Ankaranın Suriya planları darmadağın

Suriya vətəndaş müharibəsinin sona çatması, Türkiyə tərəfindən illərdir terror təşkilatı kimi tanınan Heyət Təhrir əş-Şam (HTŞ) qruplaşmasının lideri Əhməd əl-Şaraanın hakimiyyətə gəlməsi Türkiyədə, xüsusilə də AKP tərəfdarlarının böyük sevincinə səbəb olmuşdu. Milli Kəşfiyyat Təşkilatının (MİT) sədri İbrahim Kalın şəxsən Əl-Şaraanı ziyarət etmiş, Xarici İşlər naziri Hakan Fidan onunla Şamda çay içmiş, Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan isə Əl-Şaraanı “qardaşım” deyə salamlamışdı. Avropanın da qaçqın probleminə həll yolu kimi baxdığı, Ankaranın yenidən qurulmasında məsuliyyət götürdüyü yeni Suriya Yaxın Şərq üçün yeni bir başlanğıc kimi qəbul edilirdi. Lakin Suriya layihəsi Ankaranın istədiyi şəkildə inkişaf etmir. İsrailin davamlı hücumları, ABŞ-ın bəzən laqeyd, bəzən isə əleyhdar mövqeyi və Əl-Şaraa rəhbərliyinin, yəni HTŞ idarəçiliyinin ölkədə birliyi təmin edə bilməməsi hökumətin böyük diqqətlə idarə etməyə çalışdığı regiondakı prosesə mane olur.

Suriya parçalanır

İsrail təyyarələri axşam saatlarında Homs və Həma şəhərlərini bombalayaraq hərbi anbarları hədəfə alıb. Aşağıdan uçan İsrail təyyarələrinin səsləri Dəməşqdə səs bombası effekti yaradıb. İsrailin bu hücumları rejim dəyişikliyinin əvvəlindən bəri qısa fasilələrlə davam edir. Lakin yeni Suriya hökumətinə İsrailin verdiyi ən böyük ziyan bu deyil. 11 iyulda başlayan Dürzi silahlıları ilə Ərəb Bədəvi qəbilələri arasında baş verən toqquşmalarda İsrail Dürzilərə hərbi dəstək vermiş və onların Suriyanın cənubunda faktiki olaraq muxtar bir quruluş yaratmasının təməlini qoymuşdu. Bu arada YPG-yə bağlı Suriya Demokratik Qüvvələri (SDQ) ölkənin cənubunda nəzarət etdiyi ərazilərlə birlikdə Dəməşq rəhbərliyinə tamamilə qoşulmağı qəbul etdi. Lakin bu qərar hələ də həyata keçirilə bilməyib. Yeni Suriya hökumətinin, yəni Heyət Təhrir əş-Şamın sələfi-islamçı quruluşu və SDQ-nin Dürzi silahlılarının faktiki muxtariyyət əldə etməsindən aldığı ruh yüksəkliyi təşkilatın ləngiməsinə səbəb olur. Vahid dövlət olması planlaşdırılan Suriya hər gün daha da parçalanır. Bundan əlavə, Məsud Bərzaninin SDQ-yə Ərəb qəbilələri tərəfindən hücum olacağı təqdirdə hərəkətə keçəcəyini bildirməsi, SDQ-nin hazırkı ləngimə planını davam etdirəcəyinə təminat verdi.

Qərbin də səbri tükənir

Ankaranın regiondakı macərasına olan Qərb dəstəyi də azalmaqdadır. Avropanın əvvəlcə böyük maraq göstərdiyi yeni Suriya hökumətinə qarşı mövqeyi indi səssiz bir durğunluqla əvəz olunub. Bu arada ABŞ Dövlət katibi Marko Rubio, Dürzi silahlıları ilə toqquşmalar zamanı baş verən qətliamlar üçün Dəməşq hökumətinə bağlı şəxslərin məsuliyyət daşıdığını vurğuladı. ABŞ-ın qeyd-şərtsiz dəstəyinə malik İsrailin də regionu bölmək istədiyini açıq şəkildə bildirməsi, Müvəqqəti Hökumət üzərindəki təzyiqi daha da artırdı.

Bu gün Suriya, sabah Türkiyə?

Dürzilərin separatçı mövqeyi və SDQ-nin Dəməşqə qoşulmağı mümkün qədər gecikdirməsi Türkiyə üçün də daxili problemə çevrilə bilər. Yeni həll prosesi çərçivəsində atılan addımlar Ankaranın hərbi və siyasi üstünlüyü əsasında qurulmuşdu və PKK-nın 30 ildir davam etdirdiyi terror əməliyyatlarını davam etdirə bilməyəcək vəziyyətə gəlməsi səbəbindən atılmışdı. Lakin KCK adlı çətir təşkilatının regionda yenidən qruplaşması, Türkiyənin cənub-şərq sərhədində fəaliyyətlərini davam etdirməsi bu vəziyyətə ziddir. Regionun parçalanması Türkiyəni əvvəlki kimi uzun bir terrorla mübarizə dövrünə sürükləyə bilər.

24 saat