Barış Alper Yılmaz transferi ilə bağlı son xəbərlər
Səudiyyə Ərəbistanının NEOM komandasından "Qalatasaray"-a Barış Alper Yılmazla bağlı gələn maraqdan sonra transfer şayiələri daha da artıb.
"Qalatasaray"-ın milli futbolçusu Barış Alper Yılmazla bağlı onun keçmiş klubu Ankara Keçiörengücü-ndən açıqlama gəlib. Ekol TV-yə danışan klub prezidenti Sədat Tahiroğlu, Barış Alperin gələcək satışından 20 faiz pay almaq hüquqlarının olduğunu xatırladıb.
Klub prezidentinin açıqlaması
"Qalatasaray" tərəfindən hələ bizimlə əlaqə saxlayan olmayıb" deyən prezident, "Barışın vurduğu hər qol, oynadığı hər oyun həm Türkiyə, həm də bizim üçün çox önəmlidir" sözlərini əlavə edib.
Danışıqlar masasına oturmaq üçün ilk növbədə "Qalatasaray" tərəfindən tələbin gəlməsinin vacibliyini vurğulayan prezident, "Əlbəttə, onun satılmasını istəyirik, amma Barışın və "Qalatasaray"-ın nə düşündüyünü bilmirik. Məndən qiymət soruşurlar, lakin bunun heç bir mənası yoxdur, çünki hələlik ortada dəqiq bir şey yoxdur. Mənə "Qalatasaray"dan heç bir təklif gəlməyib. Təklif gələrsə, danışarıq və öz fikrimizi bildirərik" ifadələrini işlədib.
Prezident, "Qalatasaray"-ın Barış Alper-i satmaq fikrində olmadığını bilirəm" deyərək, milli futbolçunun İngiltərə Premyer Liqasına çox uyğun olduğunu bildirib.
Oxucu Şərhləri
Bu cür mexanizmlərin ən məşhur nümunələrindən biri, futbol tarixində bir çox yüksək profilli transferlərdə tətbiq olunmuş "solidarity mechanism" (həmrəylik mexanizmi) kimi tanınır. Bu mexanizm, FIFA-nın qaydalarına əsasən, bir futbolçunun müəyyən bir yaşdan əvvəl çıxdığı klubların, onun sonrakı transferlərindən müəyyən bir faizlə təltif edilməsini nəzərdə tutur. Bu, əsasən, gənc istedadları yetişdirən klubları stimullaşdırmaq və onlara maddi dəstək vermək məqsədi güdür.
Barış Alper Yılmazın vəziyyətində, Ankara Keçiörengücü-nün bu 20 faizlik pay iddiası, keçmişdəki bu cür müqavilələrin bir davamı kimi görünür. Lakin bu halda, Ankara Keçiörengücü-nün bu hüquqa necə sahib çıxdığı, yəni Barış Alper Yılmazın onların akademiyasından necə ayrıldığı və ya hansı müqavilə əsasında bu payın təyin olunduğu daha ətraflı araşdırılmalıdır.
Keçmişdəki "solidarity mechanism" əsasən FIFA-nın standart qaydaları çərçivəsində tətbiq olunarkən, Ankara Keçiörengücü-nün bu 20 faizlik payı, daha çox fərdi bir transfer müqaviləsinin şərti kimi görünür. Yəni, bu, standart bir qayda deyil, daha çox keçmişdəki bir klub-klub anlaşmasının nəticəsidir. Əgər bu, klublararası bir anlaşma idisə, o zaman onun şəffaflığı və hüquqi əsasları ön plana çıxır.
Bu durumdan çıxarıla biləcək dərslərdən biri, gənc futbolçuların transfer proseslərində keçmiş klublarının hüquqlarının qorunmasının vacibliyidir. Eyni zamanda, bu cür pay bölgüsü mexanizmlərinin aydın və şübhə doğurmayan müqavilə şərtlərinə əsaslanması, gələcəkdə yaranacaq anlaşılmazlıqların qarşısını almaq üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Əgər bu 20 faizlik pay, sadəcə bir maraq və ya ümid olduğu halda, bu, transfer prosesini xeyli mürəkkəbləşdirə bilər. Ancaq əgər bu hüquq müqavilə ilə təmin olunubsa, onda bu, klub üçün əhəmiyyətli bir gəlir mənbəyi ola bilər. Bu mövzuda daha ətraflı məlumatlar (müqavilə detalları, transferin hansı şəraitdə baş tutduğu) vəziyyəti daha dəqiq qiymətləndirməyə imkan verəcəkdir.
Bu kontekstdə, Səudiyyə Ərəbistanı kimi ölkələrin futbol bazarına artan marağı, qlobal transfer bazarının dinamikalarını necə dəyişdirir və gələcəkdə digər ölkələrin futbol federasiyaları üçün hansı təsirləri ola bilər?
Bəs, bu cür "pay" tələblərini qanuni və ya etik bir şəkildə daha ədalətli həll etmək üçün başqa hansı mexanizmlər mövcuddur? Məsələn, "kompensasiya fondları" və ya "inkişaf qrantları" kimi yanaşmalar klubların futbolçunun yetişdirilməsindəki rolunu tanımaqla yanaşı, həm də onun gələcək uğurlarından pay götürməsini təmin edə bilər, ancaq bu, hər iki tərəf üçün daha proqnozlaşdırıla bilən bir struktura sahib olardı. Bu cür sistemlərin fəaliyyəti və bu məsələdə "FIFA" kimi qurumların standartları haqqında daha ətraflı məlumat verilməsi, məqaləyə dərinlik qata bilərdi.
Burada diqqət çəkən məqam isə "Qalatasaray"-ın özünün də oxşar bir vəziyyətdə olmasıdır. "Qalatasaray", bir müddət əvvəl transfer etdiyi bir futbolçudan ötrü əvvəlki klubuna müəyyən faiz ödənişi etməli idi və bu, klubun maliyyə planlamasında nəzərə alınmışdı.
Hazırkı vəziyyətdə, Ankara Keçiörengücü-nün Barış Alper Yılmazın gələcək satışından əldə edəcəyi 20 faizlik pay barədə açıqlaması, əvvəlki klubun hüquqlarını qorumaq istəyini göstərir. Lakin Səudiyyə Ərəbistanından gələn marağın nə qədər ciddiliyi və "Qalatasaray"-ın bu transferə necə yanaşacağı, hələ də müəyyən deyil. Bu, keçmişdəki bəzi transferlərdə olduğu kimi, son məqamda müxtəlif tərəflərin mənafe çəkişmələrinə səbəb ola bilər. Keçmiş təcrübələr göstərir ki, belə faiz bölgüsü müqavilələrinin şərtlərinin dəqiq və aydın olması, gələcəkdə yaranacaq anlaşılmazlıqların qarşısını almaq üçün vacibdir. Bu transferin də analoji olaraq, müqavilə detallarının aydınlığa çıxarılması, hər iki tərəf üçün faydalı olacaqdır.
Bununla belə, bu modelin effektivliyi bir sıra amillərdən asılıdır. İlk növbədə, oyunçunun həqiqətən də böyük bir transferə nail olub-olmayacağı mühüm şərtdir. Tarixdə çoxsaylı misallar var ki, gənc yaşda böyük potensial göstərən oyunçular sonradan gözlənilən səviyyəyə çata bilməyiblər. İkinci tərəfdən, bu cür müqavilələr idmançıların karyeralarına təsir edə bilər. Klubun belə bir paya sahib olması, oyunçunun gələcək transfer qərarlarında bəzi məhdudiyyətlərlə üzləşməsinə səbəb ola bilər.
Müqayisə etsək, Avropanın böyük futbol ölkələrində, xüsusilə də İspaniya və İngiltərədə, futbol akademiyalarının inkişafına böyük önəm verilir və bu akademiyalar çox zaman gənc oyunçuların satışından əlavə gəlirlər əldə edirlər. Ancaq bu, daha çox klubun özünün yaratdığı infrastrukturun nəticəsidir. Türkiyə kontekstində isə bu cür "pay" mexanizmləri klublar üçün bir növ "sığorta" və ya "investisiya" kimi görünə bilər.
Bu cür müqavilələrin uzunmüddətli nəticələri nədən ibarətdir? Bu model, klubların gənc istedadları kəşf etməsi və inkişaf etdirməsi üçün bir stimul yaratsa da, eyni zamanda oyunçuların öz karyeralarını planlaşdırmasına necə təsir edir?
Bununla yanaşı, belə bir pay bölgüsünün yalnız müəyyən bir satış qiymətinə bağlandığını və bu qiymətin necə müəyyən olunacağını anlamaq vacibdir. İqtisadi qeyri-sabitlik dövrlərində və ya oyunçunun performansında gözlənilməyən dəyişikliklər baş verərsə, bu 20%-lik payın həm klub, həm də oyunçu üçün nə dərəcədə ədalətli qalacağı sual doğura bilər. Məsələn, bəzi Avropa ölkələrində, bu cür pay bölgüləri daha çox sabit əmsallara və ya müəyyən bir müddətə bağlanır.
Bu kontekstdə, Səudiyyə Ərəbistanından gələn marağın cəmiyyətdə futbolun maliyyəsinə necə təsir etdiyini düşünmək lazımdır. Bəzi ölkələrdə bu cür böyük maliyyə axınları yerli liqaların inkişafına səbəb ola bilər, lakin eyni zamanda transfer qiymətlərində şişirtməyə və qeyri-bərabərliyin artmasına da gətirib çıxara bilər. Belə bir vəziyyətdə, Ankara Keçiörengücü kimi klubların müəyyən bir faizlə razılaşması, yoxsa daha böyük bir pay üçün danışması daha məqsədəuyğun olardı?
Bu vəziyyəti, bir neçə il əvvəl "Qalatasaray"ın öz gənc futbolçularından biri ilə bağlı yaşadığı oxşar bir durumla müqayisə etmək olar. O zaman, klub bir gənc oyunçunun potensial gələcək transferindən müəyyən faiz pay almaq üçün onunla müqavilə bağlamaq istəmişdi. Bu addım, klubun gənc istedadları öz sistemində saxlamaq və onların gələcək satışlarından faydalanmaq istəyini göstərirdi, lakin eyni zamanda, oyunçunun öz karyera inkişafında hər hansı bir "əngəl" yarada biləcəyi barədə də narahatlıqlar doğurmuşdu.
Buradan çıxarıla biləcək ən əsas dərs, klubların və ya keçmiş klubların, futbolçuların karyera yollarına müdaxilə etmədən, onların maraqlarını da nəzərə alaraq uzunmüddətli müqavilələr və ya razılaşmalar əldə etməsinin vacibliyidir. Keçmişdəki bu cür hallarda, oyunçuların "müəyyən bir məbləğə satılmamalıdır" stereotipindən çıxaraq, onların hər bir transferin onların karyerası üçün ən doğru addım olub olmadığını özlərinin müəyyən etməsinə şərait yaradılması vacibdir.
Hazırkı vəziyyət isə, görünür ki, daha kompleksdir. Barış Alper Yılmazın hal-hazırda "Qalatasaray"da oynaması və Səudiyyə Ərəbistanından gələn təkliflərin olması, onun artıq bir "əldə olunan dəyər" olduğunu göstərir. Lakin keçmiş klubunun 20 faizlik pay tələbi, bu payın necə hesablandığı və oyunçunun "Qalatasaray"la olan müqaviləsinin bu tələbləri necə əhatə etdiyi kimi suallar hələ də açıq qalır. Bu, futbolçuların hüquqlarının qorunması baxımından daha incə bir məqamdır və hər iki tərəfin (klub və futbolçu) maraqlarının balanslaşdırılmasını tələb edir.
Xüsusilə, futbolçunun azad agent kimi transferi, yaxud müəyyən bir müqavilə müddəti bitdikdən sonra klubdan ayrılması zamanı, əvvəlki klubun "solidarity contribution" (həmrəylik töhfəsi) mexanizmi vasitəsilə bir faiz qazanması halları olurdu. Ancaq burada Ankara Keçiörengücü-nün 20% pay tələb etməsi, daha çox, futbolçu ilə bağlanmış müqavilədə nəzərdə tutulan xüsusi bir maddəyə işarə edir.
Bu vəziyyətdən çıxarıla biləcək ən əsas dərslərdən biri, klubların gənc oyunçularla müqavilə bağlayarkən onların potensial gələcək transferlərindən pay almaq məsələsini nə qədər dəqiq və geniş şəkildə təmin etmələri lazım olduğudur. O vaxtkı oxşar hallarda, bəzi klublar bu cür müqavilə detallarını kifayət qədər güclü təmin etmədiyi üçün gələcəkdəki transferlərdən potensial gəlirlərini itirirdilər.
Hazırkı vəziyyətin fərqi, ehtimal ki, Barış Alper Yılmazın bir müddət əvvəl "Qalatasaray" tərəfindən transfer olunması və indi də xarici klubların maraq göstərməsidir. "Ankara Keçiörengücü"nün bu 20% pay məsələsini indiki mərhələdə önə çəkməsi, ya müqavilənin həmin anda dəqiq şərtləndirildiyini, ya da mövcud marağın bu tələbi daha güclü etdiyini göstərir. Bu, klubların futbolçuların karyeralarını daha strategik şəkildə planlamağa və onlardan fayda əldə etməyə çalışdığını təsdiqləyir.
Bu məsələdə diqqət çəkən tərəf, Ankara Keçiörengücü-nün Barış Alper Yılmazın gələcək satışından 20% pay almağı gözləməsidir. Bu, klubun öz oyunçularının potensial transfer dəyərini öncədən təminat altına alması baxımından maraqlı bir yanaşmadır. Tarixdə bunun kimi müxtəlif faiz payı sövdələşmələri mövcud olub. Məsələn, bəzi kiçik klublar, gələcəkdə ulduzlaşacaq potensialı olan gənc futbolçuları transfer edərkən, bu oyunçuların sonrakı satışlarından pay almaq üçün müqavilələrə xüsusi maddələr daxil edirlər.
Hazırkı vəziyyətdəki fərq isə, payın nisbətən böyük olması və oyunçunun hələ də formalaşmaqda olan bir perspektivə malik olmasıdır. Əgər Barış Alper Yılmaz, "Qalatasaray"da göstərdiyi performansla həm daxili, həm də beynəlxalq bazarda özünü sübut edərsə, bu 20% pay, Ankara Keçiörengücü üçün xeyli gəlir mənbəyi ola bilər. Digər tərəfdən, əgər transfer baş tutmasa və ya gözlənilən dəyərdə olmasa, klub bu paydan məhrum qalacaq. Bu cür sövdələşmələr, futbolun maliyyə mexanizmlərinin mürəkkəbliyini və klubların gələcəyə dair riskləri idarə etmə səylərini əks etdirir. Belə ki, klublar oyunçuların inkişafından faydalanmaq üçün müxtəlif maliyyə alətlərindən istifadə edirlər.
Hazırkı vəziyyətdəki fərqlilik, görünür, oyunçunun özünün də böyük liqalara və ya xarici klublara keçid arzusu olmasıdır. Ankara Keçiörengücü-nün 20 faizlik paya olan marağı tamamilə anlaşılandır, çünki bu, klub üçün əlavə bir gəlir mənbəyi deməkdir. Lakin burada diqqət çəkən məqam, "Qalatasaray"ın da bu oyunçunun gələcək transferindən pay almağa razılaşmasıdır. Bu cür müqavilələr, oyunçunun karyerası üçün mühüm qərarların verilməsində kimin daha çox söz sahibi olacağı sualını ortaya çıxarır. Keçmişdəki nümunələrdən də gördüyümüz kimi, belə pay bölgüsü razılaşmaları, bəzən oyunçunun özünün istəkləri ilə ziddiyyət təşkil edə bilər. Bu, futbolçuların karyera planlamasında maraqların toqquşmasına gətirib çıxara bilər.
Ankarakeçiörengücü rəhbərinin 20 faizlik pay haqqında danışması, klubların futbolçuların transferindən gəlir əldə etmək strategiyasının bir göstəricisidir. Keçmişdə də bu cür razılaşmalar olurdu, ancaq hər birinin şərtləri və hüquqi çərçivəsi fərqli idi. Bu vəziyyətdə, Barış Alper Yılmazın Neom kimi xarici bir komandaya keçmə ehtimalı, onun Qalatasaray üçün nə qədər dəyərli ola biləcəyi sualını da önə çıxarır. Keçmişdə bəzən belə olurdu ki, futbolçular özlərini sübut etmək üçün xarici klublara gedirdilər, lakin bu, hər zaman uğurlu alınmırdı.
Bu hadisədən çıxarıla biləcək ən böyük dərslərdən biri, gənc futbolçuların inkişafı üçün yalnız potensial deyil, eyni zamanda klubların onlara verdiyi şansın da əhəmiyyətli olmasıdır. Hazırkı vəziyyət isə müasir futbolun maliyyə axınları və transfer bazarının qloballaşması ilə daha fərqlənir. Keçmişdə transferlər daha çox yerli səviyyədə reallaşırdısa, indi beynəlxalq miqyasda maraq və təkliflər daha yayğındır. Bu da futbolçuların karyera seçimlərini və klubların strategiyalarını daha mürəkkəb hala gətirir.
Əgər Avropada, xüsusilə də İspaniya və ya İtaliya liqalarında oxşar transfer mexanizmlərinin klubların maliyyə sağlamlığına necə təsir etdiyini nəzərə alsaq, bu cür 20% pay sistemi Türkiyə liqası üçün də maraqlı bir model ola bilər. Belə ki, bəzi Avropa ölkələrində kiçik klublar, öz yetirmələri olan oyunçuların böyük klublara transferindən gələn maliyyənin bir hissəsini almaq hüququna malikdirlər ki, bu da onlara infrastruktur və akademiyalarını inkişaf etdirmək üçün əlavə resurs yaradır.
Bu kontekstdə sual olunur: Türkiyədə belə bir transfer payı sistemi klubların maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdırmaqla yanaşı, futbolçu inkişafını stimullaşdıracaq bir mexanizmə çevrilə bilərmi, yoxsa bu, yalnız bir neçə oyunçunun transferi ilə məhdudlaşacaq?
Bu cür keçmiş təcrübələrdən çıxarıla biləcək əsas dərs, transfer proseslərində hüquqi sənədlərin nə qədər dəqiq və əhatəli hazırlanmasının vacibliyidir. Müəyyən edilən faiz paylarının, transfer qiymətinin hansı hissəsinə (məsələn, ilkin ödəniş, bonuslar, sonrakı satış payları) aid olacağı aydın şəkildə təsbit edilməlidir. Barış Alper Yılmazın transferində Ankara Keçiörengücü-nün 20 faizlik payı tələbi, hələ də müəyyən olunmamış bir transfer qiyməti və şərtləri fonunda, əvvəlki mübahisələrin yenidən yaşanmaması üçün bu məqamların dəqiqləşdirilməsini tələb edir. Digər tərəfdən, keçmişdəki bəzi hallardan fərqli olaraq, hazırkı mənzərənin daha professional şəkildə idarə oluna bilməsi və rəsmi qaydaların daha qətiyyətlə tətbiq oluna bilməsi, klubların təcrübə qazanması ilə əlaqədar ola bilər.
Şərh Yaz