Cənubi Afrika Qəzzadan 150-dən çox fələstinli ilə gələn təyyarəni araşdırır

YOHANNESBURQ — Cənubi Afrika kəşfiyyat xidmətləri, müvafiq səyahət sənədləri olmadan Yohannesburqa enən və içində Qəzzalı Fələstinlilər olan çarter təyyarəsinin kim tərəfindən təşkil edildiyini araşdırır. Ölkə prezidenti cümə günü verdiyi açıqlamada, müharibənin zərər çəkdiyi Qəzzadan gələn 150-dən çox sərnişinin təyyarənin uçuş-eniş zolağında təxminən 12 saat saxlandığını bildirib.

Təyyarə cümə axşamı səhər O.R. Tambo Beynəlxalq Hava Limanına eniş edib, lakin miqrasiya xidmətinin müsahibələri zamanı Fələstinlilərin Cənubi Afrikada harada və nə qədər qalacaqları barədə məlumat verə bilməmələri səbəbindən, sərnişinlərə gecəyə qədər enməyə icazə verilməyib. Bunu Cənubi Afrika sərhəd agentliyi açıqlayıb.

Agentliyin bildirdiyinə görə, Fələstinlilərdə normalda İsrail səlahiyyətliləri tərəfindən Qəzzadan çıxan insanlara verilən çıxış möhürləri və ya blankları da olmayıb.

Cənubi Afrika hakimiyyətinin sərnişinləri əvvəlcə təyyarədən enməyə qoymaması qeyri-hökumət təşkilatlarının sərt tənqidinə səbəb olub. Təşkilatlar bildiriblər ki, aralarında uşaqlı ailələrin və doqquz aylıq hamilə bir qadının da olduğu 153 Fələstinli təyyarədə son dərəcə isti, yeməksiz və susuz qalaraq ağır şəraitdə saxlanılıb.

Cənubi Afrika prezidenti Cyril Ramaphosa, Fələstinlilərin Nayrobi, Keniya üzərindən Cənubi Afrikaya necə gəldiklərini aşkar etmək üçün istintaqın aparıldığını qeyd edib.

Ramaphosa "Bunlar Qəzzadan olan insanlardır ki, naməlum şəkildə Nayrobidən keçən bir təyyarəyə mindirilərək bura gətiriliblər," deyə bildirib.

Fələstinlilərin "İstismarı"

Cənubi Afrikadakı Fələstin səfirliyi açıqlamasında uçuşun "qeydiyyatdan keçməmiş və aldadıcı bir təşkilat tərəfindən təşkil edildiyini" bildirib. Səfirlik, bu təşkilatın "Qəzzada yaşayan xalqımızın faciəli humanitar şəraitindən istifadə edərək, ailələri aldatdığını, onlardan pul yığdığını və səfərlərini qeyri-qanuni və məsuliyyətsiz şəkildə təşkil etdiyini" vurğulayıb. Açıqlamada qeyd edilib ki, "çətinliklər yarandıqdan sonra bu qurum hər hansı məsuliyyətdən boyun qaçırmağa çalışıb."

Səfirlik uçuşu kimin sifariş etdiyini açıqlamasa da, gizli məlumatları müzakirə etmək üçün adının çəkilməsini istəməyən İsrail hərbi rəsmisi "Əl-Məcd" adlı bir təşkilatın təxminən 150 Qəzzalı Fələstinlilərin Qəzzadan Cənubi Afrikaya daşınmasını təşkil etdiyini bildirib.

Rəsmi, İsrailin "Əl-Məcd" tərəfindən təşkil edilən avtobusları müşayiət etdiyini, bu avtobusların Fələstinliləri Qəzza zolağındakı bir görüş məntəqəsindən Kerem Şalom keçid məntəqəsinə gətirdiyini bildirib. Daha sonra "Əl-Məcd"in avtobusları Fələstinliləri toplayaraq İsraildəki Ramon hava limanına çatdırıb və oradan ölkədən kənara uçuşları təmin edilib.

Cənubi Afrika səlahiyyətliləri bildiriblər ki, Fələstinlilərdən 23-ü başqa ölkələrə səyahət edib (bu ölkələrin adı açıqlanmayıb), lakin 130 nəfər qalaraq Cənubi Afrika Daxili İşlər Nazirliyinin müdaxiləsi və "Hədiyyə Verənlər" adlı qeyri-hökumət təşkilatının onları yerləşdirmək təklifi ilə ölkəyə buraxılıb.

Ramaphosa qeyd edib: "Onların lazımi sənədləri olmasa da, bunlar münaqişəli, müharibə dağıntılarına məruz qalmış bir ölkədən gələn insanlardır və şəfqət, empatiya göstərərək onları qəbul etməli, üzləşdikləri vəziyyətlə məşğul olmalıyıq."

Şübhəli Əməliyyat

Uçuşun gizli təbiəti hüquq müdafiəçiləri arasında İsrail hökumətinin Qəzzadan Fələstinliləri sıxışdırıb çıxarmaq cəhdi olduğuna dair narahatlıqları artırıb.

İsrailin Xarici İşlər Nazirliyi sualları Fələstin ərazilərində mülki siyasətlərin həyata keçirilməsinə cavabdeh olan İsrail qurumu – Ərazilərdəki Hökumət Fəaliyyətləri Koordinatorluğuna (COGAT) yönləndirib. COGAT bildirib ki, çarter təyyarəsindəki Fələstinlilər Qəzza zolağını, üçüncü bir ölkədən onları qəbul etmək üçün təsdiq aldıqdan sonra tərk ediblər. Bu, İsrail hökumətinin Qəzza sakinlərinə çıxış icazəsi verən siyasətinin bir hissəsidir. Üçüncü ölkənin adı açıqlanmayıb.

Müharibənin əvvəlindən bəri bu siyasət çərçivəsində təxminən 40.000 insan Qəzzanı tərk edib.

İsrail hökuməti, ABŞ prezidenti Donald Trampın Qəzzanı iki milyondan çox Fələstinlilərdən daimi olaraq boşaltma sözünü dəstəkləyirdi. Hüquq müdafiəçilərinin etnik təmizləmə adlandırdığı bu planla bağlı o zaman Tramp onların geri qayıtmasına icazə verilməyəcəyini bildirmişdi.

O vaxtdan bəri Tramp bu plandan geri çəkilərək, İsraillə Həmas yaraqlı qruplaşması arasında Fələstinlilərin Qəzzada qalmasına icazə verən atəşkəs razılaşmasına vasitəçilik edib.

Cənubi Afrika lideri Ramaphosa, Yohannesburqa gələn Fələstinlilərin Qəzzadan "çıxarıldığı"nı deyib, lakin əlavə təfərrüat verməyib. Bu şərh, iki Cənubi Afrika QHT nümayəndəsinin "Əl-Məcd" təşkilatının İsraillə əlaqəli olduğunu və Qəzzadan Fələstinliləri çıxarmaq üçün çalışdığını iddia etməsindən sonra səsləndirilib.

Onlar iddialarını təsdiq edəcək heç bir dəlil təqdim etməyiblər və COGAT bu iddialarla bağlı şərh tələbinə cavab verməyib.

"Hədiyyə Verənlər" təşkilatının qurucusu İmtiyaz Sooliman, "İsrailin cəbhə təşkilatları" adlandırdığı qrupun iştirakı iddialarını irəli sürənlərdən biri olaraq bildirib ki, bu, 28 oktyabrda 170-dən çox Fələstinlilərlə eniş edən təyyarədən sonra Cənubi Afrikaya müəmmalı şəraitdə gələn ikinci təyyarədir. Həmin uçuşun gəlişi səlahiyyətlilər tərəfindən elan edilməmişdi.

Soolimanın sözlərinə görə, son təyyarədəki sərnişinlər əvvəlcə hara getdiklərini bilməyiblər və Yohannesburqa səyahət etmək üçün iki gün ərzində heç bir yemək verilməyib.

Sooliman "Onlara təyyarədə heç nə verilməyib və bu, araşdırılmalı və etiraz edilməlidir," deyə əlavə edib.

Cənubi Afrika uzun müddətdir ki, Fələstin işinin tərəfdarı və İsrailin tənqidçisi olub. Ölkə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ali məhkəməsində İsraili Qəzzadakı Fələstinlilərə qarşı soyqırım törətməkdə ittiham edərək beynəlxalq Fələstin tərəfdarı hərəkatına rəhbərlik edib. İsrail soyqırım törətdiyini rədd edir və Cənubi Afrikanı "Həmasın hüquqi qolu" adlandırıb.

Cənubi Afrikaya gələn insanlar Fələstinlilərin iki illik müharibədən sonra üzləşdikləri çıxılmaz vəziyyəti vurğulayır. Qəzza Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, bu müharibədə 69.000-dən çox Fələstinli həlak olub və ərazi xarabalıqlara çevrilib. Nazirliyin ölüm statistikası yaraqlılarla mülki vətəndaşları fərqləndirməsə də, ölənlərin yarısından çoxunun qadın və uşaqlar olduğunu bildirir. Hazırda kövrək atəşkəs qüvvədədir.

Qüds Mərkəzli Təşkilat

"Əl-Məcd Avropa" adlı bir təşkilat əvvəllər Qəzzadan Fələstinlilərin səyahətini asanlaşdırmaqda adı hallanıb. Təşkilat öz veb-saytında 2010-cu ildə Almaniyada qurulmuş və Qüdsdə yerləşən, münaqişə zonalarındakı müsəlman icmalarına yardım və xilasetmə işləri göstərən humanitar təşkilat kimi təqdim olunur.

Veb-saytda ofis telefon nömrələri və ya dəqiq ünvanı göstərilmir. Qeyd olunur ki, "Əl-Məcd Avropa" 15 beynəlxalq agentlik də daxil olmaqla müxtəlif təşkilatlarla əməkdaşlıq edir, lakin heç bir təşkilatın adı sadalanmır və cümə günü həmin bölmədə "tezliklə elan olunacaq" mesajı əks olunub.

Veb-saytda cümə günü peyda olan başqa bir mesajda isə insanların "səyahəti asanlaşdırmaq və ya humanitar yardım adı altında" təşkilatı təqlid edərək pul və ya kriptovalyuta tələb etdikləri bildirilir. "Əl-Məcd Avropa" saytında göstərilən elektron poçt ünvanına göndərilən şərh tələbinə dərhal cavab verməyib.

24 saat