ABŞ: Hindistan Rusiya nefti alışına son qoysun

Ağ Evin ticarət müşaviri Piter Navarro Hindistanın Rusiya nefti alışlarını Moskvanın Ukraynadakı müharibəsini maliyyələşdirdiyini bildirərək, bunun dayandırılmalı olduğunu vurğulayıb. Vaşinqton Yeni Dehliyə Rusiyadan enerji idxalını dayandırması üçün təzyiqləri artırır. Navarro bazar ertəsi "Financial Times" qəzetində dərc olunan məqaləsində yazıb ki, "Hindistan Rusiya nefti üçün qlobal klirinq mərkəzi rolunu oynayır, embarqo qoyulmuş xam nefti yüksək dəyərli ixrac məhsullarına çevirir və bu yolla Moskvaya ehtiyac duyduğu dollarları verir". O əlavə edib ki, Hindistanın Rusiya xam neftindən asılılığı "fürsətçilikdir və Putinin müharibə iqtisadiyyatını təcrid etmək üçün qlobal səyləri ciddi şəkildə zəiflədir". Hindistan Çindən sonra Rusiya neftinin ikinci ən böyük alıcısıdır. Ölkənin yanacaq ehtiyacının 30 faizdən çoxu Moskvadan təmin edilir ki, bu da Qərb sanksiyaları fonunda Kremlə gəlir gətirir. Bu ayın əvvəlində ABŞ prezidenti Donald Tramp məsələ ilə bağlı Hindistan mallarına 50 faizlik tariflər tətbiq edərək, ABŞ-Hindistan münasibətlərini gərginləşdirib. Cümə günü Hindistanın Müstəqillik Günü münasibətilə çıxış edən Baş nazir Narendra Modi Tramp administrasiyası tərəfindən tətbiq edilən yüksək tariflər qarşısında ölkə fermerlərini qoruyacağına söz verərək qətiyyətli mövqe nümayiş etdirib. O bildirib ki, "Modi onların maraqlarına təhdid edən hər hansı siyasətə qarşı divar kimi dayanacaq. Hindistan fermerlərimizin maraqlarını qorumaq məsələsində heç vaxt güzəştə getməyəcək".

Hindistanın Rusiya ilə əlaqələri

Hindistan Rusiyanı ən yaxın müdafiə tərəfdaşlarından biri hesab edir. S-400 raketdən müdafiə sistemi də daxil olmaqla, ölkənin silahlarının əksəriyyəti Moskvadan tədarük olunur. Ukrayna müharibəsi fonunda Modi Putinlə Moskvada görüşsə də, Hindistan Rusiya ilə yaxşı əlaqələri saxlamağa davam edir. Lakin Yeni Dehli son onilliklər ərzində Vaşinqtonla əlaqələri strateji səviyyəyə qaldıraraq inkişaf etdirir. İki ölkə arasında illik ikitərəfli ticarət 128 milyard dollar təşkil edir, lakin Tramp Hindistanın xeyrinə olan 45 milyard dollarlıq defisitini azaltmaq üçün təzyiq göstərir. ABŞ Hindistanı yüksələn Çinə qarşı bir dayaq kimi görürdü, lakin Tramp administrasiyasının son hərəkətləri Hindistanı rəqibi Çinlə əlaqələrini düzəltməyə sövq etmiş kimi görünür. Hindistan Baş naziri Modinin ayın sonunda Çinə səfər etməsi planlaşdırılır, Çin Xarici İşlər Naziri Van Yi isə bazar ertəsi iki günlük səfərlə Hindistana gəlir. Bu səfərlər iki ölkə arasındakı mübahisəli sərhəd məsələlərini müzakirə etmək məqsədi daşıyır. Navarro bazar ertəsi dərc olunan məqaləsində Hindistanın Rusiya və Çinə "yaxınlaşdığını" qeyd edib. Navarro yazıb ki, "əgər Hindistan ABŞ-ın strateji tərəfdaşı kimi qəbul olunmaq istəyirsə, bu şəkildə davranmağa başlamalıdır". Müşavir onu da bildirib ki, Yeni Dehlinin Çin və Rusiya ilə əlaqələri dərinləşdikcə, ABŞ-ın ən müasir hərbi imkanlarını Hindistana ötürmək risklidir. Navarro Hindistanı Rusiyanın Ukraynadakı müharibəsini maliyyələşdirməkdə ittiham edən Tramp administrasiyasının ikinci yüksək rütbəli rəsmisidir. Ağ Evin qərargah rəisinin müavini Stiven Miller avqustun ilk həftəsində Yeni Dehlinin Rusiya nefti alışının "qəbuledilməz" olduğunu demişdi. Trampın ən nüfuzlu köməkçilərindən biri olan Miller Fox News-a müsahibəsində bildirib ki, "o (Tramp) çox açıq şəkildə dedi ki, Hindistanın Rusiyadan neft almaqla bu müharibəni maliyyələşdirməyə davam etməsi qəbuledilməzdir".

"Ədalətsiz şəkildə hədəfə alınıb"

Hindistan Xarici İşlər Nazirliyi bildirib ki, ölkə Rusiya nefti alışı səbəbindən "ədalətsiz" şəkildə hədəfə alınır, halbuki ABŞ və Avropa İttifaqı Rusiyadan mal almağa davam edir. Avropa İttifaqı və ABŞ Rusiya ilə Hindistandan qat-qat çox ticarət edir ki, bu da Yeni Dehlinin təkbaşına hədəfə alınmasına dair əsas arqumentidir. Baxmayaraq ki, Rusiya 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya hücum etdikdən sonra bu ticarət əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Aİ-nin məlumatına görə, 2024-cü ildə Rusiyadan ümumi ticarət dövriyyəsi 67.5 milyard avro (77.9 milyard dollar) təşkil edib ki, bu da 2021-ci ildəki 257.5 milyard avro (297.4 milyard dollar) ilə müqayisədə xeyli azdır. Blok müharibə başlayandan bəri Rusiya qazını almağa davam edir – qaz idxalı üçün 105.6 milyard dollar ödənilib. Finlandiyalı "Enerji və Təmiz Hava Araşdırma Mərkəzi" düşüncə mərkəzinin məlumatına görə, bu məbləğ Rusiyanın 2024-cü il hərbi büdcəsinin 75 faizinə bərabərdir və Moskvanın Kreml rejiminin müharibə səylərini dəstəkləyir. ABŞ Ticarət Nümayəndəsinin ofisinin məlumatına görə, 2024-cü ildə Rusiya-ABŞ ümumi ticarət dövriyyəsi 5.2 milyard dollar təşkil edib. Bu rəqəm 2021-ci ildəki 36 milyard dollarla müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə azdır. Hindistan və ABŞ aylardır ki, azad ticarət sazişi üzərində razılığa gəlmək üçün danışıqlar aparır. Tramp Yeni Dehlini yüksək tariflər tətbiq etməklə ABŞ mallarına girişi əngəlləməkdə ittiham edir. Bu arada, ABŞ-ın ticarət danışıqçıları tərəfindən 25-29 avqust tarixlərində Yeni Dehliyə planlaşdırılan səfər təxirə salınıb. Reuters agentliyinə açıqlama verən bir mənbənin bildirdiyinə görə, bu, Hindistan mallarına əlavə ABŞ tariflərindən azad olunması nəzərdə tutulan ticarət sazişi ilə bağlı danışıqları gecikdirib. ABŞ-Hindistan münasibətləri bu səbəbdən daha da gərginləşib.

24 saat