52 illik itkin anbar təmizliyində aşkarlandı

Yarım Əsr Sonra Tapılan Dəyərli Proqram Təminatı

2008-ci ildə vəfat edən bir mühəndisin əlyazısının yer aldığı lent makarasında, kompüter elminin təməl daşlarından biri olan UNIX-in dördüncü versiyasının tam surətinin tapıla biləcəyi ehtimal edilir.

Əfsanəvi Sistem Yenidən Gündəmdə

Universitet professoru Robert Riççi bu mühüm kəşfi sosial media platforması Mastodon vasitəsilə elan edib. Riççi, doqquz hissədən ibarət lent makarasının üzərində "Bell Labs V4-dən UNIX Orijinalı" yazılı bir etiket olduğunu və əlyazısının keçmiş məsləhətçisi, 2008-ci ildə dünyasını dəyişmiş Jay Lepreauya aid olduğunu təsdiqləyib.

Bu tapıntı kompüter tarixi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki UNIX-in Dördüncü Versiyası, nüvəsi və bəzi əsas proqram təminatının C proqramlaşdırma dili ilə yenidən yazıldığı ilk versiya kimi tanınır. İndiyə qədər bu versiyadan yalnız bir neçə mənbə kodu parçası və bəzi sənəd surətləri əlçatan idi.

"Utah Çaydanlığı" ilə Gözlənilməz Əlaqə

Tədqiqat qrupu, makaranın kimin əlindən keçdiyini müəyyən etmək üçün hərtərəfli araşdırma aparıb. Əldə edilən nəticələr, lent makarasının əvvəlcə kompüter qrafikasının ikonik siması Martin Nyuelə göndərildiyini göstərir. Nyuel, 3D modelləşdirmə dünyasında simvola çevrilən "Utah Çaydanlığı"nın yaradıcısı kimi tanınır. Bu fakt, kəşf edilmiş lent makarasının yalnız bir proqram təminatı ehtiyat nüsxəsi deyil, həm də kompüter qrafikasının yaranması ilə birbaşa bağlı tarixi bir sənəd olduğunu ortaya qoyur.

Kompüter Tarixi Muzeyi Prosesə Qoşulur

Professor Riççi, makaranı Kaliforniyadakı Kompüter Tarixi Muzeyinə (CHM) şəxsən təhvil verəcəyini açıqlayıb. Muzeydə məsuliyyətli məlumat bərpası mütəxəssisi Al Kossov layihəyə xüsusi maraq göstərib və bərpa prosesinin təfərrüatlarını bölüşüb.

Kossova görə, proses lentin oxuma gücləndiriciləri ilə maqnit lentə bağlanması və məlumatların 100 GB RAM-a ötürülməsi üçün çoxkanallı analoq-rəqəmsal çeviricilər vasitəsilə həyata keçiriləcək. Daha sonra, Len Şustek tərəfindən hazırlanmış xüsusi analiz proqramı istifadə olunacaq. 1970-ci illərə aid, təxminən 365 metr uzunluğunda, 9 kanallı bu maqnit lentindən məlumatların böyük hissəsinin bərpa edilə biləcəyi gözlənilir.

"Bu Kəşf Son Dərəcə Nadirdir"

CHM mütəxəssisi Kossov layihənin əhəmiyyətinə diqqət çəkərək, "Bu qədər nadir bir tapıntıya hər zaman rast gəlinmir. Buna görə də bərpa işini layihə siyahımın ən üst sırasına daxil etdim" ifadələrini işlədib.

Mütəxəssislərin fikrincə, lentdəki məlumatlar uğurla oxunarsa, kompüter tarixinin ən itkin hissələrindən biri olan UNIX V4-ün tam orijinal surəti yenidən üzə çıxmış olacaq.

24 saat