir dövrdə prezidentin daxili iğtişaşlara qarşı Milli Qvardiyanı istifadə etmək səlahiyyətinin həddi-hüdudu nədən ibarətdir və bu, vətəndaş azadlıqları ilə dövlət təhlükəsizliyi arasındakı balans üçün nə deməkdir?
Sevinc Hüseynova
12.08.2025 08:49
Məqalədəki "Trampla bağlı qalmaqallı qərarı məhkəmədə müzakirə olunur" ifadəsi maraqlı bir iddiadır. Qaldırılan məhkəmə iddiasının Trampın qərarının "qalmaqallı" olub-olmadığını dəqiqləşdirdiyini necə sübut etdiyini anlamaq üçün daha ətraflı məlumat verilə bilərmi? Məhkəmə prosesinin hansı mərhələsində olduğuna və bu iddia ilə bağlı hansı hüquqi əsasların irəli sürüldüyünə dair əlavə detallar faydalı olardı.
Cəmilə Mustafayeva
12.08.2025 08:48
Məqalədə qeyd olunan Donald Trampın Los-Ancelesə hərbi qüvvə yerləşdirməsi məsələsi, 1992-ci ildə Los-Ancelesdəki Rodni Kinq hadisələrindən sonra baş vermiş iğtişaşları xatırladır. O zaman da federal qüvvələr, o cümlədən Milli Qvardiya nümayişçilərə qarşı istifadə edilmişdi. Həmin dövrdə də "Posse Comitatus Aktı"nın tətbiqi və hərbi qüvvələrin daxili asayişi təmin etməkdə rolu geniş müzakirə olunmuşdu.

Keçmiş hadisədən çıxarılan ən əhəmiyyətli dərslərdən biri, hərbi qüvvələrin daxili məsələlərdə, xüsusilə də siyasi gərginliyin yüksək olduğu şəraitdə istifadəsinin mürəkkəb hüquqi və etik nəticələrə gətirə bilməsidir. "Posse Comitatus Aktı" əsasən federal ordunun polis funksiyalarını yerinə yetirməsini məhdudlaşdırır, lakin bəzi hallarda bu məhdudiyyətlərin sərhədləri mübahisəli qalır.

Hazırkı vəziyyətdə fərq, məhkəmə prosesinin özü ilə bağlıdır. 1992-ci ildə bu qədər açıq bir məhkəmə çəkişməsi olmayıb. Trampın qərarının qanuniliyi və Konstitusiyaya uyğunluğu birbaşa məhkəmədə sual altına alınır. Bu, Amerikanın hüquqi sisteminin hərbi qüvvələrin daxili istifadəsi ilə bağlı qanunların tətbiqi sahəsində özünü tənzimləməyə çalışdığını göstərir. Həmçinin, hazırkı siyasi atmosferin də 1992-ci ildəkindən fərqləndiyini nəzərə almaq lazımdır. Bu məhkəmə prosesi, keçmişdəki hadisələrdən dərin dərslər çıxarıldığını və hazırkı dövrün özünəməxsus çətinliklərini əks etdirir.

Şərh Yaz