Belarus şarları Litva hava limanını bağladı

Litva və Belarus arasında gərginlik artmaqdadır. Buna səbəb Belarusdan göndərilən hava şarlarının son həftələrdə Litvanın əsas hava limanını dəfələrlə bağlaması və minlərlə insanın yolda qalmasıdır. Bu hava şarları Litvaya siqaret qaçaqmalçılığı üçün istifadə edilsə də, Vilnüsdəki rəsmilər onların sayını və hərəkət istiqamətlərini Belarus tərəfindən bilərəkdən törədilmiş pozucu əməllər hesab edirlər. Rusiya ilə yaxın müttəfiq olan Belarus, Avropanın yüksək həyəcan vəziyyətində olduğu bir vaxtda bu cür addımlar atır. Sentyabrda NATO-nun hava məkanına pilotsuz uçuş aparatlarının daxil olması görünməmiş miqyasda artıb və Rusiyanın Ukraynaya hücumu dördüncü ilinə yaxınlaşır.

“Sinik Hibrid Hücum”

Ən son hadisə şənbə gecəsi Vilnüs hava limanında əməliyyatların 11 saat müddətinə dayandırılması ilə nəticələnib. Litva səlahiyyətliləri bildirib ki, Belarus meşələrindən ən azı 60 hava şarı buraxılıb, onlardan 40-ı aviasiya təhlükəsizliyi üçün kritik ərazilərə çatıb ki, bu da indiyədək ən ciddi insidentlərdən biri olub. Litvanın aviasiya idarələri bu hava şarlarının müntəzəm vaxt intervalları ilə və uçuş-eniş zolaqlarına doğru istiqamətləndirilərək göndərildiyini qeyd edib. Litva Xarici İşlər nazirinin müavini Taurimas Valys hadisə ilə bağlı deyib: “Bu, iqtisadiyyatımıza, aviasiya təhlükəsizliyimizə və bütün millətimizə qarşı yönəlmiş sinik hibrid hücumdur.” Belarus Prezidenti Aleksandr Lukaşenko əvvəllər bildirmişdi ki, əgər ölkəsinin bu hadisələrə qarışması sübut olunsa, üzr istəyəcəklər. Bazar ertəsi Minsk, Litvanı ölkənin hava məkanına casusluq və “ekstremist materiallar” çatdırmaq məqsədilə dron göndərməkdə ittiham edib. Minskdə Belarus Xarici İşlər Nazirliyi bazar ertəsi Litvanın müvəqqəti işlər vəkili Erikas Vilkanecası çağıraraq hadisə ilə bağlı izahat və araşdırma tələb edib. Nazirlik bazar ertəsi yaydığı bəyanatda qeyd edib: “Belarus Respublikası mövcud vəziyyətə əsaslanaraq öz suverenliyini və təhlükəsizliyini qorumaq üçün bütün lazımi tədbirləri görmək hüququnu özündə saxlayır.” BNS xəbər agentliyinin məlumatına görə, Litva Baş naziri İnqa Ruqinyene çərşənbə axşamı bildirib ki, Litvanın bu insidentdə iştirak etdiyinə dair heç bir məlumat almayıb.

Gərginliyin Yüksəlməsi

Oktyabr ayında Litva, hava şarlarının Vilnüs hava limanında fəaliyyəti dəfələrlə pozmasından sonra Belarusla sərhədlərini bağladı. Cavab olaraq Minsk, 1000-dən çox Litva yük maşınının Belarusdan çıxışına mane oldu. Litva hökuməti milli logistika şirkətlərinin təzyiqinə tab gətirərək sərhədi bağlanandan üç həftədən az müddət sonra yenidən açsa da, bu yük maşınları hələ də Belarusda qalır. O vaxtdan bəri Litva səlahiyyətliləri uçan hava şarlarının sayının artmaqda davam etdiyini qeyd ediblər. Ruqinyene çərşənbə axşamı deyib: “Zərurət yaranarsa, sərhədi bağlayacağıq, lakin xahiş edirəm başa düşün ki, hər bir addımımızı strateji tərəfdaşlarımızla əlaqələndirməliyik.”

Həll Yolları Axtarışı

Litva səlahiyyətliləri bu pozuntulara qarşı müdafiəyə kömək edə biləcək layihələrə 1 milyon avro təklif edib. Faydalananlardan biri olan IT Logika şirkəti, günün istənilən vaxtında hədəfləri aşkarlaya və müəyyən edə bilən İntellektual Hava Məkanı Təhlükəsizlik Sistemi (IOEAS), həmçinin eyni uçuş zamanı bir neçə hava şarını təhlükəsiz şəkildə vurmaq üçün yüksək güclü lazer inkişaf etdirməyi planlaşdırır. Obyekt trayektoriyasının proqnozlaşdırılması və tanınması süni intellekt alqoritmlərindən istifadə edilməklə həyata keçiriləcək. Real vaxt məlumatları dron baza stansiyalarından, radarlardan və digər coğrafi cəhətdən paylanmış sensorlardan təmin olunacaq. Digər nəzərdə tutulan tədbirlərə siqaret qaçaqmalçılığı ilə əlaqəli fəaliyyətlərə görə yeni sərt cəzalar və uçuş cədvəllərinin dəyişdirilməsi daxildir. Baş nazirin müşaviri İqnas Algirdas Dobrovolskas deyib: “Gecə uçuşlarını Kaunas kimi digər hava limanlarına köçürmək imkanını nəzərdən keçiririk. Hazırda insanlara və müəssisələrə necə kömək edə biləcəyimizə diqqət yetiririk.”

24 saat