BÖYÜK ZƏLZƏLƏ İLƏ DİQQƏTÇƏKƏN ZAMANLAMA
Petroqliflərin üzə çıxmasından cəmi bir neçə gün sonra Rusiya sahillərində 8.8 bal gücündə zəlzələ baş verdi. Kamçatka bölgəsini silkələyən bu təkan 1952-ci ildən bəri qeydə alınan ən böyük sarsıntı kimi tarixə düşdü. Ardınca sunami xəbərdarlıqları edildi, ABŞ-ın qərb sahillərində suyun səviyyəsi qalxdı, Havayidə isə müvəqqəti təxliyə əmrləri verildi.
Yerli Havayi sakinlərinə görə, bu zamanlama təsadüfi sayılmır. Mədəniyyət xadimi Qlen Kila bu qədim fiqurların əcdadlar tərəfindən buraxılmış bir ətraf mühit xəbərdarlığı olduğunu iddia edir:
"Simvollar bizə okeanın qalxdığını deyir. Bu, bir fəlakət mesajı ola bilər."
PETROQLİFLƏRDƏ NƏ ANLADILIR?
26 simvolun 18-i insanabənzər "çöp adam" fiqurlarını xatırladır. Qalanları isə simvolik cinsi fiqurları ehtiva edir. Ən böyük fiqurun biri yuxarı, digəri aşağı işarə edən iki əli var. Kilaya görə, bu simvol yarıallah Mauini təmsil edir.
Qədim Havayi inancına görə, Maui adaları dənizdən çıxaran və günəşi tutan böyük bir varlıqdır.
Şüşə kimi sakit okean səthində, mamırla örtülmüş qumdaşlarının arasından görünən bu fiqurlar yalnız ilin müəyyən dövrlərində və ya çox xüsusi hava şəraitində üzə çıxa bilir.
SİMVOLLARIN TƏBİƏTLƏ ƏLAQƏSİ DOĞRU OLA BİLƏR
ABŞ-lı arxeoloqlar bu fiqurların böyük hissəsinin 600 ildən 1000 ilə qədər yaşı olduğunu və dini-mərasim mənaları daşıya biləcəyini qeyd edirlər. Lakin yazılı izahat olmadığı üçün mesajlarının dəqiq şərhi verilə bilmir.
Hərçənd elmi əlaqə olmasa da, yerli əhali ilə ekoloqlar arasında bu simvolların təbiətlə ahəngdar yaşamağın zəruriliyi yönündə bir çağırış olduğu fikri yayılır.
ABŞ Fövqəladə Hallar İdarəsi (FEMA) isə Havayi sahillərində sunami riskinin davam etməsi səbəbindən vətəndaşlara belə xəbərdarlıq edib: "Qayıqlarınızı dərin sulara çəkin. Sahilə yaxınlaşmayın. Okeanla əlaqəli ərazilərdən ən az 30 metr uzaq durun."
Oxucu Şərhləri
Bu vəziyyəti Xarici Elmlər Akademiyasının qeydlərində təsvir olunan, eramızdan əvvəl 1976-cı ildə Nyu-York ştatının Buffalo şəhəri yaxınlığındakı Genesee çayının sahilində aşkar edilmiş Neolit dövrünə aid bəzi artefaktlarla müqayisə etmək olar. Bu artefaktlar da uzun müddət torpaq altında qaldıqdan sonra, təbii eroziya nəticəsində üzə çıxmışdı. Hər iki halda, təbiətin qüvvələri sayəsində keçmişə aid mühüm izlər yenidən görünür.
Buffalo hadisəsindən çıxarılan əsas dərslərdən biri, arxeoloji kəşflərin yalnız planlaşdırılmış qazıntılarla deyil, həm də təbii proseslərlə də mümkün ola bilməsidir. Oahu hadisəsində isə bu kəşfin potensial bir zəlzələyə işarə etməsi, əvvəlki hadisədən fərqlənən bir əlavə dəyər qatır. Yəni, əgər keçmişdəki artefaktlar sadəcə mədəni bir xəzinə idisə, Oahu petroqlifləri həm mədəni, həm də ekoloji və ya geoloji bir xəbərdarlıq mənasını daşıya bilər. Bu, təbiətin keçmişdə qoyduğu izlərin, gələcəkdə baş verə biləcək hadisələrə dair ipucları verə biləcəyi fikrini gücləndirir. Belə ki, bu petroqliflərin mənasının tam olaraq anlaşılması, həm də gələcək təhlükələrdən qorunma baxımından önəm kəsb edə bilər.
Şərh Yaz