2025-ci il mayın 13-ü, Hindistan: Bu fotoşəkildə smartfonda Meta loqosu, arxa planda isə Google loqosu əks olunub.
Böyük Hekayə
2016-cı ildə Hindistanın şimal-şərqindəki dağlıq Sikkim ştatından ölkənin böyük şəhərlərindən biri olan Kalkuttaya köçən Rinchen Wangdi Bhutia, sadəcə, sıravi bir insan idi. O, korporativ həyatını tərk edərək 2023-cü ildə bir "bulud mətbəxi" işə saldı. Bir il sonra, evdə hazırladığı sadə yeməklərin qısa videolarını paylaşmağa başladı. Naməlum şəxslər izləyicilərə, baxışlar isə yemək sifarişlərinə çevrildi. Uğur tezliklə gəldi. Bu gün o, Kalkuttada xüsusilə "dimsum" növlərinə ixtisaslaşmış iki restoran idarə edir. Yarım milyondan çox izləyicisi var və videoları müntəzəm olaraq bir milyondan çox baxış toplayır.
Statista-nın məlumatlarına görə, ölkə Facebook (350 milyondan çox), Instagram (413,8 milyon) və YouTube (467 milyondan çox) kimi sosial media platformalarında ən çox istifadəçiyə sahibdir. Mesajlaşma tətbiqi WhatsApp-ın Hindistanda 500 milyondan çox istifadəçisi olduğu bildirilir. "OpenAI" şirkətinin baş icraçı direktoru Sam Altman fevral ayında Hindistanın şirkətin ikinci ən böyük bazarı olduğunu qeyd edib.
Bhutia, Hindistanın rəqəmsal ekosisteminin böyümə hekayəsinin bir hissəsidir. Bu inkişaf sahibkarlar yaradır, yatırımları cəlb edir və nəhəng istedad bazası ilə texnologiya istifadəçilərinin sayının artması sayəsində qlobal texnologiya şirkətlərini ölkəyə cəlb edir. Tufts Universitetinin Fletcher Məktəbinin Qlobal Biznes fakültəsinin dekanı Bhaskar Chakravorti bildirib ki, "Hindistan çip dizaynından süni intellektə qədər əsas istedadlar üçün böyük bir mərkəzdir, buna görə də texnologiya şirkətləri bu əsas resursdan faydalanmaq üçün ora investisiya yatırmaq və yerləşmək istəyirlər."
2023-cü ildən 2025-ci ilədək "Amazon", "Google", "Microsoft", "Meta", "Apple" və digər aparıcı şirkətlər Hindistana on milyardlarla dollar investisiya yatırıblar. Bazar ertəsi, "Bloomberg" xəbər verdi ki, "ChatGPT"nin istehsalçısı "OpenAI" Hindistanda ən azı 1 qiqavatt gücündə məlumat mərkəzi qurmaq üçün yerli tərəfdaşlar axtarır. Bu, şirkətin Hindistanda ən ucuz abunə planını (ayda 399 rupi, yəni 4,57 dollar) işə salmasından cəmi bir həftə sonra baş verib.
Toni Blair Qlobal Dəyişiklik İnstitutunun Hindistan üzrə ölkə direktoru, Qlobal Siyasət Eksperti Vivek Agarwal qeyd edir ki, "Qərb bazarlarında istifadəçi qazanımı sabitləşdiyi halda, Hindistan ilk dəfə istifadəçilərin demoqrafik artımını və geniş miqyasda inkişaf etdirə biləcək istedad anbarını təklif edir." Cümə günü "Google" və "Meta", Hindistan konqlomeratı "Reliance Industries" ilə süni intellekt sahəsindəki fəaliyyətini sürətləndirmək məqsədi ilə yeni tərəfdaşlıqlar elan etdi. "Google"un baş icraçı direktoru Sundar Piçai bildirib ki, "Süni intellekti daha çox insanın və şirkətin əlinə verməkdən məmnunuq ki, onlar fövqəladə işlər görə bilsinlər." O əlavə edib ki, Hindistan "dünyanın ən dinamik müəssisələrindən bəzilərinə, çiçəklənən startap ekosisteminə və inanılmaz miqdarda yaradıcılıq və ambisiyaya" ev sahibliyi edir.
Tufts Universitetinin apardığı bir araşdırma Hindistanı 125 ölkə arasında rəqəmsal ekosistemin təkamül sürəti indeksində səkkizinci yerdə göstərir. Bu indeks 16 illik bir dövr (2008-2023) ərzində rəqəmsal iqtisadiyyatın inkişafını məlumatlara əsaslanan şəkildə dəyərləndirir. Ölkənin rəqəmsal ekosisteminin böyüməsinin bir göstəricisi, Hindistanda ani, aşağı qiymətli, mobil əsaslı ödənişlərə imkan verən və gündə təxminən 640 milyon əməliyyatı idarə edən Birləşdirilmiş Ödəniş İnterfeysi (UPI) sistemidir. Bu sistem cəmi doqquz il əvvəl yaradılıb. Hindistan Milli Ödəniş Korporasiyasının məlumatlarına görə, UPI infrastrukturundan istifadə edən "Google Pay" və "Walmart"a məxsus "PhonePe" Hindistandakı dominant ödəniş təminatçıları sırasındadır.
Rəqəmlər İnkişafa Qarşı
"Meta"ya məxsus və ödəniş xidmətləri də təqdim edən "WhatsApp", mesajlaşma tətbiqinin 500 milyondan çox istifadəçi bazasına baxmayaraq, yüksək rəqabətli rəqəmsal ekosistem ödənişlər sahəsində irəliləyiş əldə etməkdə çətinlik çəkib. "Greyhound Research" şirkətinin baş analitiki və icraçı direktoru Sanchit Vir Gogia bildirib ki, "kağız üzərindəki miqyas praktikada miqyasa bərabər deyil."
"Meta" hətta 2020-ci ildə "Reliance Industries"in rəqəmsal xidmətlər qolu olan "Jio Platform"da 5,7 milyard dollara 9,9% pay alıb. Razılaşmanı elan edərkən "Meta" bildirib: "'Jio'nun kiçik biznes təşəbbüsü olan 'JioMart'ı 'WhatsApp'ın gücü ilə birləşdirərək, insanlara müəssisələrlə əlaqə qurmağa, alış-veriş etməyə və nəticədə məhsulları mobil təcrübədə asanlıqla almağa imkan verə bilərik." 500 milyondan çox telekommunikasiya abunəçisi bazasına malik "Jio" kimi güclü yerli tərəfdaş "Meta"ya "WhatsApp Pay"ı Hindistanda uğurlu etməkdə kömək edə bilməyib. Gogia qeyd edir ki, "'JioMart' inteqrasiyası qüsurlu oldu, qismən də 'Reliance Retail'in özü vəd edildiyi kimi sürətlə böyümədiyi üçün."
NPCI-nin iyul ayına aid məlumatları göstərir ki, "WhatsApp"ın cəmi 74 milyon əməliyyatı olub, "Google Pay"in isə təxminən 7 milyard əməliyyatı qeydə alınıb. Lakin bu, ABŞ-ın böyük texnologiya şirkətlərini, o cümlədən "Meta"nı Hindistana daha çox sərmayə yatırmaqdan çəkindirməyib. Agarwal deyib ki, "Hindistan böyük texnologiya şirkətlərinin uzunmüddətli yatırımlarının gözə çarpan dividentlər verməyə başladığı bir sınaq meydanına çevrilir."
Hindistanın istedad bazası həm də böyük xarici korporasiyaların ölkədə Qlobal İmkan Mərkəzləri (QİM) qurmasına səbəb olub. ABŞ mərkəzli QİM konsaltinq şirkəti ANSR-in məlumatına görə, dünya üzrə QİM-lərin 50%-dən çoxu Hindistanın payına düşür və ölkədə 1600-dən çox mərkəz fəaliyyət göstərir. Bu mərkəzlər korporativ müştərilər axtaran texnologiya şirkətlərinə əlavə təşviqlər təklif edir. Tufts-dan Chakravorti bildirib ki, Hindistanda QİM-lərin artımı ölkəni "texnologiya tətbiqlərini yerləşdirmək və Hindistandan kənarda geniş beynəlxalq korporasiyalara xidmət göstərmək üçün əla bir yerə" çevirir.
Bilmək lazımdır
Vergi Strukturunda İslahat. Hindistan hökumətinin çərşənbə günü bir sıra mallar üzrə ƏDV-ni rəsmən azaltmaq qərarı istehlakı stimullaşdıracaq və ABŞ tariflərinin təsirini yumşaldacaq.
Fil-Əjdaha Rəqsi. Hindistanın Baş Naziri Narendra Modi 5-ci Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının zirvə görüşündə Çin Prezidenti Si Cinpinqlə görüşərək, münasibətlərin yaxşılaşdığına dair siqnallar verib.
İqtisadiyyat Sürətlənməsi. Hindistanın iqtisadiyyatı iyun ayının sonuna qədər olan rübdə gözləniləndən daha sürətli, illik 7,8% nisbətində artıb. Bu yüksəlişə istehsalat, tikinti və xidmət sektorları təkan verib.
Həftənin Sitatı
"Bank olmayan maliyyə şirkətlərinə, həm kredit, həm də qeyri-kredit tərəfindən çox müsbət yanaşırıq... Biz daha çox qeyri-kredit, bank olmayan maliyyə şirkətlərinə müsbət baxırıq, çünki kapital bazarının nüfuzu dərinləşdikcə və ev təsərrüfatlarının səhmlərə məruz qalması artdıqca, növbəti üç-beş il ərzində böyük dəyər yaradıla biləcəyini düşünürük." — Gautam Duggad, "Motilal Oswal Financial Services" şirkətinin araşdırma direktoru və rəhbəri.
Bazarlarda
Hindistanın "Nifty 50" indeksi, mal və xidmət vergisindəki islahatlar səbəbindən gün ərzindəki 1%-lik qazanclarının əksəriyyətini geri verərək, cüzi artımla 24,734 səviyyəsində bağlanıb. İndeks bu il indiyədək 4,6% artıb.
10 illik Hindistan dövlət istiqrazının etalon gəlirliliyi 6,5%-ə düşüb.
Qarşıda Nələr Var
Sentyabrın 5-i: Valyuta ehtiyatları məlumatları.
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz