Bursanı Büyüyən Fəlakət: Meşə Yanğınları Minlərlə İnsanı Evindən Edib
Həftələrdir Türkiyəni bürüyən genişmiqyaslı meşə yanğınları ölkənin dördüncü ən böyük şəhəri olan Bursanı mühasirəyə alıb. Bu faciəvi hadisələr min yeddi yüzdən çox insanın evlərindən köçürülməsinə səbəb olub, bir yanğınsöndürənin isə həlak olmasına gətirib çıxarıb.
Bursanın şimal-qərbindəki meşəlik dağlıq ərazilərdə bazar günü gecə sürətlə yayılan alovlar şəhərin üzərində qırmızı bir parıltı yaradıb. Bu ilin iyun ayının sonlarından etibarən Türkiyədə onlarla güclü meşə yanğınları qeydə alınıb. Hökumət keçən cümə günü qərbdəki İzmir və Biləcik əyalətlərini fəlakət bölgələri elan edib.
Yanğınlarla Mübarizə və İtkilər
Bursa valiliyinin bazar günü verdiyi açıqlamada bildirilib ki, şəhərin şimal-şərqindəki kəndlərdən 1,765 nəfər təhlükəsiz şəkildə evakuasiya edilib. Yanğınlarla 1,900-dən çox yanğınsöndürən mübarizə aparır, eyni zamanda 500 xilasedici də ərazidə fəaliyyət göstərir. Ətrafdakı meşələr yandığı üçün Bursa ilə paytaxt Ankara arasındakı avtomobil yolu müvəqqəti bağlanıb.
Şəhər meri Mustafa Bozbey bəyanatında bir yanğınsöndürənin iş başında infarktdan vəfat etdiyini açıqlayıb. O əlavə edib ki, alovlar şəhərin ətrafında 3,000 hektar (7,413 akr) ərazini məhv edib. Əyalət üzrə müxalifət parlamentarisi Orhan Sarıbal isə vəziyyəti “apokalipsis” olaraq təsvir edib.
Meşəçilik naziri İbrahim Yumaklı bildirib ki, ölkə daxilində yanğınsöndürmə briqadaları şənbə günü 84 ayrı meşə yanğınları ilə mübarizə aparıb. Onun sözlərinə görə, Karabük daxil olmaqla, ölkənin şimal-qərb bölgəsi ən böyük təhlükə altındadır; burada yanğınlar çərşənbə axşamından bəri davam edir.
Səbəblər və Nəzarət Tədbirləri
Qeyri-adi dərəcədə yüksək temperatur, quru hava şəraiti və güclü küləklər yanğınların yayılmasına səbəb olan əsas amillərdir. Meteorologiya Baş İdarəsi bildirib ki, Türkiyə cümə günü cənub-şərqdəki Şırnak əyalətində 50.5 dərəcə Selsi (122.9 Farenheit) ilə tarixdəki ən yüksək temperaturu qeydə alıb. Qurumun məlumatına görə, iyul ayının ən yüksək temperaturları daha 132 bölgədə müşahidə olunub.
Anadolu xəbər agentliyi xəbər verib ki, əvvəlki milli rekord 15 avqust 2023-cü ildə Əskişəhərin Sarıcakaya qəsəbəsində 49.5 dərəcə Selsi (121.1 Farenheit) ilə müəyyən edilmişdi. Son həftələrdə ən azı 14 nəfər həlak olub, onlardan 10-u isə keçən çərşənbə günü qərbdəki Əskişəhər əyalətindəki yanğında ölmüş xilasedici könüllülər və meşə təsərrüfatı işçiləri olub.
Ədliyyə naziri Yılmaz Tunç şənbə günü gecə bildirib ki, prokurorlar iyunun 26-dan bəri 33 əyalətdəki yanğınlarla bağlı araşdırma aparıb və 97 şübhəliyə qarşı hüquqi tədbirlər görülüb. Yanğınların intensivləşməsinə səbəb olan amillər bu meşə yanğınlarının qarşısının alınması və nəzarətdə saxlanması üçün ciddi tədbirlərin görülməsini zəruri edir.
Oxucu Şərhləri
Belə ki, iqlim dəyişikliyinin meşə yanğınlarının intensivliyini və tezliyini necə artırdığını araşdırmaq vacibdir. Bursanın meşəlik ərazilərinin idarə olunması, ərazinin yanğınlara qarşı nə dərəcədə hazırlıqlı olması, yanğın söndürmə vasitələrinin kifayət qədər olması və effektivliyi kimi amillər hadisələrin miqyasına təsir edən faktorlar kimi təhlil olunmalıdır. Hökumətin yanğınların qarşısının alınması və nəticələrinə cavab vermək üçün atdığı (və ya atmadığı) addımların da araşdırılması vacibdir. Yalnız insani faciəni deyil, bu faciənin altında yatan sistemik və ekoloji amilləri də müzakirə etməklə daha dolğun və balanslı bir şəkil əldə edə bilərik.
Məsələn, 2021-ci ildə Türkiyədə baş vermiş genişmiqyaslı meşə yanğınlarını xatırlatmaq olar. O zaman da minlərlə hektar meşə külə döndü, çoxlu sayda insan evsiz qaldı və təəssüf ki, ölən də oldu. Bu hadisənin araşdırması və nəticələri, Bursadakı hadisəyə yanaşmada nə dərəcədə əhəmiyyətli bir rol oynayır? 2021-ci ildəki təcrübədən hansı dərslər çıxarılıb və bu dərslərin Bursadakı yanğınların qarşısını almaq və ya təsirini minimuma endirmək üçün nə dərəcədə tətbiq olunması mümkün olub? Hazırkı hadisənin səbəbləri və 2021-ci il hadisəsinin səbəbləri arasındakı fərqləri və ya oxşarlıqları araşdırmaq məqaləyə dərinlik qata bilər. Bu müqayisə, mövcud təhlükəsizlik tədbirlərinin effektivliyini və gələcək yanğınların qarşısının alınması üçün daha yaxşı strategiya hazırlamağın mümkünlüyünü qiymətləndirməyə imkan verəcəkdir.
Son olaraq, belə bir faciənin baş verməməsi üçün, qlobal iqlim dəyişikliyinin bu cür hadisələrdə oynadığı rolü daha dərindən araşdıraraq, təbii fəlakətlərə qarşı daha dayanıqlı bir gələcək yaratmaq üçün fərqli bir yanaşma mümkün olmayacaqmı?
Məsələn, son illərdə müşahidə olunan qlobal istiləşmənin Türkiyədəki meşə yanğınlarının tezliyini və şiddətini artırması mümkündür. Eyni zamanda, meşə təsərrüfatı siyasətləri və meşələrin qorunması səylərinin effektivliyi də araşdırılmağı tələb edən bir məsələdir. Kütləvi köçün sosial və iqtisadi nəticələri də uzunmüddətli perspektivdə Bursanın və Türkiyənin inkişafına təsir göstərə bilər. Yalnız humanitar yardımdan əlavə, bu hadisədən uzunmüddətli və davamlı nəticələr çıxarmaq üçün iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə strategiyalarının və dayanıqlı meşə idarəçiliyi sistemlərinin təkmilləşdirilməsi vacibdir.
Bu hadisənin iqtisadi və sosial təsirlərini qiymətləndirərkən, Bursanın bərpası və gələcək fəlakətlərə hazırlığı üçün hansı uzunmüddətli investisiya strategiyası daha təsirli olar?
Lakin, bu faciənin səbəbləri barədə daha geniş bir müzakirə aparmaq lazımdır. Məqalədə yanğınların səbəbləri haqqında məlumat azdır. İqlim dəyişikliyinin rolu nə qədərdir? Meşənin idarə olunması və yanğın təhlükəsizliyi tədbirlərinin effektivliyi hansı səviyyədədir? Bu suallar cavablandırılmadan faciənin təkrarlanmasının qarşısını almaq çətin olacaq. Yanğınların baş vermə səbəblərinin hərtərəfli araşdırılması və potensial səbəblərin hərtərəfli təhlili olmadan, köçkünlər üçün təcili yardım tədbirlərindən əlavə uzunmüddətli həllər tapmaq mümkün deyil. Beləliklə, məsələnin yalnız humanitar tərəfinə deyil, həmçinin yanğınların səbəblərinin və onların qarşısının alınmasının yollarının araşdırılmasına da diqqət yetirilməlidir.
Ölkənin əvvəlki illərdəki meşə yanğınlarının statistikası ilə müqayisə aparmaq, yanğınların tezliyi və şiddətinin artmasının səbəblərinin (iqlim dəyişikliyi, meşə idarəçiliyi, insan amili) araşdırılmasının vacibliyini göstərərdi. Bundan əlavə, digər Aralıq dənizi ölkələrində baş vermiş meşə yanğınlarının idarə edilməsi və onların sosial-iqtisadi təsirlərinin azaldılması üçün tətbiq olunan tədbirlər haqqında məlumatın əlavə edilməsi faydalı olardı.
Beləliklə, Bursada baş verən bu faciəvi hadisənin yalnız dərhal təsirləri deyil, həm də uzunmüddətli sosial və iqtisadi nəticələrinin dəyərləndirilməsi üçün daha ətraflı tədqiqatlar aparılmalıdır. Sual budur: dövlət və qeyri-hökumət təşkilatları uzunmüddətli bərpa prosesində köçkünlərə dayanıqlı və davamlı həll yolları təklif edə bilirlərmi?
Şərh Yaz