Avropa İttifaqının xarici siyasət üzrə rəhbəri Kaja Kallas bildirib ki, 27 üzvlü blok mühasirəyə alınmış və bombardman edilən Qəzza zolağındakı humanitar vəziyyət yaxşılaşmasa, İsrailə qarşı tədbirlər görmək üçün qapını açıq qoyur.
Kallas, İsrailin iki tərəf arasındakı əməkdaşlıq müqaviləsini insan haqları əsasında pozduğu aşkarlandıqdan sonra çərşənbə axşamı 10 potensial variant təklif edib.
Tədbirlər bütün razılaşmanın dayandırılmasından, ticarət əlaqələrinin məhdudlaşdırılmasından İsrail nazirlərinə sanksiya tətbiq edilməsinə, silah embarqosuna və vizasız səyahətin dayandırılmasına qədər dəyişir.
Qəzza zolağındakı dağıntılarla bağlı artan qəzəbə baxmayaraq, Avropa İttifaqı dövlətləri İsraillə necə davranmaq barədə hələ də fikir ayrılıqları yaşayırlar və çərşənbə axşamı Brüsseldə keçirilən Aİ xarici işlər nazirlərinin iclasında bu tədbirlərdən heç birinin görülməsi barədə razılıq əldə edilməyib.
Kallas jurnalistlərə açıqlamasında deyib: “Biz bu variantları masanın üzərində saxlayacağıq və İsrail öz öhdəliklərini yerinə yetirməzsə, hərəkətə keçməyə hazır olacağıq. Məqsəd İsraili cəzalandırmaq deyil, məqsəd Qəzza zolağındakı vəziyyəti həqiqətən yaxşılaşdırmaqdır.”
Brüsseldəki görüş Kallas və İsrailin xarici işlər naziri Gideon Saar arasında böyük ölçüdə formalaşan razılaşmadan sonra baş tutub. Saar, keçən həftə İsrailin ölümcül hücumu və iflic edici blokadası altında 21 aydan çox əziyyət çəkən 2.3 milyon insanın yaşadığı sahil bölgəsinə çox ehtiyac duyulan ərzaq və yanacaq daxil olmasına razılaşdıqdan sonra bazar ertəsi Avropa İttifaqı liderləri ilə görüşüb.
“Sərhəd keçidləri açılıb, daha çox yük maşınının içəri getdiyini görürük, elektrik şəbəkəsinin əməliyyatlarını da görürük, lakin bu, açıq-aydın kifayət deyil, çünki vəziyyət hələ də dözülməzdir,” Kallas bildirib.
Razılaşmanın təfərrüatları hələ də qeyri-müəyyən olaraq qalır, lakin Avropa İttifaqı rəsmiləri İsrailin dəstəklədiyi GHF ilə etik və təhlükəsizlik narahatlıqları səbəbindən hər hansı əməkdaşlığı rədd ediblər.
İsrailə qarşı tədbir çağırışları
İrlandiya, Niderland və İspaniya kimi Avropa ölkələri, müharibənin ardınca İsraillə Avropa İttifaqı əlaqələrinin yenidən qiymətləndirilməsinə dair çağırışları artırıblar. Müharibə nəticəsində 58 mindən çox fələstinli – əsasən qadın və uşaqlar – həlak olub.
Avropa Komissiyasının hesabatında İsrailin Qəzza zolağındakı hərəkətlərinin insan hüquqları öhdəliklərini pozduğuna dair “işarələr” aşkar edilib, lakin blok necə reaksiya verəcəyi barədə fikir ayrılığı yaşayır.
Niderland xarici işlər naziri Kaspar Veldkamp bildirib ki, İsrailin Qəzza zolağındakı davranışları ilə bağlı ictimai təzyiq yeni humanitar razılaşmanı mümkün edib və əlavə edib: “27 Avropa İttifaqı üzv dövlətinin bu gücünü indi qorumaq istəyirəm.”
İrlandiyanın xarici işlər naziri Tomas Birn bildirib ki, Kallas hər iki həftədən bir Aİ üzv ölkələrinə nə qədər yardımın Qəzzaya çatdığı barədə məlumat verəcək.
“İndiyə qədər bunun həyata keçirilməsini həqiqətən görmədik, bəlkə də çox kiçik hərəkətlər olub, lakin hələ də qətliam davam edir, hələ də ərzaq və suya giriş rədd edilir,” o deyib. “Biz hərəkət görməliyik.”
İspaniyanın xarici işlər naziri Xose Manuel Albares Bueno razılaşmanın təfərrüatlarının hələ də müzakirə edildiyini və Avropa İttifaqının İsrailin uyğun gəlib-gəlmədiyini görmək üçün nəticələri izləyəcəyini bildirib.
“Çox aydındır ki, bu razılaşma son deyil – biz müharibəni dayandırmalıyıq,” o deyib.
Qitə boyunca, o cümlədən çərşənbə axşamı Avropa Şurasının xaricində, nazirlərin yardım planını müzakirə etdiyi yerdə kiçik bir etiraz aksiyası keçirilib.
Brüsseldə onlarla etirazçı aclığın baş qaldırdığı və səhiyyə sisteminin çöküş ərəfəsində olduğu böyük ölçüdə dağılmış Qəzza zolağında İsrailin hücumunu dayandırmaq üçün daha aqressiv hərəkətlər edilməsinə çağırıb.
“Rusiyaya qarşı bunu edə bildilər,” Beynəlxalq İnsan Hüquqları Federasiyasının vitse-prezidenti Aleksis Desvaef bildirib. “İndi İsrailə qarşı sanksiyalar paketi barədə razılığa gəlməli, soyqırımı dayandırmalı və humanitar yardıma Qəzzaya daxil olmasına icazə verməlidirlər.”
İnsan haqları qrupları Avropa İttifaqının hərəkətlərini əsasən qeyri-kafi adlandırıblar.
“Bu, siyasi qorxaqlıqdan daha çoxdur,” Amnesti Beynəlxalq təşkilatının baş katibi Aqnes Kallyamard deyib. “Hər dəfə Avropa İttifaqı hərəkətə keçmədikdə, İsrailin hərəkətlərində iştirak riski artır. Bu, vəhşilik törədənlərə cəzasız qalmayacaqları, hətta mükafatlandırılacaqları barədə son dərəcə təhlükəli bir mesaj göndərir.”
Naməlumluğa doğru irəliləyiş
İsrail və Həmas iki həftədir ki, yeni atəşkəs razılaşması ilə bağlı dolayı danışıqlar aparır, lakin danışıqlar çıxılmaz vəziyyətdə görünür.
Qətər Xarici İşlər Nazirliyi bildirib ki, danışıqlar dayandırılmayıb, lakin hələ də ilkin mərhələdədir və İsrail və Həmas nümayəndə heyətləri hər ikisi Dohadadır.
Bu vaxt, çərşənbə axşamı Qəzza zolağında İsrail hücumları bərpa olunub, mübahisəli İsrail və ABŞ tərəfindən dəstəklənən GHF tərəfindən idarə olunan yardım paylama məntəqəsi yaxınlığında iki qadının güllələnməsi də daxil olmaqla, ən azı 30 nəfər həlak olub.
Qəzza mülki müdafiəsi çərşənbə axşamı bildirib ki, onun “ekipajları dan yeri söküləndən bəri ən azı 18 şəhid və onlarla yaralı daşıyıb”, onların əksəriyyəti İsrail qüvvələrinin son həftələrdə hücumlarını gücləndirdiyi şimali Qəzza zolağındakı İsrail hava zərbələrindən sonra baş verib.
Çərşənbə axşamı ordu şimali Qəzza zolağındakı 16 ərazidə yaşayan fələstinlilər üçün daha bir məcburi təxliyə təhdidi yayıb.
Onların arasında dağıdılmış Cəbəliyyə şəhəri də var, burada sakinlər qorxu və panika içində qaçırlar.
“İnsanlar ərazini boşaltmaq üçün öz avtomobillərindən və eşşəklərindən istifadə edirlər, hamısı naməlumluğa doğru hərəkət edir; onlar hara gedəcəklərini bilmirlər,” Əl-Cəzirənin müxbiri Moaz əl-Kahlout bildirib.
“Onlar həmçinin nəqliyyatla bağlı çətinlik çəkirlər, çünki buradan və digər ərazilərdən hərəkət etmək üçün yanacaq yoxdur. Beləliklə, vəziyyət çox xaotikdir. Burada yaşayan hər kəs panika vəziyyətindədir.”
Mülki müdafiə agentliyinin məlumatına görə, İsrailin bir zərbəsi Qəzza şəhərində köçkün fələstinlilərin yaşadığı çadıra dəyib, altı nəfər həlak olub.
Cənubi Rəfah ərazisində, agentliyin bildirdiyinə görə, yardım paylama məntəqəsi yaxınlığında İsrail atəşi nəticəsində iki qadın həlak olub, hadisədə 13 nəfər yaralanıb.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı bildirib ki, GHF-nin fəaliyyətə başladığı may ayının sonundan bəri Qəzzada yardıma giriş cəhd edərkən ən azı 875 nəfər ölüb.
Bu vaxt, Fələstinli qaçqınlar üçün BMT yardım agentliyi (UNRWA) üçün Qəzzada fəaliyyət göstərən səhiyyə qrupları, xüsusən İsrail mühasirəsi dörd aydan çox əvvəl gücləndirildikdən sonra qidalanma nisbətlərinin artdığını xəbərdar edib.
UNRWA komissarı Filipp Lazzarinin verdiyi məlumata görə, müayinə olunan hər 10 uşaqdan biri qida çatışmazlığından əziyyət çəkir.
Təşkilat, verdiyi bəyanatda zolaqdakı qida çatışmazlığını “süni və insan tərəfindən yaradılmış” adlandırıb.