Abdi həqiqətlə üzləşdi

ABŞ-ın Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi Tom Barrack terror təşkilatının Suriya qolu SDQ-dən Rakka, Deyr əz-Zor, Həsəkə və Təbqa bölgələrindən geri çəkilməsini və silahlarını təhvil verməsini tələb edib. SDQ-nın nümayəndəsi Sihanouk Dibo isə bu tələbləri qəbul etmədiklərini bəyan edib. Dibo, SDQ-nın silahı yerə qoymağı düşünmədiyini, çünki tədricən Suriya ordusuna inteqrasiya olunmağı planlaşdırdıqlarını bildirərək, “ABŞ ilə heç bir fikir ayrılığımız yoxdur” deyib. SDQ-nın sözdə Baş Komandanı Mazlum Abdi isə SDQ-nin nəzarətində olan Rakka, Həsəkə və Deyr əz-Zordakı dövlət qurumlarının Suriya rəhbərliyinə təhvil verilməsi üçün rəsmi müraciət etdiklərini açıqlayıb. Abdi Səudiyyə Ərəbistanının “Əl-Hədəs” və “Əl-Ərəbiyyə” kanallarına verdiyi müsahibədə “Vahid ordu, vahid hökumət, vahid dövlət” şüarını müdafiə etdiklərini söyləyib. Mütəxəssislər Suriyada cərəyan edən hadisələr və SDQ-dən gələn ziddiyyətli açıqlamalar barədə aşağıdakı qiymətləndirmələri ediblər:

‘Abdi ciddi təzyiq altındadır’

Xarici Siyasət və Təhlükəsizlik üzrə Mütəxəssis, “Ümran” Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin Tədqiqat Direktoru Ömər Özkızılcıq bildirib: “Görünən odur ki, SDQ nə edəcəyinə yüz faiz qərar verməyib. Bir tərəfdən öz xüsusi quruluşlarını qorumağa çalışırlar, digər tərəfdən isə Türkiyənin hərbi təhdidi, ABŞ-ın siyasi təzyiqi və Dəməşqin təkidləri səbəbindən müsbət bəyanatlar vermək məcburiyyətində qalırlar. Bəzən belə, bəzən də elə danışaraq özləri üçün ən sərfəli ssenarini gerçəkləşdirməyə çalışırlar. Bu, olduqca təhlükəlidir. Türkiyənin səbri tükəndiyi an, hərbi müdaxilə etdikdə hər şeyi itirə bilərlər. Lakin hazırda təşkilatın Suriyadakı məqsədi bu 10 Mart razılaşmasını öz istəklərinə uyğunlaşdırmaqdır. Suriya Ordusuna inteqrasiyanı blok şəklində, yəni ayrıca bir quruluş kimi istəyirlər. İnzibati quruluşda da bunu istəyirlər. Suriya Hökumətinin qurumları olsun, lakin muxtar quruluş davam etsin. Məsələn, kürdlərin sıx yaşadığı bölgələrdə xüsusi bir status olsun. Kürdlərin sıx yaşadığı bölgələrdə kürd dili ərəb dili ilə birlikdə istifadə edilsin. Dəməşq isə mərkəzi bir idarəetmənin olmasını müdafiə edir. Lakin yerli idarəetmə səviyyəsində bəzi səlahiyyət artırımlarının edilə biləcəyini qeyd edir. Onlar SDQ-nin siyasi sahəyə keçərək Məclisdə də yer ala biləcəyini və siyasi partiya kimi fəaliyyət göstərə biləcəyini bildirirlər. Tom Barrack ilə Mazlum Abdi arasında aparılan görüşdə Mazlum Abdi ciddi təzyiqə məruz qalıb və bəzi faktlarla üzləşdirilərək daha müsbət açıqlama vermək məcburiyyətində qaldığını hiss edib. Bəzi şayiələr yayılmışdı; ABŞ SDQ-yə “Əgər razılaşmasanız, sizi Türkiyənin hərbi əməliyyatına qarşı qorumayacağıq” deyib. Onsuz da Barrack Yaşar Gülerlə görüşmüşdü. Bu da Türkiyənin hərbi təhdidinin xatırladılması deməkdir. Bu, təşkilatı hazırda geri addım atmağa və daha müsbət bir profil sərgiləməyə sövq etmiş kimi görünür. Lakin yaxın gələcəkdə vəziyyəti izləyəcəyik və daha aydın bir tablo ortaya çıxacaq.”

‘Fransa keçmişdə yaşayır’

Təqaüddə olan səfir Uluç Özülker bildirib: “Əslində artıq bir oyun yox, xilas olmaq cəhdi var. Sentyabr ayı üçün seçki qərarı qəbul edilib. Qəbul etmək lazımdır ki, Dəməşq bir məqamda torpaq və suverenlik məsələsində “Artıq bəsdir” deyərək mövqe tutmağa başlayıb. Bir tərəfdən bu vəziyyət, digər tərəfdən isə Barrackın apardığı bütün bu gediş-gəlişlər, danışıqlar var. ABŞ PYD-ni tamamilə dəstəkləməyəcək, lakin PYD-nin orada bu və ya digər şəkildə, ən azından bir müddət mövcud olacağını da qəbul ediblər. ABŞ buradan çıxmayacaq. Rusiyanın nə edəcəyi də tam bəlli deyil. Suriya hazırda hələ də İsrailin təhdidi altındadır. Bütün bunlara nəzər saldıqda, YPG-nin təkbaşına bir qüvvə ola bilməsi və buradan hərəkətlə nəticəni öz xeyrinə çevirə biləcək addım atmaq qabiliyyəti və imkanı yoxdur. Bu qarışıqlıq və bu qədər fərqli səsin olduğu bir mühitdə bu, çox çətindir. Milli Kəşfiyyat Təşkilatımızın rəisi Dəməşqə gedib və Dəməşq rəhbərliyi ilə görüşüb. Türkiyənin burada əlbəttə ki, varlığı var və bir çox məsələdə, eynilə Liviyada olduğu kimi, səssizcə problemi həll edəcək addımlar ata bilir. Seçkilər və sair məsələlərdə Türkiyənin də ciddi rol oynaya biləcəyinə dair əlamətlər var. Fransanın mövqeyi tarixdən gələn səbəblərə əsaslanır. Bura bir mandat sistemi rejimi idi. Fransa keçmişi ilə yaşayır. Həqiqətən də Suriya məsələsində rol oynayıb bir nəticə əldə edə bilərmi? Buna böyük şübhəm var. Əgər orada sülh və sabitlik təmin edilməzsə, suverenlik və ərazi bütövlüyü qorunmazsa, başımızı çox ağrıdacaq bir problemin varlığı davam edəcək.”

‘SDQ Türkiyənin əməliyyatını gördü’

Dumlupınar Universiteti Beynəlxalq Münasibətlər Bölməsinin rəhbəri professor Hüsaməddin İnaç bildirib: “SDQ-YPG əlindəki silahlı ünsürlərin sayını 100 min olaraq açıqlayır. Suriya müvəqqəti hökumətinin əlində isə təxminən 20 minlik bir qüvvə var. Bu qüvvədən çıxış edərək, əslində SDQ və YPG özünü daha fərqli bir nöqtəyə yerləşdirməyə çalışır. Xüsusilə son dövrdə Fransa və digər AB üzvlərinin də prosesə daxil olması ilə bir növ razılaşma prosesi yaşanıb. Rakka, Həsəkə və Deyr əz-Zor vilayətlərinin Dəməşq rəhbərliyinə təhvil verilməsi prioritet bir struktur olaraq önə çıxır. Türkiyə Hakan Fidanın açıqlaması ilə özünü bağlayan bəyanatı artıq vermişdi. “Əgər YPG/PKK bizim göstərdiyimiz seçimlərdən kənara çıxarsa, Türkiyə mütləq əməliyyat keçirəcək” deyib. Gəldiyimiz nöqtə ABŞ-ın bundan sonra bu strukturu qorumaq istəmədiyini göstərir. ABŞ prezidenti Donald Trampın “Suriyanın açarı Türkiyənin, Ərdoğanın əlindədir” deməsi ilə də onlar ABŞ-dan gözlənilən dəstəyi tapa bilməyəcəklərini və nəticədə Suriyanın unitar quruluşunun qorunacağını düşünürəm. Türkiyə 8 dekabrdan etibarən əməliyyat keçirə bilərdi, lakin bunu seçmədi. ABŞ, İngiltərə kimi tərəflərlə əlaqədə siyasət yürüdür. SDQ terrorçu başçısının bunu fərq etdiyini, Türkiyəyə baxmayaraq bölgədə varlığını qoruyamayacağını gördüyünü, bir əməliyyatın artıq labüd olduğu bir vaxtda özünü daha pis vəziyyətə salmamaq və ya əldə etdiyi hüquqları itirməmək üçün qabaqlayıcı mövqe nümayiş etdirdiyini düşünürəm.”

Mazlum Abdi: Suriya vahid orduya sahib olacaq

Suriya Demokratik Qüvvələrinin (SDQ) komandanı Mazlum Abdi “Əl-Hədəs” və “Əl-Ərəbiyyə” telekanallarına verdiyi birgə müsahibədə Suriya hökuməti ilə əlaqə kanallarının açıq olduğunu bildirib. Abdi SDQ ilə Dəməşq arasında Suriyanın vahid ordu və vahid bayraq altında birliyi mövzusunda razılığa gəlindiyini izah edərək, “Biz bu şüarı müdafiə edirik: Vahid Ordu, Vahid Hökumət, Vahid Dövlət” deyib. Türkiyə və Səudiyyə Ərəbistanının roluna da toxunan Abdi, xüsusilə Ər-Riyadın Dəməşqə qarşı sanksiyaların ləğv edilməsindəki rolunu xatırladaraq, vasitəçi kimi prosesə daxil olduğu təqdirdə müsbət rol oynaya biləcəyini qeyd edib. Suriyanın birliyi məsələsində həmfikir olduqlarını və Dəməşqlə əlaqə kanallarının açıq olduğunu vurğulayan Abdi, “Mərkəziyyətsizlik ölkəni bölmək demək deyil. Kürd bölgələrində ərəb dili ilə yanaşı kürd dilinin də rəsmi dil olmasını tələb edirik” deyib. Suriya dövlət başçısı Əhməd əl-Şara ilə görüşünü “müsbət” adlandıran Abdi, Suriya hökumətindən ona vəzifə təklif edildiyi iddialarını da təkzib edib. Abdi bildirib ki, “Dəməşq kürdlərin dil və mədəni hüquqlar tələblərini qəbul etməyə hazır olduğunu bizə bildirib”. Abdi bəzi dövlət qurumlarının mərkəzinin paytaxt Dəməşqdə qalmalı olduğunu qeyd edərək, Suriyanın “hərbi mərkəziyyət” çərçivəsində iki ordu deyil, vahid orduya sahib olacağını söyləyib. Digər tərəfdən, konstitusiya zəmanəti olmadan da Suriya ordusuna inteqrasiya məsələsində narahatlıqları olduğunu da ifadə edib.

24 saat