Drone Xəritəçəkmə və Sediment Analizləri
Komandamız Monte Sierpeni xəritələşdirmək üçün dronlardan istifadə edib. Hava görüntülərinin təhlili göstərir ki, abidə təxminən 60 hissədən (blokdan) ibarət “seqmentli” quruluşa malikdir və bəzi hissələr boşluqlarla ayrılıb.
Həmçinin, çuxurların yerləşdirilməsində rəqəmsal nümunələr aşkar edilib. Məsələn, bir hissədə ardıcıl doqquz cərgədə səkkiz çuxur var. Başqa bir hissədə isə 12-dən çox cərgədə yeddi və səkkiz çuxur sayı arasında növbələşmə müşahidə olunur. Bu nümunələr Monte Sierpenin təşkilində əsaslı bir məqsəd olduğunu göstərir.
Tədqiqatçılar Monte Sierpedəki bir neçə çuxurdan toplanmış sediment nümunələrini təhlil ediblər. Nümunələrdə And Dağlarının ən əhəmiyyətli əsas məhsullarından biri olan qarğıdalı, həmçinin ənənəvi olaraq səbət və həsir düzəltmək üçün istifadə olunan qamış və söyüd bitkilərinin qədim polenləri aşkar edilib. Bu gözlənilməz tapıntılar insanların çuxurlara bitkilər, bəlkə də toxunmuş səbətlərdə və ya bağlamalarda daşıyaraq qoyduqlarını göstərir.
Qeydiyyat Cihazı ilə Paralellər
Təəccüblü şəkildə, Monte Sierpenin təşkili Piskonun yaxınlığında tapılmış və detallı qeydlər üçün istifadə edilən ən azı bir İnka düyünlü ip cihazının (khipu) quruluşu ilə oxşardır.
Monte Sierpenin 60 fərqli çuxur hissəsi, yerli khipuda sənədləşdirilmiş təxminən 80 ip qrupu ilə paralellik təşkil edir. Bu mühüm kəşf Monte Sierpenin yerli mühasibat təcrübələrində əhəmiyyətli rol oynamış ola biləcəyini düşünməyə əsas verir.
Yeni Bir Model
Tədqiqatlarımız Monte Sierpeni müdafiə, su toplama və ya dumanın yığılması ilə əlaqələndirən alternativ nəzəriyyələrə az dəstək verir.
Monte Sierpedə heç bir istehkam və ya silah tapıntısı yoxdur. Çuxurlar Zolağı Kanar adalarında, Lanzarotedə üzüm əkinçiliyi üçün istifadə olunan çuxurlara bənzəsə də, Pisko vadisində bu yüksəkliklərdə (440–700 metr) yağış suyu praktiki olaraq yoxdur. Abidə müvəqqəti duman vahələrinin (bir həftəyə qədər davam edən sıx duman ləkələri) olduğu bir ərazidə yerləşir, bu da nəmlik yığa biləcəyini düşündürür. Lakin nəticədə əmələ gələn su məhsul, xüsusən də qarğıdalı yetişdirmək üçün kifayət olmazdı. Monte Sierpenin yamacında yeraltı sular mövcud deyil.
Bunun əvəzinə, biz Monte Sierpenin əvvəlcə barter bazarı kimi xidmət etdiyini, daha sonra İnka İmperiyası (1400–1532-ci illər) dövründə yerli icmalardan xərac toplamaq üçün genişmiqyaslı bir mühasibat cihazına çevrildiyini fərz edirik.
And Dağları, İnka İmperiyası kimi genişmiqyaslı cəmiyyətlərin inkişaf etdiyi az sayda bölgədən biridir, lakin burada İspaniya işğalından əvvəl pul vahidləri və ya yazı sistemləri haqqında güclü sübutlar yoxdur. And cəmiyyətləri pul və ya yazı olmadan resursları necə mübadilə edir və çox sayda insanı necə idarə edirdilər? Monte Sierpe bu suallara cavab verə bilər.
Barter Bazarı
Barter bazarları, iştirakçılar arasında bir malın dəyərinin digərinin dəyəri ilə necə müqayisə olunduğuna dair ümumi bir anlaşma üzərində qurulur.
Biz Monte Sierpedəki çuxurları potensial mübadilə vahidləri kimi təsəvvür edirik. Çuxurlara malların qoyulması, mövcud malların miqdarı və ədalətli mübadilə üçün tələb olunan malların miqdarı haqqında məlumatı ictimai şəkildə nümayiş etdirməyin bir yolu ola bilərdi.
Məsələn, müəyyən sayda qarğıdalı ehtiva edən çuxurlar, müəyyən sayda başqa bir mal, məsələn, pambıq və ya koka ehtiva edən çuxurlara ekvivalent ola bilərdi.
Mühasibat Cihazı
And Dağları boyunca İnkalar icmaları, əmək vergisi və ya onun xərac ekvivalentini ödəmək üçün “növbələşən” yeni qruplara ayırırdılar.
Modelimizdə, Monte Sierpedəki hər bir hissə vergi ödəmək üçün müəyyən bir sosial qrupla əlaqələndirilə bilərdi. Çuxurların yerləşdirilməsindəki rəqəmsal nümunələr və hissələr arasında çuxurların sayındakı fərqliliklər, xərac səviyyələrindəki fərqləri və ya müəyyən kəndlərdən və şəhərlərdən olan vergi ödəyicilərinin sayını əks etdirə bilər.
Bir mənada, Monte Sierpe İnka İmperiyası üçün böyük bir “cədvəl” (spreadsheet) kimi fəaliyyət göstərmiş ola bilər.
Modelimiz hələ ilkin olsa da, araşdırmalarımız And Dağlarındakı ən sirli arxeoloji abidələrdən birinin məqsədini açmaqda bizi daha da irəli aparır.
Oxucu Şərhləri
Hələlik heç bir şərh yazılmayıb. İlk şərhi siz yazın!
Şərh Yaz