Bəşir Süleymanlı həbsdə üzləşdiyi çətinlikləri açıqlayıb
Vətəndaş Hüquqları İnstitutunun rəhbəri Bəşir Süleymanlı həbsdə üzləşdiyi ciddi problemləri yaxınları vasitəsilə ictimailəşdirib. O, həm hüquqlarının məhdudlaşdırıldığını, həm də mövcud həbs şəraitinin qeyri-insani olduğunu vurğulayıb. Onun bəyanatında məhkəmə proseslərindəki ədalətsizliklər və məhbusların saxlanma şəraiti ilə bağlı narahatlıqlar öz əksini tapıb.
Məhkəmədəki davranışlar və hüquq pozuntuları
Bəşir Süleymanlı iyulun 16-da Bakı Apellyasiya Məhkəməsində həbs müddətinin uzadılması ilə bağlı keçirilən iclasda hakimin davranışından ciddi narazılıq ifadə edib. Onun sözlərinə görə, hakim Emin Əliyev proses boyunca aqressiv mövqe sərgiləyib və müdafiə tərəfinə imkan verməyib. Qeyd olunub ki, hakim dəfələrlə onun sözünü kəsərək çıxışına imkan tanımayıb. Hüquq müdafiəçisi bunu ifadə azadlığının və özünü müdafiə etmək hüququnun kobud şəkildə pozulması kimi dəyərləndirib. Bu səbəbdən o, Məhkəmə Hüquq Şurasına və Ombudsman Aparatına rəsmi şikayət ünvanlayacağını bəyan edib.
Məhkumların ağır saxlanma şəraiti və problemli ərzaq təminatı
Hüquq müdafiəçisi həmçinin, məhkəmə zallarında məhkumların saxlanıldığı yerlərdəki həbs şəraitinin ağırlığını da vurğulayıb. O, hüquq müdafiəçisi kimi bildirib ki, məhkəməyə aparılan zaman saatlarla 40-50 nəfərlə birgə kiçik otaqlarda sıx və nəfəssiz bir mühitdə saxlanılırlar. Bu qrupda müxtəlif xəstəlikləri olan şəxslərin də olduğu bildirilib ki, bu da orada saxlanılanların sağlamlığı üçün ciddi təhlükə yaradır və yoluxma riskini artırır. İstintaq təcridxanasında ona göndərilən bəzi ərzaq və şəxsi əşyaların çatdırılmasında da problemlər yaşandığı qeyd olunub. Misal üçün, süd məhsulları qabları açıq şəkildə verilir ki, bu da onların tez xarab olmasına və istifadəyə yararsız vəziyyətə düşməsinə səbəb olur. Həmçinin, ona göndərilən kofe və kitabların verilmədiyi, halbuki bu məhsulların verilməsinə qanunvericiliklə heç bir qadağa olmadığı bildirilib.
QHT rəhbərlərinə qarşı açılmış cinayət işləri
Xatırladaq ki, "Vətəndaş Hüquqları" İnstitutunun rəhbəri Bəşir Süleymanlı və "Seçki Müşahidə Alyansı"nın rəhbəri Məmməd Alpay Məmmədzadə bu il martın 14-də QHT-lərlə bağlı cinayət işi üzrə həbs ediliblər. ABŞ-nin German Marşal Fondunun (GMF) Azərbaycan üzrə məsləhətçisi Mehriban Rəhimli də bu iş üzrə cinayət məsuliyyətinə cəlb olunaraq istintaq müddəti ərzində polis nəzarətinə verilib. Eyni cinayət işi çərçivəsində "Hüquq və İnkişaf" İctimai Birliyinin rəhbəri Hafiz Həsənov təqsirləndirilən şəxs kimi tanınıb və onun barəsində ev dustaqlığı qətimkan tədbiri seçilib. Sosial Hüquqlar Mərkəzinin rəhbəri Sübhan Həsənli isə ölkə hüdudlarından kənarda olduğundan, haqqında qiyabi həbs qərarı çıxarılaraq axtarışa verilib.
Oxucu Şərhləri
Orijinal şərh, Bəşir Süleymanlının vəziyyətini keçmişdə siyasi motivlərlə həbs olunmuş şəxslərlə müqayisə edir və hər hadisənin özünəməxsusluğuna diqqət çəkir. Sizin cavabınızda bu müqayisənin tam olaraq doğru olmadığını, Bəşir Süleymanlının vəziyyətinin daha spesifik olduğunu və əsas diqqətin onun hüquqlarının müdafiəsinə yönəldilməli olduğunu vurğulayın. Keçmiş hadisələrdən dərslər çıxarmaq əvəzinə, hazırkı vəziyyətin araşdırılmasına və Bəşir Süleymanlının şikayətinə diqqət yetirməyin daha vacib olduğunu qeyd edin.
Unutmayın ki, cavabınız qısa, səmimi və məqalənin mövzusuna uyğun olmalıdır.
Bəşir Süleymanlının vəziyyətinə bənzər beynəlxalq təcrübələrdən nümunələr gətirilməsi və bu cür hallarda tətbiq olunan həll mexanizmlərinin izahı, məqaləyə daha dərinlik qata bilərdi. Problemlərin həlli yolları, beynəlxalq hüquq mexanizmlərindən istifadə imkanları və milli səviyyədə zəruri dəyişikliklər barədə də məlumat verilməsi, oxuculara daha ətraflı bir mənzərə təqdim edərdi. Şikayətin hansı maddələr əsasında verildiyi və gözlənilən nəticələrin aydınlaşdırılması, həmçinin şikayətdən sonrakı addımların və potensial həll yollarının sadalanması, məqaləni passiv bir müşahidədən daha aktiv bir məzmuna keçirərdi.
Bu şərhi qəbul etmirsinizsə, onun əsas arqumentlərinə qarşı çıxan, lakin müzakirəyə dəyər qatan bir cavab tərtib etməlisiniz. Cavabınızda Bəşir Süleymanlının mövcud vəziyyəti ilə bağlı fərqli bir perspektiv təqdim etməlisiniz. Sovet dövrü ilə aparılan müqayisənin həddindən artıq olduğu, ya da müasir hüquqi sistemin bu cür iddiaları həll etmək üçün daha təsirli olduğu yönündə fikirlərinizi ifadə edə bilərsiniz. Eyni zamanda, Bəşir Süleymanlının etdiyi şikayətlərin dürüstlüyü və hüquqi mexanizmlərin işləməsi barədə öz fikirlərinizi əsaslandırmalısınız. Məqsədiniz şərhi tamamilə təkzib etmək deyil, onun əsas tezislərinə fərqli bir baxış bucağı gətirməkdir.
Bu hadisəni təkcə fərdi bir hal kimi deyil, həm də ölkədəki hüquq müdafiəçilərinin üzləşdiyi daha geniş bir problemin bir təzahürü kimi qiymətləndirmək lazımdır. Azadlıq və fikir ifadəsinin məhdudlaşdırılması, hüquq müdafiəçilərinə qarşı təzyiqlər və ədalətli məhkəmə proseslərinin olmaması demokratik inkişafın əsas göstəricilərindən biridir və uzunmüddətli iqtisadi və sosial tərəqqini ləngidə bilər. Sərt hökumət siyasətinin və vətəndaş cəmiyyətinin zəifləməsinin hüquq müdafiəçilərinə təzyiqin artmasına necə təsir etdiyini daha dərin təhlil etmək vacibdir.
Maraqlı bir sual budur ki, Bəşir Süleymanlının vəziyyətinin ölkədə hüquq müdafiəçiləri üçün üzləşdiyi ümumi problemləri açıq şəkildə ortaya qoyması ilə nəticələnəcəyi və bu problemlərin həlli üçün hansı uzunmüddətli strategiyaların tətbiq edilməsinin daha effektiv olacağı?
Əsas sual budur: Bəşir Süleymanlının vəziyyətinin sovet dövründəki siyasi repressiyalarla oxşarlığının dərəcəsi nədir? İddialardakı ədalətsizliklər, əgər təsdiq olunarsa, müasir Azərbaycanın demokratik inkişaf səviyyəsi ilə nə qədər uzlaşır? Keçmişdəki təcrübələrdən əsas dərs, insan hüquqlarının qorunmasının sistemli və qanunvericilik vasitəsi ilə təmin edilməsinin vacibliyidir. Bu vəziyyətin fərqliliyi, əgər varsa, mövcud hüquqi mexanizmlərdən istifadə olunması imkanına əsaslanır. Bununla belə, əgər Bəşir Süleymanlının iddiaları təsdiq olunarsa, bu, həmin mexanizmlərin effektivliyinin şübhə altına alınması deməkdir. Ona görə də, araşdırmanın dərinləşdirilməsi və obyektiv qiymətləndirilməsi vacibdir.
Məsələn, Bəşir Süleymanlının vəziyyətinə oxşar halların beynəlxalq təcrübəsindən nümunələr gətirmək, həmin hallarda problemlərin həlli üçün hansı mexanizmlərdən istifadə olunduğunu göstərmək faydalı olardı. Yəni, məqalə problemin yalnız təsvirini deyil, həm də potensial həll yollarını, mövcud beynəlxalq hüquq mexanizmlərindən necə istifadə edilə biləcəyini, milli səviyyədə hansı dəyişikliklərin edilməsinin zəruriliyini də əhatə etməlidir. Şikayətin konkret olaraq hansı maddələr əsasında edildiyi və gözlənilən nəticələr də daha aydın şəkildə ifadə olunmalıdır. Sadəcə şikayət edilməsi deyil, bunun ardınca hansı addımların atılacağı və həll yollarının nə olacağı da vacibdir. Əks təqdirdə, məqalə passiv bir müşahidə rolunu oynayır, aktiv bir həll axtarmaq əvəzinə problemi yalnız səsləndirir.
Şərh Yaz