ABŞ Məhkəməsi Əfqanıstanlılar üçün Müvəqqəti Qoruma Statusunu uzatdı
Apellyasiya məhkəməsi, Birləşmiş Ştatlardakı təxminən 12 min Əfqanıstanlılar üçün Müvəqqəti Qoruma Statusunun (MQS) müddətini, statusun başa çatmasına saatlar qalmış qısa müddətə uzadıb.
Bazar ertəsi verilən bu qərar, ABŞ Prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi altında Daxili Təhlükəsizlik Departamenti (DHS) tərəfindən minlərlə ABŞ-da qanuni şəkildə yaşayan Əfqanıstanlılar üçün hüquqi müdafiənin ləğv ediləcəyi elan edildikdən 60 gün sonra açıqlanıb.
Virciniya ştatının Riçmond şəhərində yerləşən Dördüncü Dairə üzrə ABŞ Apellyasiya Məhkəməsinin qərarı, miqrasiya müdafiə təşkilatı CASA-nın tələbi ilə ləğvetməyə inzibati dayandırma verib. Məhkəmə qərarının səbəbini açıqlamasa da, məsələni tez bir zamanda həll edəcəyini bildirib.
Məhkəmə sənədlərindən məlum olub ki, CASA bazar ertəsi günü, Əfqanıstanlıların müdafiəsinin başa çatması ərəfəsində təcili dayandırma tələb edib. Təşkilatın iddiasına 4 avqust tarixində MQS-i bitəcək Kamerun vətəndaşları da daxildir.
Miqrant hüquqlarını müdafiə edən qrup, statusun ləğv edilməsi addımını qərəzli və ayrı-seçkilik xarakterli adlandıraraq, bundan təsirlənənlərə "düzəlməz ziyan" vuracağını qeyd edib. Məhkəmə hər iki tərəfdən bu həftə ərzində yazılı bəyanatlarını təqdim etmələrini istəyib.
Hüquqi Mübarizə və Dəstək
Tramp administrasiyasının cavab verməsi üçün ABŞ Şərq vaxtı ilə çərşənbə günü gecə saat 11:59-a (cümə axşamı GMT ilə 03:59) qədər vaxtı var. Cümə günü federal hakim məhkəmə iddiasının davam etməsinə icazə versə də, CASA-nın iddianın araşdırılması zamanı müdafiəni saxlamaq tələbini təmin etməmişdi.
AfghanEvac-ın, yəni ABŞ hərbi veteranları və vəkillik qruplarının əsas koalisiyasının qurucusu Şon VanDiverin sözlərinə görə, bu dayandırma yekun qərar deyil, lakin hüquqi mübarizə üçün vaxt qazandırır.
"AfghanEvac hüquqi mübarizəni qətiyyətlə dəstəkləyir və DHS ilə Tramp administrasiyasını Müvəqqəti Qoruma Statusu müdafiələrini dərhal geri qaytarmağa və uzatmağa çağırır," VanDiver Reuters xəbər agentliyinə göndərdiyi elektron poçtda bildirib. Bu status Əfqanıstanlıların ABŞ-da yaşayıb işləməsinə icazə verir və hökumətin onları deportasiya edə bilməyəcəyi anlamına gəlirdi.
Tramp Administrasiyasının Mövqeyi və Qaçqınların Vəziyyəti
Əvvəlki onilliklər ərzində ölkələrindən qaçan milyonlarla Əfqanıstanlılar hazırda İran, Pakistan və ABŞ kimi ölkələrdən Talibançıların idarə etdiyi Əfqanıstana geri qayıtmağa məcbur edilir. Almaniya hökuməti də Talibanla danışıqlar aparmaq istədiyindən Əfqanıstanlıların deportasiyaları gözlənilir. 2021-ci ildə Talibanın ölkədə nəzarəti ələ almasından bəri təxminən 180 min Əfqanıstanlılar ABŞ-a gəlib. Onların təxminən 11,700 nəfəri hazırda Müvəqqəti Qoruma Statusu ilə əhatə olunur.
Daxili Təhlükəsizlik naziri Kristi Noem Əfqanıstanlılar üçün Müvəqqəti Qoruma Statusunu ləğv edərkən, departament qərarında onların vətənlərindəki vəziyyətin yaxşılaşdığını yazıb. Nazirlikdən may ayında verilən açıqlamada deyilir: "Nazir müəyyən edib ki, ümumilikdə, təhlükəsizlik və iqtisadi vəziyyətdə nəzərəçarpacaq irəliləyişlər var ki, bu da Əfqanıstanlıların Əfqanıstana qayıtmasını silahlı münaqişə və ya qeyri-adi və müvəqqəti şərait səbəbindən onların şəxsi təhlükəsizliyinə təhlükə yaratmır."
Lakin hüquq müdafiəçiləri bildiriblər ki, ABŞ-ın Əfqanıstandakı müharibəsi zamanı Amerikaya kömək edən bir çox Əfqanıstanlılar evlərinə qayıtsalar, Talibanın hədəfinə çevriləcəklər. Hüquq qrupları qeyd edib ki, ABŞ-ın geri çəkilməsindən sonra Talibanın hakimiyyətə qayıtmasından sonra hüquqları məhdudlaşdırılan qadınlar xüsusilə risk altındadırlar.
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi keçən həftə Əfqanıstanda iki yüksək səviyyəli Taliban lideri üçün qadınlara və qızlara qarşı iddia edilən sui-istifadələrə görə həbs qərarı verib. Məhkəmə bəyanatında bildirib ki, "Taliban bütün əhali üzərində müəyyən qaydalar və qadağalar tətbiq etsə də, onlar məhz cinsiyyətlərinə görə qızları və qadınları hədəf alıb, onları əsas hüquq və azadlıqlardan məhrum ediblər."
Qlobal Mənzərə və Digər Müvəqqəti Qoruma Statusu Proqramları
ABŞ Daxili Təhlükəsizlik Naziri müəyyən ölkələrdən olan insanlara Müvəqqəti Qoruma Statusu verə bilər. Hal-hazırda MQS üçün təyin olunmuş ölkələrə Əfqanıstan, Myanma, Kamerun, El Salvador, Efiopiya, Haiti, Honduras, Livan, Nepal, Nikaraqua, Somali, Cənubi Sudan, Sudan, Suriya, Ukrayna, Venesuela və Yəmən daxildir. Donald Tramp administrasiyası Əfqanıstan və Kamerundan əlavə, təxminən 260 min haitili və 350 min venesuelalı üçün MQS təyinatını ləğv etmək üçün addımlar atıb. Tramp administrasiyası həmçinin ABŞ-dakı təxminən 530 min insanın, o cümlədən kubalıların, haitililərin, nikaraqualıların və venesuelalıların iki illik "humanitar miqrasiya icazəsini" (humanitarian parole) ləğv edəcəyini elan edib.