“Axiom Mission 4” Yerə Uğurla Qayıtdı
“SpaceX” şirkətinin buraxdığı, tərkibində Hindistan, Polşa, Macarıstan və ABŞ-dan astronavtların olduğu kapsul Kaliforniyada yerə enərək 20 günlük “Axiom Mission 4” missiyasını başa vurub.
Ekipaj bazar ertəsi Beynəlxalq Kosmik Stansiyasından (BKS) ayrıldıqdan sonra, 22 saatlıq səyahətin ardından çərşənbə axşamı Yerə eniş edib. Bu dördüncü BKS missiyası ABŞ-ın "Axiom Space" startapı tərəfindən milyarder Elon Maskın özəl raket müəssisəsi olan "SpaceX" ilə əməkdaşlıqda təşkil edilib.
Amerikalı olmayan üç ekipaj üzvü üçün bu kosmik uçuş, ölkələrinin onillər sonra ekipajlı uçuşlara qayıdışı ilə əlamətdar olub.
Missiyanın Təfərrüatları və Elmi Təcrübələr
Ekipaj 25 iyun tarixində ABŞ-ın Florida ştatındakı Kennedi Kosmos Mərkəzindən yola çıxmış və missiya çərçivəsində təxminən 60 elmi təcrübə aparıb.
“Axiom” əməkdaşı və NASA-nın keçmiş astronavtı olan komandir Peqqi Whitson, San Dieqonun Sakit Okean sahillərindəki enişdən sonra “Böyük uçuş üçün təşəkkürlər… Qayıtdığıma şadam” deyib. 65 yaşlı Whitson, 2018-ci ildə NASA-dan təqaüdə çıxıb. Onun qabaqcıl karyerasına ABŞ kosmik agentliyinin ilk qadın baş astronavtı və BKS ekspedisiyasına rəhbərlik edən ilk qadın olmaq daxildir.
Ekipaj Üzvləri və Milli Uğurlar
Kapsulda həmçinin Hindistandan pilot Şubhanshu Şukla, Polşadan missiya mütəxəssisi Slavosz Uznanski-Wisniewski və Macarıstandan Tibor Kapu da yer alıb.
Yüksələn kosmik güc olan Hindistan üçün, Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinin pilotu Şuklanın bu kosmik uçuşda iştirakı, ölkənin 2027-ci ildə planlaşdırılan “Qaqanyaan” orbital kosmik gəmisinin ilk ekipajlı missiyası üçün bir növ sələfi kimi qəbul edilir.
Uznanski-Wisniewski Avropa Kosmik Agentliyinə təyin olunmuş Polşalı mütəxəssisdir, Kapu isə ölkəsinin “Hungarian to Orbit (HUNOR)” proqramının bir hissəsidir. Lakin o, kosmik stansiyaya daxil olan macar əsilli ilk şəxs deyil. Macarıstan əsilli proqram təminatı dizayneri, 1982-ci ildə ABŞ vətəndaşlığını almış milyarder Charles Simonyi, 2007 və 2009-cu illərdə Rusiya “Soyuz” kapsulları ilə iki dəfə BKS-də olmuşdur.
“SpaceX” və “Axiom Space”ın Gələcək Planları
“Axiom-4” həmçinin “SpaceX” tərəfindən 2020-ci ildən bəri qeydə alınan 18-ci ekipajlı uçuşu qeyd edir. Həmin ildə Elon Maskın şirkəti, doqquz il əvvəl kosmik gəmi proqramının sona çatmasından sonra ABŞ-dan olanlara ABŞ torpağından ilk dəfə kosmosa səyahət etmə imkanı yaradaraq NASA üçün yeni bir dövr açmışdı.
“Axiom”, NASA-nın 2030-cu ildə istifadədən çıxaracağını gözlədiyi Beynəlxalq Kosmik Stansiyasını əvəz etmək üçün öz kommersiya kosmik stansiyasını inkişaf etdirən bir neçə şirkətdən biridir.
Oxucu Şərhləri
Bu bərabərsizliyi azaltmaq üçün, kosmik səyahətlərə investisiyaların inkişaf etməkdə olan ölkələrə yönəldilməsi üçün beynəlxalq bir fondun yaradılması, eləcə də kosmik texnologiyaların və biliklərin bölüşdürülməsi proqramlarının genişləndirilməsi təklif oluna bilər. Bu, həm kosmik araşdırmaların demokratikləşdirilməsinə, həm də bu sahədə hər bir ölkənin potensialının ortaya çıxarılmasına kömək edər. Məsələn, bu fond həm texnologiya köçürməsini, həm də kosmik səyahət proqramlarında təhsil və təlim imkanlarını dəstəkləyə bilər.
Şərh Yaz