Ukrayna Təhlükəsizliyi Planı: ABŞ-dan Həlledici Dəstək Siqnalı
ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyası, müharibə sonrası Ukrayna təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün fəal rol oynamağa hazırlaşır. Vaşinqton, Avropa ölkələrinin rəhbərlik edəcəyi təhlükəsizlik planına kəşfiyyat, müşahidə, komanda-idarəetmə və hava hücumundan müdafiə dəstəyi göstərə biləcəyini bəyan edib.
Kiyevdən Uzunmüddətli Tələbə Cavab
“Financial Times”ın xəbərinə görə, ABŞ rəsmiləri Trampın ötən həftə Avropa liderlərinə “Ukrayna üçün təhlükəsizlik zəmanətlərinin koordinasiyasında iştirak edəcəyik” dediyini bildiriblər. Bu addım, Moskvanın mümkün yeni hücumlarının qarşısını almaq istəyən Kiyevin uzun müddətdir gözlədiyi kritik bir təminatdır.
Avropalıların ABŞ Dəstəyinə Ehtiyacı
"Könüllülər Koalisiyası" adı ilə tanınan, Böyük Britaniya və Fransanın başçılıq etdiyi Avropa ölkələri Ukrayna təhlükəsizliyini müharibə sonrası dövrdə qorumağı öhdələrinə götürmüşdülər. Lakin avropalı diplomatlar, sahədəki hərbi yerləşdirmənin yalnız ABŞ dəstəyi ilə mümkün ola biləcəyini etiraf edirlər.
Yeni Planın İşləmə Mekanizmi
Vaşinqton hazırda Kiyevə Patriot hava hücumundan müdafiə sistemləri təqdim edir. Yeni planda isə ABŞ, müharibə sonrası dövrdə təyyarə, radar, logistika və kəşfiyyat imkanları ilə Avropa qüvvələrini dəstəkləyəcək. Beləliklə, mümkün atəşkəsdə peyk müşahidəsi ilə sahədəki inkişaflara nəzarət ediləcək və Qərb qüvvələri arasında koordinasiya təmin olunacaq.
"Dönüş Nöqtəsi" və Narahatlıqlar
Ağ Ev ABŞ əsgərlərini Ukraynaya göndərməyəcəyini vurğulasa da, Trampın "ehtiyat dəstək" rolunu üzərinə götürməyə müsbət yanaşdığı qeyd edilir. Bəzi analitiklər bu prosesin Vaşinqtonu yeni bir münaqişəyə sürükləyə biləcəyi narahatlığını dilə gətirsələr də, diplomatik mənbələrə görə, Ağ Evdə keçən həftəki görüşlər "bir dönüş nöqtəsi" olub.
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenskinin ofisindən Andriy Yermak da ABŞ-ın töhfəsini təsdiqləyərək bildirib: “Avropadan sahəyə dörd-beş briqada daxil olacaq, ABŞ isə strateji ABŞ dəstəyi təmin edəcək. Bu, baharla müqayisədə böyük bir dəyişiklikdir. ABŞ-ın dəstəyi bu təhlükəsizlik memarlığının onurğa sütununu təşkil edir”.
Trampın Sülh Təşəbbüsü və Qərb Planı
ABŞ prezidenti Tramp sülh üçün Moskva və Kiyevi danışıqlar masasına çəkməyə çalışır. Lakin Rusiya Prezidenti Vladimir Putin təhlükəsizlik zəmanətlərində Rusiyanın da tərəf olmasını şərt qoyarkən, Kiyev bu təklifi "qeyri-mümkün" hesab edir. Avropa İttifaqı rəsmiləri isə Vaşinqtondakı görüşlərdən sonra milli təhlükəsizlik müşavirlərinin təhlükəsizlik zəmanətlərini konkretləşdirmək üçün iş apardığını açıqlayıblar.
Qərbin nəzərdə tutduğu plana görə:
- Ukrayna ilə Rusiya arasında neytral ölkələrin nəzarət edəcəyi bir bufer zona yaradılacaq.
- Arxa planda, Ukrayna ordusu NATO tərəfindən təlim keçmiş və təchiz edilmiş şəkildə sərhədi müdafiə edəcək.
- Daha dərinlikdə isə Avropa qüvvələrindən ibarət çəkindirici birliklər yerləşdiriləcək.
- ABŞ isə kəşfiyyat, müşahidə və hava hücumundan müdafiə elementləri ilə bu memarlığa "görünməz onurğa sütunu" təmin edəcək.
Bu plan Avropada hələ də siyasi müzakirələrə səbəb olur. Lakin Qərb paytaxtlarında üstünlük təşkil edən fikir budur: ABŞ dəstəyi olmadan Ukrayna təhlükəsizliyi təmin edilə bilməz.
Oxucu Şərhləri
Bununla belə, Rusiya tərəfindən bu addımların necə qəbul ediləcəyi sualı hələ də açıq qalır. Tarixən, Rusiya qonşu ölkələrdə NATO və ya digər qərb təşkilatlarının hərbi mövcudluğunu və təhlükəsizlik dəstəyini öz təhlükəsizliyinə bir təhdid kimi qəbul etmişdir. Bu kontekstdə, ABŞ-ın kəşfiyyat və müşahidə imkanlarını artırması, həmçinin hava hücumundan müdafiə sahəsində dəstək verməsi, Rusiyada mövcud narahatlıqları daha da gücləndirə bilər. Bu, "cin atına mindirilmək" kimi bir təsir yaratmasa da, diplomatik gərginliyi artıra biləcək bir məsələdir.
Əsas məsələ, məqalədə də vurğulandığı kimi, bu planın həqiqətən nə qədər effektiv olacağı və Ukraynanın uzunmüddətli təhlükəsizliyini təmin edib-etməyəcəyidir. ABŞ-ın strateji dəstəyi vacib olsa da, Avropa ölkələrinin tam inteqrasiyası və Rusiyanın reaksiyasının düzgün idarə olunması bu planın uğuru üçün həlledici olacaq. Bu addımların hərbi təsirindən çox, siyasi və diplomatik təsirlərinin daha geniş şəkildə qiymətləndirilməsi gərəkdir.
Bu məsələdə təhlükəsizlik zəmanətlərinin təşkili və koordinasiyası vacibdir. ABŞ-ın bu sahədəki iştirakı, Avropa ölkələrinin çiyinlərinə düşən yükü yüngülləşdirə bilər, çünki "Könüllülər Koalisiyası"nın təşkil etdiyi hərbi yerləşdirmənin ABŞ dəstəyi olmadan çətin olacağı qeyd edilir. Eyni zamanda, bu cür addımların Rusiyanın reaksiyasını necə təsir edəcəyi də diqqətlə nəzərdən keçirilməlidir. Məqalədə qeyd olunan "dönüş nöqtəsi" ifadəsi, bu strategiyada həlledici bir məqamın olduğunu göstərir, lakin bunun hansı nəticələrə gətirəcəyi hələ tam aydın deyil.
Şərh Yaz