İrlandiyanın Qalvey qraflığının Tuam şəhərində yerləşən keçmiş Katolik ana və uşaq yurdundakı septik çuxurunda basdırılmış 796 körpə və uşaq cəsədinin aşkar edilməsi üçün qazıntı işlərinə start verilib.
Tuamda Başlayan Qazıntılar
Arxeoloqlar, geoloqlar, tarixçilər və mühəndislərdən ibarət qrup köhnə yeraltı kanalizasiya sistemini və ətrafdakı torpağı diqqətlə qazaraq sümükləri üzə çıxaracaq, skeletləşdirəcək və identifikasiyası üzərində çalışacaq.
Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsinin keçmiş nümayəndəsi Daniel Maksvinin rəhbərliyindəki ekip Kolumbiya, İspaniya, Birləşmiş Krallıq, Kanada, Avstraliya və ABŞ-dan olan mütəxəssislərdən təşkil olunub. Qazıntıların iki il davam edəcəyi gözlənilir.
Unudulmayan Uşaq Sığınacağı Dəhşətləri
1925-1960-cı illər arasında fəaliyyət göstərən ana və uşaq sığınacağında minlərlə körpə və uşaq baxımsızlıq və səhv müdaxilələr nəticəsində həlak olub.
Bu uşaqlar, qəbirlərdə dəfn edilmək əvəzinə, müəssisənin yaxınlığındakı septik çuxurlara, digər tullantılarla birlikdə atılıb.
Körpə cəsədlərini yenidən aşkar etmək üçün başlayan qazıntı, bu tarixi səhvi düzəltmək məqsədi ilə başlanılıb. Qazıntıya rəhbərlik edən Maksvini bildirib ki, "Bu vəzifənin mürəkkəbliyini asan qiymətləndirə bilmərik".
Qazıntı qrupunda arxeoloqlar, məhkəmə antropoloqları, osteoarxeoloqlar və cinayət yeri mütəxəssisləri olsa da, bu qədər çox sayda qarışıq körpə qalıqlarını çıxarıb müəyyənləşdirməkdə heç birinin təcrübəsi yoxdur.
"Abidə Ucaltmaqla Həll Edilə Bilməz"
Qazıntıya məhkəmə məsləhətləri verən Niam Makkaq bildirib ki, "Heç kim əvvəllər belə bir şey etməyib".
Yerli tarixçi Ketrin Korles, 1925-1960-cı illər arasında bu qurumda vəfat etdiyi qeydə alınan, lakin dəfn yerləri haqqında heç bir qeyd olmayan 796 körpə və uşağın kimliyini ilk müəyyənləşdirən şəxs olub.
Korles qeyd edib ki, "Bunu görməzdən gələ bilməzsiniz. Buraya abidə ucaltmaqla, ərazini təqdis edərək işi bitirə bilməzsiniz. Burada baş verənlər əvvəldən axıra qədər səhv idi."
2021-ci ildə İrlandiya dövləti tərəfindən verilən rəsmi üzrxahlıqda, nikahsız uşaqları olan anaların doğum etdiyi bu müəssisələrdəki ölüm hallarının "fövqəladə" dərəcədə yüksək olduğu bildirilmişdi.
Oxucu Şərhləri
Bu tip miqyaslı bir kütləvi qəbirin araşdırılmasının çətin və uzun bir proses olacağı şübhəsizdir. Qeyd etdiyiniz kimi, hər bir cəsədin identifikasiyası və ölüm səbəbinin dəqiq müəyyənləşdirilməsi böyük bir problem təşkil edir. Məqalədə də vurğulandığı kimi, arxeoloqlar, geoloqlar, tarixçilər və mühəndislərdən ibarət qrupun bu tapşırığın mürəkkəbliyini asan qiymətləndirmədiyini qeyd etməsi, işin çətinliyini göstərir. Hətta bu sahədə təcrübəli mütəxəssislərin belə, bu qədər çox sayda qarışıq körpə qalıqlarını çıxarıb müəyyənləşdirməkdə təcrübələrinin olmadığı bildirilir.
Amma bu, heç də hadisənin həqiqi ölçüsünü azaltmaz. Əksinə, bu cür çətinliklərin olması, bu uşaqların unudulmaması və onların faciəli həyatlarının tarixin bir hissəsi olaraq qeyd edilməsi üçün edilən səylərin nə qədər vacib olduğunu göstərir. Yerli tarixçi Ketrin Korlesin 1925-1960-cı illər arasında bu qurumda vəfat etdiyi qeydə alınan, lakin dəfn yerləri haqqında heç bir qeyd olmayan 796 körpə və uşağın kimliyini ilk müəyyənləşdirən şəxs olması, bu rəqəmin ciddi araşdırmalara əsaslandığını bir daha təsdiqləyir. O, "Bunu görməzdən gələ bilməzsiniz. Burada baş verənlər əvvəldən axıra qədər səhv idi" deməsi də hadisənin ciddiyyətini bir daha vurğulayır.
Məqalənin ciddi bir mövzunu təsvir etdiyi ilə razıyam. Lakin bu mövzunun təsvirində istifadə olunan rəqəmlərin həqiqəti əks etdirməsi və bu həqiqətin qəbul edilməsi, gələcəkdə oxşar hadisələrin yaşanmaması üçün vacibdir. Bu cür araşdırmalar, tarixin unudulmuş səhifələrini işıqlandırmaq və bu uşaqların səsinin duyulmasını təmin etmək baxımından son dərəcə önəmlidir.
Şərh Yaz