ABŞ prezidenti Donald Trampın İranın nüvə obyektlərinə zərbə endirmək qərarı Yaxın Şərqi qeyri-sabit vəziyyətə salıb. Analitiklər indi diqqətin Tehranın atacağı növbəti addımlara yönəldiyini bildirirlər.
Onsuz da gərgin olan regionda ABŞ prezidenti Trampın hava zərbələri İran üçün bir neçə variantı masaya qoyur. Analitiklərin fikrincə, bu variantların hər biri İran üçün, eləcə də ölkə rəhbərliyinin gələcək taleyi üçün özünəməxsus risklər daşıyır.
İranın Mümkün Addımları: Diplomatiya
İranın qarşısında duran ilk seçim danışıqlar masasına qayıtmaqdır.
“Bu, müharibəyə son qoymaq və rejimi xilas etmək üçün böyük stimuldur,” İsrail Hərbi Kəşfiyyatının keçmiş rəisi Amos Yadlin CNN-ə açıqlamasında deyib.
Yadlinin sözlərinə görə, İran “danışıqlara gəldiyini və müharibənin dayandırılmasını istədiyini, sıfır (uran) zənginləşdirmə bazasında danışıqlar apardığını bəyan edə bilər.”
Yadlin həmçinin qeyd edib ki, İran nüvə bombası hazırlamaq öhdəliyindən imtina etdiyi Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nüvə Silahlarının Yayılmaması Müqaviləsindən (NPT) çıxa bilər. Lakin o əlavə edib ki, İranın “bomba qurmaq imkanları yaxın bir-iki ildə mövcud deyil.”
Ancaq İranın mühafizəkar sərt xətt tərəfdarlarının ABŞ qüvvələrinin İran torpaqlarına hücumuna qarşı sırf diplomatik cavabı necə qarşılayacağı sual doğurur.
İranın Mümkün Addımları: Əks-hücum
Digər bir seçim isə İranın cavab zərbəsi endirməsidir ki, bu da ABŞ-ı və daha geniş Yaxın Şərqi mürəkkəb və uzun sürən münaqişəyə sürükləyə bilər.
CNN-in siyasi və qlobal məsələlər üzrə analitiki Barak Ravid bildirib ki, İran “bir neçə dəfə” ABŞ-ın “bu müharibəyə qoşulacağı və onların nüvə obyektlərinə hücum edəcəyi təqdirdə regiondakı ABŞ qüvvələrinə, ABŞ maraqlarına qarşı cavab zərbəsi endirəcəyini” bəyan edib. ABŞ-ın regionda çoxlu maraqları mövcuddur.
Ravid həmçinin qeyd edib ki, İran əsas neft marşrutu olan Hörmüz boğazını bağlamağı seçə bilər ki, bu da ona “Körfəzdəki bütün ticari gəmiçiliyə” təsir etmək gücü verəcək.
“Bu, enerji qiymətlərini artıracaq. Bu, bütün dünya iqtisadiyyatına təsir edəcək,” o əlavə edib.
İranın ali rəhbərinin görkəmli müşaviri artıq raket zərbələri endirilməsi və Hörmüz boğazının bağlanması çağırışı edib.
Mühafizəkar dairələrdə tanınmış səs olan və əvvəllər özünü Xameneinin “nümayəndəsi” kimi təqdim edən “Kayhan” qəzetinin baş redaktoru Hüseyn Şəriətmədari xəbərdarlıq edib: “Amerikanın Fordov nüvə qurğusuna hücumundan sonra, indi növbə bizdədir.”
Yaxın Şərq üzrə alim Məhəmməd Əli Şəbani CNN-ə açıqlamasında deyib ki, İranın qlobal gəmiçilik üzərindəki coğrafi təsiri ona “neft bazarlarında şok yaratmaq, neft qiymətlərini artırmaq, inflyasiyanı yüksəltmək, Trampın iqtisadi gündəmini dağıtmaq potensialı” verir.
Asan Seçim Yoxdur
CNN analitiki Aaron Devid Miller deyib ki, Xamenei “bir qərar verməlidir” və ehtimal ki, cavab verəcək, çünki “əsas məqsədi inqilabı qorumaq və onu varislərindən birinə ötürmək olan bu 86 yaşlı liderin sadəcə heç nə etmədiyini” təsəvvür etmək “demək olar ki, qeyri-mümkündür.”
“O, öz cavabını kalibrləməli ola bilər, amma güman edirəm ki, biz hələ bununla işimizi bitirməmişik.”
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz