Bağırsaq xərçəngi: Nəcisdəki 4 erkən xəbərdarlıq əlaməti

Bağırsaq Xərçəngi: Artan Təhlükə və Erkən Diaqnozun Həllediciliyi

Kolorektal xərçəng günümüzdə ciddi ictimai sağlamlıq çağırışı kimi tanınır. Bu xəstəlik təkcə yaşlılar arasında deyil, həm də gənc nəsillərdə yayılma hallarının artması ilə müşahidə olunur. Geniş yayılmasına baxmayaraq, bağırsaq xərçənginin erkən mərhələləri çox vaxt simptomsuz keçir və ya adi həzm problemləri ilə səhv salına bilən incə mədə-bağırsaq dəyişiklikləri ilə özünü büruzə verir. JAMA Network-də yayımlanan bir araşdırmaya görə, bəzi simptomlar erkən yaşda yaranan bağırsaq xərçəngi ilə əlaqələndirilir. Bu əlamətlərə diqqət yetirmək həyati əhəmiyyət kəsb edir.

Erkən Diaqnoz Niyə Həlledicidir?

Amerika Xərçəng Cəmiyyətinin məlumatına görə, xəstəlik lokalizə olunmuş, yəni yayılmamış şəkildə diaqnoz edildikdə, bağırsaq xərçəngi üçün beş illik nisbi sağ qalma nisbəti təxminən 90% təşkil edir. Lakin bu xərçəng daha gec mərhələlərdə aşkar edildikdə, sağ qalma göstəricisi kəskin şəkildə azalır: regional yayılmada 73%-ə, uzaq metastazlarda isə cəmi 13%-ə düşür. Kolorektal xərçəngin erkən aşkar edilməsi təkcə tibbi bir üstünlük deyil, həm də sağ qalma şanslarını əhəmiyyətli dərəcədə artırır, residiv riskini azaldır və müalicə üçün real bir fürsət təqdim edir. Bu səbəbdən erkən diaqnozun rolu danılmazdır.

Nəcisdə Görünən Bağırsaq Xərçənginin Erkən Xəbərdarlıq Əlamətləri

Aşağıda bağırsaq xərçənginin nəcisdə özünü göstərən və elmi dəlillərə əsaslanan erkən xəbərdarlıq əlamətləri təqdim olunur. Bu əlamətlərə diqqət yetirmək erkən diaqnoz üçün vacibdir.

1. Qələm nazikliyində və ya ensiz nəcis

Nəcisin birdən-birə və davamlı olaraq nazik, lentəbənzər və ya qələm nazikliyində olması qırmızı bayraq ola bilər. Amerika Xərçəng Cəmiyyətinin bildirdiyinə görə, bir neçə gündən artıq davam edən nəcis qalınlığındakı dəyişiklik bağırsaq yolunu daraldan bir şişin göstəricisi ola bilər. Mayo Klinikasının məlumatına görə, fizioloji olaraq, yoğun bağırsağın və ya düz bağırsağın daxili divarında şiş böyüdükdə, nəcisin keçdiyi sahəni daralda bilər və nəticədə daha nazik nəcis yaranar.

2. Nəcisdə selik

Bağırsaqlar kolonun astarını yağlamaq üçün təbii olaraq az miqdarda selik istehsal edir. Lakin nəcisi örtən selik və ya jeləbənzər maddənin nəzərəçarpacaq dərəcədə artması bağırsaq xərçənginin xəbərdarlıq əlaməti ola bilər. NCBI-nin tibbi təlimatları da arxa keçiddən qanama və ya selik ifrazını monitorinq edilməli əlamətlərdən biri kimi qeyd edir.

3. Nəcisdə qan

Nəcisdə parlaq qırmızı və ya tünd, qatranabənzər qanın olması bağırsaq xərçənginin ən tanınmış erkən xəbərdarlıq əlamətlərindən biridir. Klinik araşdırmalar göstərir ki, erkən mərhələsində olan kolorektal xərçəng xəstələrinin 50-60%-i müəyyən növ rektal qanaxma ilə üzləşir. Qeyd etmək vacibdir ki, babasillər, anal çatlaqlar və mədə-bağırsaq infeksiyaları da qanaxmaya səbəb ola bilər, lakin xüsusilə digər kolorektal xərçəng əlamətləri ilə müşayiət olunan davamlı və ya təkrarlanan nəcisdə qan dərhal tibbi müayinə tələb edir. Bu baxımdan erkən diaqnoz həyati əhəmiyyət kəsb edir.

4. Davamlı ishal və ya qəbizlik

Davamlı ishal, qəbizlik və ya alternativ nəcis rejimləri kimi bağırsaq vərdişlərindəki dəyişikliklər bağırsaq xərçənginin erkən göstəricisi ola bilər. Moffitt Xərçəng Mərkəzinin məlumatına görə, 50 yaşdan yuxarı yetkinlərdə bağırsaq vərdişlərində davamlı dəyişikliklərin olması kolorektal neoplaziya riskini artırır və bu simptomu erkən diaqnoz üçün vacib bir işarəyə çevirir. Baxmayaraq ki, pəhriz dəyişiklikləri, infeksiyalar və qıcıqlanmış bağırsaq sindromu daha ümumi səbəblərdir, bu simptomların davamlılığı kolonoskopiya kimi diaqnostik testlərin vaxtında aparılmasını tələb etməlidir.

Gənc Yetkinlərdə Bağırsaq Xərçəngi Riski Artır

The Lancet Oncology jurnalında dərc olunan əsaslı epidemioloji təhlil göstərir ki, 25-49 yaş arası gənc yetkinlər arasında erkən başlayan kolorektal xərçəng halları 50 ölkədən 27-də artmaqdadır. Həyat tərzi faktorları da bu vəziyyətdə rol oynayır. MDPI-yə görə, erkən antibiotik istifadəsi, yüksək emal olunmuş qidaların istehlakı və piylənmə kimi faktorlar mühüm risk amilləri kimi ortaya çıxır. Tədqiqatçılar xəbərdarlıq edirlər ki, pəhriz vərdişlərinin dəyişməsi, fiziki aktivliyin azalması və metabolik pozğunluqların artması bu tendensiyanı erkən mərhələdə həll edilməzsə daha da sürətləndirə bilər.

24 saat