AB İsrailə Xəbərdarlıq Etdi, Trampın Elçisi Qəzza Atəşkəs Danışıqlarına Yola Düşdü

Avropa İttifaqı Qəzza zolağında dərinləşən aclıq böhranı ilə bağlı İsrailə qarşı tədbirlər görəcəyi barədə xəbərdarlıq edib. Böhran nəticəsində aclıqdan ölən fələstinlilərin sayı azı 101 nəfərə çatıb. Avropa İttifaqının xarici siyasət üzrə rəhbəri Kaya Kallasın çərşənbə axşamı verdiyi bu xəbərdarlıq, ABŞ-ın Prezident Donald Trampın xüsusi elçisinin bu həftə Qəzzada atəşkəs danışıqları üçün Avropaya səfər edəcəyini bildirməsi ilə eyni vaxta təsadüf edib. Kallas X platformasında bildirib ki, İsrail mühasirədə olan anklava humanitar yardımın artırılması ilə bağlı öhdəliklərini yerinə yetirməzsə, “bütün variantlar masada qalır”. O, həmçinin İsrailin Qəzzada yardım axtaran mülki vətəndaşları öldürməsinin “müdafiə edilməz” olduğunu vurğulayıb və İsrailin xarici işlər naziri Gidon Saar ilə danışaraq “yardım axınına dair anlayışımızı xatırlatdığını və İsrail ordusunun paylama məntəqələrində insanları öldürməyi dayandırmalı olduğunu açıq şəkildə bildirdiyini” qeyd edib. Bu ayın əvvəlində, Aİ-nin İsrailin Qəzzadakı müharibəsi ilə bağlı artan tənqid fonunda blokun İsraillə əlaqələrini nəzərdən keçirmək üçün keçirilən görüşdən sonra Kallas İsrailin anklavdakı humanitar vəziyyəti yaxşılaşdırmağa razılaşdığını söyləmişdi. Bu razılaşmaya yardım yük maşınlarının, keçid məntəqələrinin və paylama nöqtələrinə gedən yolların sayını artırmaq öhdəlikləri daxil idi. Lakin yardım rəsmiləri bu razılaşmaya baxmayaraq, Qəzzaya humanitar yardım axınının artmadığını bildirirlər. Bu arada, ABŞ bildirib ki, Trampın elçisi Stiv Vitkof Qəzza üçün atəşkəs və humanitar dəhlizinin yekunlaşdırılması ilə bağlı danışıqlar üçün bir Avropa ölkəsinə səfər edəcək. Media məlumatlarına görə, o, daha sonra Yaxın Şərqə əlavə danışıqlar üçün yola düşə bilər.

Güclü ümid

ABŞ-ın “Axios” xəbər agentliyi Vitkofun çərşənbə günü İtaliyanın paytaxtı Romaya səfər edəcəyini və cümə axşamı İsrailin Strateji İşlər Naziri Ron Dermer və Qətərin yüksək rütbəli elçisi ilə görüşəcəyini bildirib. Vebsayt ABŞ və İsrailin detallarla tanış olan iki mənbəsinə istinadən xəbər verib ki, kifayət qədər irəliləyiş əldə edilərsə, Vitkof həftənin sonuna yaxın müqaviləni təmin etmək üçün Romadan Qətərin paytaxtı Dohaya səfər edəcək. ABŞ Dövlət Departamenti jurnalistlərə bildirib ki, Vitkof bölgəyə “başqa bir atəşkəs, eləcə də humanitar dəhliz ilə irəliləyəcəyimizə dair güclü ümidlə” yola düşüb. Sözçü Temmi Brüs dəhlizlə bağlı əlavə təfərrüatlar verməkdən imtina edib. O deyib: “Güman edirəm ki, yaxşı xəbərlərimiz ola bilər, lakin bildiyimiz kimi, bu, daim dəyişən bir dinamika ola bilər”. İsrail mart ayında əraziyə bütün malların girişini kəsib, lakin may ayından etibarən, əsasən ABŞ-ın dəstəklədiyi Qəzza Humanitar Fondu (QHF) vasitəsilə və Birləşmiş Millətlər Təşkilatını keçərək az miqdarda yardımın daxil olmasına icazə verib. QHF Qəzzanın cənub və mərkəzində dörd paylama məntəqəsi yaradıb. BMT-nin məlumatına görə, İsrail qüvvələri may ayının sonlarında fəaliyyətə başladıqları vaxtdan bəri ərzaq yardımı axtaran 1000-dən çox fələstinlini öldürüb. Qurbanların əksəriyyəti QHF obyektlərində və ya onların yaxınlığında öldürülüb. Bu qətllər Qəzzada aclıqdan ölən insanların sayının da artdığı bir vaxta təsadüf edir. Səhiyyə orqanları müharibə başlayandan bəri 80-i uşaq olmaqla 101 ölüm halı qeydə alıb. Ölümlərin əksəriyyəti son bir neçə həftə ərzində baş verib. Təkcə çərşənbə axşamı bu rəqəm 15 olub ki, onların arasında dörd uşaq da var. İsrail Qəzzada ərzaq çatışmazlığına görə məsuliyyəti rədd edir, QHF isə BMT-nin yardım məntəqələrindəki qətllərlə bağlı “yalan və şişirdilmiş statistikasını” rədd edib.

Qətər daha çox təzyiq tələb edir

ABŞ, Qətər və Misir aylardır İsrail və HƏMAS arasında atəşkəs əldə etmək üçün çalışsalar da, hələlik bir irəliləyiş əldə edilməyib. Tərəflər vasitəçilər vasitəsilə ABŞ-ın 60 günlük atəşkəs təklifini müzakirə ediblər. Bu təklifə görə, HƏMAS Qəzzada saxladığı İsrail girovlarının daha çoxunu azad edəcək, İsrail isə Fələstinli məhbusları buraxacaq və humanitar yardıma icazə verəcəkdi. Həmin müddət ərzində onlar müharibənin daimi şəkildə bitməsi ilə bağlı danışıqlara da başlayacaqdılar. Cüzi irəliləyiş əldə edilsə də, rəsmilər bildirirlər ki, İsrail və HƏMAS istənilən atəşkəsdən sonra İsrail qoşunlarının nə dərəcədə geri çəkiləcəyi barədə hələ də fikir ayrılığındadırlar. Qətər isə ABŞ və beynəlxalq birliyi İsrailə daha çox təzyiq göstərməyə çağırıb. Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmisi Məcid əl-Ənsari konfransda bildirib ki, “İsrail hökuməti fələstinliləri insan kimi görmür” və İsrailin təkcə Qəzzada deyil, həm də Livan, Suriya, Yəmən və İrana qarşı hücumlarındakı ehtiyatsız davranışı Yaxın Şərqdə təhlükəsizliyi təhlükə altına qoyub. O deyib: “Biz [atəşkəs danışıqları üçün] ümidliyik, lakin parametrlər dəyişməz qalır. İsrailin razılaşmaya getməmək və istənilən danışıqları sabotaj etmək barədəki göstərişində dəyişiklik olmazsa, beynəlxalq birliyin, xüsusən də ABŞ-ın ciddi təzyiqi olmazsa, danışıqların parametrləri dəyişməyəcək”. Əl-Ənsari əlavə edib: “Lakin biz hazırda etdiyimiz başqa bir vasitəçiliklə – İran və İsrail arasında atəşkəs vasitəsilə yaranan təcili istifadə etməyə çalışırıq ki, bu təcil hər iki tərəf arasında razılaşma əldə etməyimizə kömək etsin və ümid edirik ki, regionumuzun tarixindəki bu dəhşətli fəslin sonuna çataq”.

24 saat