Hindistanın Baş naziri Narendra Modi Çinin baş diplomatı Vanq Yi ilə görüşərək, iki nüvə silahlı Asiya gücünün ABŞ prezidenti Donald Trampın tətbiq etdiyi tariflərlə sarsılan qlobal iqtisadiyyatda yol tapdığı bir vaxtda illərdir davam edən gərginlikdən sonra ikitərəfli əlaqələrdə əldə edilən "sabit irəliləyişi" alqışlayıb. Bu görüş Hindistan-Çin münasibətlərində yeni bir mərhələnin başlanğıcı kimi qiymətləndirilir.
Modi Yeni Dehlidə Çin Xarici İşlər Naziri Vanq ilə çərşənbə axşamı görüşündən sonra sosial media vasitəsilə verdiyi açıqlamada "bir-birinin maraqlarına və həssaslığına hörməti" vurğulayıb. Çin Xarici İşlər Nazirliyi ölkələrin "sabit inkişaf yoluna" girdiyini və "bir-birinə güvənməli və dəstək olmalı" olduğunu bildirib.
Vanq bazar ertəsi Hindistana səfər edib və Xarici İşlər Naziri Subramanyam Cayşankar, eləcə də Milli Təhlükəsizlik Müşaviri Ajit Doval ilə Himalay dağlarındakı mübahisəli sərhəd mübahisəsi məsələsini müzakirə edib. Hindistan Xarici İşlər Nazirliyi Vanqın Doval ilə görüşündə "gərginliyin azaldılması, delimitasiya və sərhəd məsələlərinin" müzakirə edildiyini bildirib.
2020-ci ildə sərhəd mübahisəsi boyunca təhlükəsizlik qüvvələrinin toqquşmasından sonra münasibətlər kəskin şəkildə pisləşmişdi. On illərin ən şiddətlisi olan bu zorakılıq 20 Hindistan və 4 Çin əsgərinin ölümü ilə nəticələnmiş, yüksək səviyyəli siyasi əlaqələri dondurmuşdu.
Vanq bazar ertəsi bildirib ki, "son bir neçə ildə yaşadığımız çətinliklər iki ölkə xalqlarının maraqlarına uyğun deyildi. İndi sərhədlərdə bərpa olunan sabitliyi görmək bizi sevindirir." Modinin ofisindən verilən açıqlamada deyilir ki, Baş nazir sərhəd mübahisəsi zonasında sülh və sakitliyin qorunmasının vacibliyini vurğulayıb və Hindistanın "sərhəd məsələsinin ədalətli, məqbul və qarşılıqlı razılaşdırılmış həllinə" sadiq qaldığını bir daha təsdiqləyib.
Siyasi Uzlaşma və Hindistan-Çin Münasibətləri
Hindistan-Çin münasibətlərinin bərpası, Hindistanın Rusiyadan neft almağa davam etməsi səbəbindən Nyu-Dehli ilə Vaşinqton arasındakı gərginliklə eyni vaxta təsadüf edir. ABŞ prezidenti Donald Trampın bu addımı Rusiyanın müharibə maşınını maliyyələşdirdiyini iddia edir və Hindistana yüksək tariflər tətbiq edib. Hindistan Asiyada Çinin təsirinə qarşı bir əks çəki kimi qəbul edilən uzunmüddətli ABŞ müttəfiqidir və ABŞ, Avstraliya və Yaponiya ilə birlikdə “Quad” təhlükəsizlik ittifaqının bir hissəsi olaraq bölgənin geosiyasətində mühüm rol oynayır.
2020-ci ildə Ladakh bölgəsindəki qoşunlar arasında baş vermiş ölümcül toqquşmadan sonra münasibətlərdəki soyuqluq ticarətə, diplomatiyaya və hava səyahətinə təsir etmiş, hər iki tərəf sərhəd bölgələrinə on minlərlə təhlükəsizlik qüvvəsi yerləşdirmişdi. O vaxtdan bəri müəyyən irəliləyiş əldə olunub.
Keçən il Hindistan və Çin sərhəd patrolları üzrə bir razılaşma əldə edərək bəzi sərhəd ərazilərindən əlavə qüvvələri geri çəkdilər. Hər iki ölkə yollar və dəmir yolları şəbəkələri inşa etməklə sərhəd mübahisəsi zonalarını möhkəmləndirməyə davam edir. Son aylarda ölkələr rəsmi səfərləri artırıb, bəzi ticarət məhdudiyyətlərinin, vətəndaşların gediş-gəlişinin və iş adamları üçün vizaların asanlaşdırılmasını müzakirə ediblər.
İyun ayında Pekin Hindistandan olan zəvvarlara Tibetdəki müqəddəs yerləri ziyarət etməyə icazə verdi. Hər iki tərəf birbaşa uçuşları bərpa etmək üçün çalışır. Keçən həftə Hindistan Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Randhir Cayşval bildirib ki, Hindistan və Çin 3,488 km (2,167 mil) uzunluğundakı sərhədləri boyunca üç nöqtədən ticarəti yenidən başlamaq üçün müzakirələr aparırlar.
Yeni Dehlidə yerləşən “Observer Research Foundation” beyin mərkəzinin əməkdaşı Manoj Coşi qeyd edib ki, "iki ölkə arasında sərhəd mübahisəsi məsələsinin həlli ən yüksək siyasi səviyyədə siyasi uzlaşma tələb edir."
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz