Böyük Britaniyada Səsvermə Yaşı 16-ya Endirilir
London — Böyük Britaniya hökuməti, gələcək ümummilli seçkilərə qədər səsvermə yaşını 18-dən 16-ya endirəcəyini açıqlayıb. Bu qərar, ölkədə demokratik islahatlar çərçivəsində iştirakı artırmaq məqsədi daşıyan geniş islahatlar paketinin bir hissəsidir. Ölkənin mərkəz-solçu Leyboristlər Partiyası 2024-cü ilin iyulunda seçildikdən əvvəl verdiyi vədlərdən birində məhz səsvermə yaşının aşağı salınacağını bəyan etmişdi. Qeyd edək ki, Şotlandiya və Uels artıq 16-17 yaşlı gənclərə yerli və regional seçkilərdə səs verməyə icazə verir.
Böyük Britaniya bu qərarla, Avstriya, Braziliya və Ekvador kimi səsvermə yaşının 16 olduğu azsaylı ölkələr siyahısına qoşulacaq. Bəzi Avropa Birliyi ölkələri, o cümlədən Belçika, Almaniya və Malta 16 yaşlılara Avropa Parlamentinə seçkilərdə iştirak etməyə imkan versə də, öz milli qanunverici orqanları üçün bu yaş həddini tətbiq etmir.
Geniş Kapsamlı Demokratik İslahatlar Paketi
Səsvermə yaşının aşağı salınması ilə yanaşı, hökumət kampaniya maliyyələşdirməsi qaydalarını da sərtləşdirir. Məqsəd, sahiblik strukturu qeyri-müəyyən olan şirkətlərin siyasi partiyalara ianə etməsinin qarşısını almaqdır. Demokratiya naziri Ruşanara Əli bildirib ki, bu dəyişikliklər Britaniya siyasətinə xarici müdaxilələrə qarşı qorunmanı gücləndirəcək. Eyni zamanda, siyasi namizədləri qorxudan şəxslər üçün cəzalar sərtləşdiriləcək. Bu tədbirlər hökumətin demokratik islahatlar proqramının tərkib hissəsidir.
Baş nazir Keyr Starmerin hökuməti bu demokratik islahatlar çərçivəsində avtomatik seçici qeydiyyatını tətbiq edəcək və seçicilərə səsvermə məntəqələrində bank kartlarından şəxsiyyət vəsiqəsi kimi istifadə etməyə imkan verəcək.
Seçici İştirakında Maneələr və Yeni Yanaşmalar
Əvvəlki Mühafizəkarlar hökuməti 2022-ci ildə seçicilərin fotoşəxsiyyət vəsiqəsi göstərməsini tələb edən bir qayda tətbiq etmişdi. Həmin hökumət bu tədbirin fırıldaqçılıqla mübarizə aparmaq üçün zəruri olduğunu iddia etsə də, tənqidçilər onun milyonlarla seçicini, xüsusilə gəncləri, yoxsulları və etnik azlıqları seçki hüququndan məhrum edə biləcəyini vurğulayırdılar. Maraqlıdır ki, bu qanunun qəbul edilməsində əsas rol oynayan şəxslərdən biri, keçmiş baş nazir Boris Conson keçən il fotoşəxsiyyət vəsiqəsini unutduğu üçün öz səsvermə məntəqəsindən geri qaytarılmışdı.
Böyük Britaniyanın Seçki Komissiyası, keçən ilki seçkilərdə təxminən 750.000 insanın şəxsiyyət vəsiqəsi olmadığı üçün səs verə bilmədiyini təxmin edir. 2024-cü il seçkilərində seçici fəallığı 59.7% təşkil edib ki, bu da son iyirmi ildən çox müddətdə ən aşağı səviyyə idi. Hökumətin indiki demokratik islahatları seçici fəallığını artırmağı hədəfləyir və bu çərçivədə səsvermə yaşının endirilməsi mühüm yer tutur.
Yeni Qanunun Gələcəyi və Gənclərin Seçicilik Aktı
Bu dəyişikliklər Parlament tərəfindən təsdiqlənməlidir, lakin Baş nazir Starmerin Leyboristlər Partiyası hazırda Parlamentdə böyük əksəriyyətə malik olduğundan, onların asanlıqla qəbul ediləcəyi gözlənilir. Növbəti ümummilli seçkilər 2029-cu ilə qədər keçirilməlidir, lakin nəzəri olaraq hökumət tərəfindən daha tez də çağırıla bilər.
Baş nazirin müavini Ancela Reyner bildirib ki, "Uzun müddətdir ki, ictimaiyyətin demokratiyamıza inamı zədələnib və institutlarımıza etibar azalıb. Biz daha çox insanın Birləşmiş Krallıq demokratiyasında iştirak etmək imkanı qazanmasını təmin edəcək maneələri aradan qaldırmaq üçün tədbirlər görürük." Bu demokratik islahatların əsas məqsədi budur.
İnstitut üçün İctimai Siyasət Araşdırmaları (IPPR) adlı solyönümlü beyin mərkəzinin rəhbəri Harri Quilter-Pinner, bu dəyişiklikləri "1969-cu ildə səsvermə yaşının 21-dən 18-ə endirilməsindən bəri seçki sistemimizdəki ən böyük islahat" adlandırıb. Lakin Exeter Universitetinin politologiya müəllimi Stuart Foks, səsvermə yaşının aşağı salınmasının gənclərin seçici fəallığını həqiqətən artırıb-artırmayacağının "heç də aydın olmadığını" bildirib. O qeyd edib ki, "Gənclərin səsinin eşidilməsinə kömək etmək düzgündür. Lakin gənclərin, xüsusilə də ən yoxsul təbəqələrdən olanların — hansılar ki, səs vermə ehtimalları ən azdır — səs verməsini təmin etmək üçün vətəndaşlıq tədris planının gücləndirilməsi və ya məktəblərdə könüllülük proqramlarının genişləndirilməsi kimi daha effektiv tədbirlər mövcuddur. Bu cür addımlar daha sağlam bir seçki sistemi üçün fundamental əsasları gücləndirə bilər."