ABŞ Yunanıstandakı Hərbi Varlığını Genişləndirir: Dörddən Çox Yeni Baza Plana salınıb
ABŞ Nümayəndələr Palatasına təqdim edilən yeni qanun layihəsi, ABŞ-ın hərbi varlığını Yunanıstanda, o cümlədən adalarda əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirməyə hazırlaşır. ABŞ-ın Yunanıstanın Qərbi Trakiyadakı Dedeağac və Krit adasındakı Suda dəniz bazalarından sonra, "ABŞ-Yunanıstan Təhlükəsizlik Əməkdaşlığı Qeydləri Qanunu" adlı yeni qanun layihəsi ilə Birləşmiş Ştatların Müdafiə Nazirindən Konqresə, iki ölkə arasında müdafiə əməkdaşlığını gücləndirmək üçün yeni imkanları müəyyən edən və təqdim edən bir hesabat tələb ediləcək.
Yunanıstanda Yeni ABŞ Bazaları və Strateji Əhəmiyyət
Qeyd olunan hesabat, Qarşılıqlı Müdafiə Əməkdaşlığı Sazişi (MDCA) çərçivəsində təmin edilən baza hüquqlarının təsvirini ehtiva edəcək. Bu saziş ABŞ qüvvələrinə Yunanıstanda dörd əlavə hərbi bazaya giriş imkanı verəcək. Qanun layihəsinin müəllifləri arasında olan nümayəndələr Qreys Menq, Qas Bilirakis, Dina Taytus və Nikol Maliootakis bu təşəbbüsün həssas bir dövrdə irəli sürüldüyünü vurğulayırlar.
Ukrayna və Yaxın Şərqdəki münaqişələrin fonunda Pentaqonun regiondakı hərbi fəaliyyətlərini artırdığına diqqət çəkilib. Açıqlamalarda, "Dedeağac və Suda Körfəzi kimi bazalardakı fəaliyyətlər, Şərqi Aralıq dənizi, Şərqi və Cənub-Şərqi Avropa, Ukrayna və Orta Şərq boyunca ABŞ və NATO-nun güc proyeksiyasının təməl dirəyi olmuş, logistik zəncirdə və xüsusilə də Ukraynaya davamlı təchizatda mühüm rol oynamışdır" ifadələrinə yer verilib. Bu təşəbbüs ABŞ-ın regiondakı hərbi varlığını daha da möhkəmləndirəcək.
Yunanıstan və ABŞ Müdafiə Nazirləri Əlaqələri Dərinləşdirir
Bazar ertəsi, iyulun 15-də Yunanıstanın Müdafiə naziri Nikos Dendias amerikalı həmkarı Pit Heqseth ilə telefon danışığı aparıb. Görüşdə "strateji müdafiə münasibətlərinin daha da dərinləşdirilməsi" məsələləri müzakirə edilib. Dendias Heqsethi yaxın vaxtlarda Afinaya səfər etməyə dəvət edib.
Dendias öz paylaşımında qeyd edib: "Amerika Birləşmiş Ştatları Müdafiə Naziri Pit Heqseth ilə bu gün apardığım telefon danışığında, strateji müdafiə münasibətlərinin daha da dərinləşdirilməsini müzakirə etdik. Bu çərçivədə, həmkarımı yaxın zamanda Afinaya səfər etməyə dəvət etdim."
Hazırda ABŞ-ın Qərbi Trakiyadakı Dedeağac və Krit adasındakı Suda dəniz bazalarından başqa qurulacaq dörd yeni Yunanıstan bazasının yerləri açıqlanmasa da, onların Egey adaları və Aralıq dənizinə yaxın bölgədə qurulacağı bildirilir. Bu addım ABŞ-ın Yunanıstandakı hərbi mövcudluğunu əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq.
Oxucu Şərhləri
Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, ABŞ-ın Yunanıstandakı hərbi mövcudluğu ilə Türkiyənin təhlükəsizlik narahatlıqları arasındakı əlaqəni sadəcə birbaşa səbəb-nəticə olaraq görmək olduqca yüzeysel bir yanaşmadır. Bu məsələnin mürəkkəbliyi, regional geosiyasi dinamikaların və bir çox digər amillərin nəzərə alınmasını tələb edir.
Siz də haqlı olaraq qeyd etmisiniz ki, Türkiyənin təhlükəsizlik narahatlıqlarını yalnız Yunanıstandakı ABŞ bazaları ilə əlaqələndirmək, problemin kökünü təşkil edən daha geniş konteksti, o cümlədən Türkiyənin özünün regional siyasətini (məsələn, Suriyadakı əməliyyatları), Rusiya ilə münasibətlərini və daxili siyasi vəziyyətini göz ardı etmək deməkdir. Bu cür sadələşdirmələr, Türkiyənin mövqeyinin altında yatan daha dərin və çoxşaxəli səbəbləri anlamağımızı məhdudlaşdırır.
Beləliklə, "səbəb" və "nəticə" arasındakı əlaqəni daha aydın şəkildə ortaya qoymaq üçün, sadəcə ABŞ-ın Yunanıstandakı hərbi mövcudluğuna deyil, eyni zamanda daha geniş coğrafi və siyasi faktorlara, o cümlədən regiondakı digər oyunçuların rolu və maraqlarına da diqqət yetirmək vacibdir. Yalnız bu şəkildə daha obyektiv və tam bir təhlil etmək mümkün olar.
Əvvəla, bu bazaların tikintisi ABŞ-ın geostrateji hədəfləri ilə necə əlaqəlidir? Regional güc balansı, o cümlədən NATO-nun genişlənməsi və Rusiya ilə olan münasibətlər fonunda bu hərbi mövcudluğun əsas məqsədləri nədir? Məqalə bu məqamları qismən toxunsa da, ABŞ-ın uzunmüddətli strategiyasına dair daha dərin təhlilə ehtiyac var.
İkincisi, Rusiyanın bu genişlənməyə necə reaksiya verəcəyi də nəzərə alınmalıdır. Tarixən Rusiya öz sərhədlərinə yaxınlaşan hərbi gücə həssas yanaşıb. Bu yeni bazalar, Rusiya ilə yeni bir gərginlik mənbəyi yarada bilər, yoxsa müəyyən bir tarazlıq yaradılmasına kömək edə bilər? Bu sualın cavabı, regiondakı gələcək sabitlik üçün həlledici ola bilər.
Üçüncüsü, Yunanıstanın özü üçün bu vəziyyətin nə kimi nəticələri ola bilər? Bir tərəfdən, NATO üzvü olaraq təhlükəsizliyini artırması, digər tərəfdən isə regionda artan gərginliklərin birbaşa mərkəzində yer alması Yunanıstan üçün hansı riskləri daşıyır? Bu məsələlərin də diqqətlə araşdırılması lazımdır.
Son olaraq, bu hərbi bazaların tikintisi və fəaliyyətinin maliyyə və siyasi tərəfləri də müəyyən dərəcədə araşdırılmalı, eyni zamanda yerli əhalinin bu məsələyə münasibəti də nəzərə alınmalıdır. Bu cür strateji qərarların yalnız hərbi deyil, sosial və iqtisadi təsirləri də olacaqdır.
Şərh Yaz