BMT: 2024-də hər gün 137 qadın yaxınları tərəfindən qətlə yetirildi

Keçən il dünya üzrə təxminən 83 min qadın və qız qəsdən öldürülüb. Bu cinayətlərin 60 faizi onların tərəfdaşları və ya qohumları tərəfindən törədilib.

Ailə Zorakılığı və Femisidin Qlobal Miqyası

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Narkotiklər və Cinayətkarlıq üzrə Ofisi (UNODC) və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qadınlar Təşkilatı (UN Women) tərəfindən 2025-ci il Qadınlara Qarşı Zorakılığın Ləğvi üzrə Beynəlxalq Günə həsr olunmuş yeni hesabat yayımlanıb. Hesabatda bildirilir ki, 2024-cü ildə dünya miqyasında 50 mindən çox qadın və qız yaxın tərəfdaşları və ya ailə üzvləri tərəfindən qətlə yetirilib. Bu, hər 10 dəqiqədə bir, yaxud gündə 137 ölüm deməkdir.

Məlumatlara görə, femisid hallarında "əsl irəliləyiş əlaməti yoxdur" və hər il on minlərlə qadın bu cinayətlərin qurbanı olur. Keçən il qəsdən öldürülən 83 min qadın və qızdan 60 faizi də məhz bu kateqoriyaya – yaxın münasibətlər çərçivəsində törədilən cinayətlərə daxildir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, kişi cinayət qurbanlarının cəmi 11 faizi ailə üzvləri və ya yaxın tərəfdaşları tərəfindən öldürülür.

Hesabatda vurğulanır ki, bir çox qətllərin qarşısını almaq mümkün olsa da, mühafizə sistemlərində, polis reaksiyalarında və sosial dəstək mexanizmlərindəki boşluqlar qadın və qızları ölümcül zorakılıq riskləri ilə üz-üzə qoyur. Eyni zamanda, zəif məlumat toplama, qurbanların zorakılığı bildirməkdən qorxması və köhnəlmiş hüquqi təriflər səbəbindən real rəqəmlərin göstəriləndən daha yüksək olduğu güman edilir.

Səbəblər, Risk Faktorları və Həll Yolları

Mütəxəssislər iqtisadi qeyri-sabitliyin, münaqişələrin, məcburi köçkünlüyün və təhlükəsiz yaşayış yerlərinə məhdud girişin, istismar vəziyyətində olan qadınların üzləşdiyi riskləri daha da artırdığını bildirir. UNODC-nin icraçı direktoru vəzifəsini icra edən Con Brandolino qeyd edib ki, "ev, dünya üzrə çox sayda qadın və qız üçün təhlükəli, bəzən isə ölümcül bir yer olaraq qalır." O, tapıntıların daha güclü profilaktik tədbirlərə və cinayət ədliyyəsi reaksiyalarına ehtiyac olduğunu göstərdiyini vurğulayıb.

UN Women-in siyasət şöbəsinin direktoru Sara Hendriks qeyd edib ki, femisidlər çox vaxt nəzarətçi davranışlar, təcavüz və onlayn təhqirlərlə başlayan "zorakılıq silsiləsinin" bir hissəsidir. Hendriks əlavə edib: "Rəqəmsal zorakılıq çox vaxt onlayn mühitdə qalmır. Bu, oflayn reallığa keçə bilər və ən pis hallarda ölümcül nəticələrə səbəb ola bilər."

Hesabata əsasən, yaxın tərəfdaşlar və ya ailə zorakılığı nəticəsində yaranan femisid hallarının ən yüksək regional nisbəti Afrikada qeydə alınıb. Ardınca Amerika, Okeaniya, Asiya və Avropa gəlir. UN Women bildirir ki, zorakılığın erkən əlamətlərini müəyyən etmək üçün məktəblər, iş yerləri, ictimai xidmətlər və yerli icmaları əhatə edən koordinasiyalı səylərə ehtiyac var.

Kampaniyaçılar hökumətləri sığınacaqlar, hüquqi yardım və ixtisaslaşmış dəstək xidmətləri üçün maliyyəni artırmağa çağırıblar. Bu tapıntılar Birləşmiş Millətlər Təşkilatının gender əsaslı zorakılığa qarşı illik 16 Günlük Fəaliyyət Kampaniyasının başlaması ilə eyni vaxta təsadüf edir.

24 saat