ABŞ-ın İran Nüvə Obyektlərinə Zərbələri: Gərginlik Zirvədə
Bazar günü səhər saatlarında ABŞ-ın İranın üç əsas nüvə obyektinə endirdiyi zərbələr Tehranda necə reaksiyalar doğuracağı sualını aktuallaşdırıb. On bir gündür davam edən İsrail-İran münaqişəsinə Amerikanın birbaşa müdaxiləsi regionda gərginliyi daha da artırıb. İlkin qiymətləndirmələr ABŞ-ın ölkənin zənginləşdirilmiş nüvə materialının böyük hissəsini məhv edib-etmədiyi barədə suallar doğurarkən, ABŞ prezidenti Donald Tramp İranda rejim dəyişikliyi ehtimalına işarə edib.
İranın Potensial Cavabı
İranın Xarici İşlər naziri Abbas Araqçi ABŞ-ın hücumlarına cavab vermək üçün ölkəsinin "müxtəlif seçimlərə" malik olduğunu bildirib. Tehran BMT Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclasında ABŞ və İsraili qınayaraq diplomatiya ehtimalına şübhə ilə yanaşdığını vurğulayıb. İranın növbəti addımları arasında regiondakı ABŞ bazalarına zərbə endirmək, habelə dünya gəmiçiliyi üçün strateji əhəmiyyətə malik
Hörmüz boğazını bağlamaq kimi variantlar nəzərdən keçirilir. Bu, dünya iqtisadiyyatına ciddi təsir göstərə biləcək bir addım olardı. Ekspertlər İranın cavabının miqyasının və formasının regionda onsuz da kövrək olan sabitliyi ciddi şəkildə pozacağını proqnozlaşdırırlar. ABŞ-ın İrana zərbələri Tehranın dözümlülüyünü sınağa çəkir.
Rejim Dəyişikliyi Çağırışları
ABŞ prezidenti Donald Tramp bazar günü axşam sosial media hesabında İranda mümkün rejim dəyişikliyi ideyasını irəli sürüb. Tramp öz yazısında "Əgər indiki İran rejimi İRANI YENİDƏN BÖYÜK EDƏ BİLMIRSƏ, niyə də rejim dəyişikliyi olmasın??? MIGA!!!" ifadələrini işlədib. ABŞ-ın İrana zərbələri kontekstində verilən bu açıqlama, Tramp administrasiyasının əvvəlki bəyanatlarından fərqlənir, baxmayaraq ki, ABŞ prezidenti rejim dəyişikliyini birbaşa Vaşinqtonun həyata keçirəcəyini qeyd etməyib. Bu bəyanat beynəlxalq ictimaiyyətdə geniş rezonans doğurub və Tehranın daxili siyasi vəziyyətinə necə təsir edəcəyi maraqla izlənilir.
Müttəfiqlərin Dəstəyi və Daxili Tənqidlər
ABŞ-ın bir sıra yaxın müttəfiqləri, İranın nüvə təhdidi yaratdığını əsas gətirərək, Amerikanın İrana zərbələrini dəstəklədiklərini bildirmiş, lakin eyni zamanda diplomatiya və gərginliyin azaldılmasına çağırış etmişlər. Körfəz bölgəsindəki əsas tərəfdaşlar da daxil olmaqla, digərləri isə zərbələr barədə narahatlıq və məyusluq ifadə ediblər. Məsələn, Avstraliyanın Baş naziri Antoni Albaniz bazar ertəsi bəyan edib ki, İrana "nüvə silahına sahib olmağa icazə verilə bilməz". Bu, müttəfiqlər arasında mövqe fərqlərini ortaya qoyur.
Daxili tənqidlərə gəlincə, bəzi ABŞ qanunvericiləri, o cümlədən adətən ABŞ siyasi spektrinin bir-birinə kəskin əks qütblərində yerləşənlər, Trampın İranın nüvə obyektlərini bombalamaq qərarını tənqid ediblər. Bu addım Trampın MAGA hərəkatı daxilində də fikir ayrılığına səbəb olub. Trampın sədaqətli müttəfiqi olan Respublikaçı konqresmen Marjori Teylor Qrin "Bu bizim mübarizəmiz deyil" deyə bildirərkən, müstəqil senator Berni Sanders "biz tarixin təkrarlanmasına icazə verə bilmərik" deyə qeyd edib. Bu daxili müxalifət, ABŞ-ın İrana zərbələrinin siyasi mübahisələrə səbəb olduğunu göstərir.
ABŞ prezidenti Donald Trampın İranla bağlı qərarı, bombardmançılar artıq havada olarkən, cümə günü son qərarın verilməsinə baxmayaraq, ətrafındakıların fikrincə, bir neçə gün əvvəl formalaşmışdı. Tramp öz planlarını gizlətmək və iranlıları yanıltmaq üçün heyətinə iki həftəlik fasilə elan etməyi tapşırıb. Bu misirə, ABŞ-ın İrana zərbələrinin sirli şəkildə hazırlanmasına işarə edir.
“Gecə Yarısı Çəkici” Əməliyyatı və Davam Edən Gərginlik
"Gecə Yarısı Çəkici" adlı əməliyyat çərçivəsində, B-2 stealth bombardmançıları İranın Fordow və Natanz obyektlərinə ondan çox "bunker-buster" bombası atıb, Tomahawk raketləri isə İsfahana zərbələr endirib. Bu zərbələr ABŞ-ı bir həftədən çoxdur davam edən İsrail-İran münaqişəsinə birbaşa cəlb edib. Administrasiyanın yüksək vəzifəli rəsmiləri ABŞ-ın İranla müharibə vəziyyətində olmadığını israr etsələr də, Tramp Tehranın sülh əldə etmədiyi təqdirdə ABŞ-ın daha çox hücum edə biləcəyi barədə xəbərdarlıq edib.
Gərginlik davam edir. Bazar ertəsi səhər İsrail ordusu İranın qərbindəki Kermanşah şəhərində hərbi infrastrukturu hədəf alan yeni hava zərbələri endirdiyini bildirib. Bundan əvvəl, İranın dövlətə məxsus media orqanları İsrailin Tehranın cənub-şərqində yerləşən böyük hərbi kompleksi olan Parchinə zərbə endirdiyini xəbər vermişdi. İran da bazar ertəsi İsrailə öz cavab zərbəsini endirərək, İsrailin hava hücumundan müdafiə sistemləri tərəfindən tutulan bir raket atıb. Bu davamlı hücumlar və cavab zərbələri regionda vəziyyətin nə qədər kövrək olduğunu bir daha nümayiş etdirir. ABŞ-ın İrana zərbələri ilə başlayan bu hadisələr silsiləsi beynəlxalq təhlükəsizlik üçün ciddi narahatlıq doğurur.
24 saat
ABŞ-ın İran Nüvə Obyektlərinə Zərbələri: Gərginlik Zirvədə
Bazar günü səhər saatlarında ABŞ-ın İranın üç əsas nüvə obyektinə endirdiyi zərbələr Tehranda necə reaksiyalar doğuracağı sualını aktuallaşdırıb. On bir gündür davam edən İsrail-İran münaqişəsinə Amerikanın birbaşa müdaxiləsi regionda gərginliyi daha da artırıb. İlkin qiymətləndirmələr ABŞ-ın ölkənin zənginləşdirilmiş nüvə materialının böyük hissəsini məhv edib-etmədiyi barədə suallar doğurarkən, ABŞ prezidenti Donald Tramp İranda rejim dəyişikliyi ehtimalına işarə edib.
İranın Potensial Cavabı
İranın Xarici İşlər naziri Abbas Araqçi ABŞ-ın hücumlarına cavab vermək üçün ölkəsinin "müxtəlif seçimlərə" malik olduğunu bildirib. Tehran BMT Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclasında ABŞ və İsraili qınayaraq diplomatiya ehtimalına şübhə ilə yanaşdığını vurğulayıb. İranın növbəti addımları arasında regiondakı ABŞ bazalarına zərbə endirmək, habelə dünya gəmiçiliyi üçün strateji əhəmiyyətə malik
Hörmüz boğazını bağlamaq kimi variantlar nəzərdən keçirilir. Bu, dünya iqtisadiyyatına ciddi təsir göstərə biləcək bir addım olardı. Ekspertlər İranın cavabının miqyasının və formasının regionda onsuz da kövrək olan sabitliyi ciddi şəkildə pozacağını proqnozlaşdırırlar. ABŞ-ın İrana zərbələri Tehranın dözümlülüyünü sınağa çəkir.
Rejim Dəyişikliyi Çağırışları
ABŞ prezidenti Donald Tramp bazar günü axşam sosial media hesabında İranda mümkün rejim dəyişikliyi ideyasını irəli sürüb. Tramp öz yazısında "Əgər indiki İran rejimi İRANI YENİDƏN BÖYÜK EDƏ BİLMIRSƏ, niyə də rejim dəyişikliyi olmasın??? MIGA!!!" ifadələrini işlədib. ABŞ-ın İrana zərbələri kontekstində verilən bu açıqlama, Tramp administrasiyasının əvvəlki bəyanatlarından fərqlənir, baxmayaraq ki, ABŞ prezidenti rejim dəyişikliyini birbaşa Vaşinqtonun həyata keçirəcəyini qeyd etməyib. Bu bəyanat beynəlxalq ictimaiyyətdə geniş rezonans doğurub və Tehranın daxili siyasi vəziyyətinə necə təsir edəcəyi maraqla izlənilir.
Müttəfiqlərin Dəstəyi və Daxili Tənqidlər
ABŞ-ın bir sıra yaxın müttəfiqləri, İranın nüvə təhdidi yaratdığını əsas gətirərək, Amerikanın İrana zərbələrini dəstəklədiklərini bildirmiş, lakin eyni zamanda diplomatiya və gərginliyin azaldılmasına çağırış etmişlər. Körfəz bölgəsindəki əsas tərəfdaşlar da daxil olmaqla, digərləri isə zərbələr barədə narahatlıq və məyusluq ifadə ediblər. Məsələn, Avstraliyanın Baş naziri Antoni Albaniz bazar ertəsi bəyan edib ki, İrana "nüvə silahına sahib olmağa icazə verilə bilməz". Bu, müttəfiqlər arasında mövqe fərqlərini ortaya qoyur.
Daxili tənqidlərə gəlincə, bəzi ABŞ qanunvericiləri, o cümlədən adətən ABŞ siyasi spektrinin bir-birinə kəskin əks qütblərində yerləşənlər, Trampın İranın nüvə obyektlərini bombalamaq qərarını tənqid ediblər. Bu addım Trampın MAGA hərəkatı daxilində də fikir ayrılığına səbəb olub. Trampın sədaqətli müttəfiqi olan Respublikaçı konqresmen Marjori Teylor Qrin "Bu bizim mübarizəmiz deyil" deyə bildirərkən, müstəqil senator Berni Sanders "biz tarixin təkrarlanmasına icazə verə bilmərik" deyə qeyd edib. Bu daxili müxalifət, ABŞ-ın İrana zərbələrinin siyasi mübahisələrə səbəb olduğunu göstərir.
ABŞ prezidenti Donald Trampın İranla bağlı qərarı, bombardmançılar artıq havada olarkən, cümə günü son qərarın verilməsinə baxmayaraq, ətrafındakıların fikrincə, bir neçə gün əvvəl formalaşmışdı. Tramp öz planlarını gizlətmək və iranlıları yanıltmaq üçün heyətinə iki həftəlik fasilə elan etməyi tapşırıb. Bu misirə, ABŞ-ın İrana zərbələrinin sirli şəkildə hazırlanmasına işarə edir.
“Gecə Yarısı Çəkici” Əməliyyatı və Davam Edən Gərginlik
"Gecə Yarısı Çəkici" adlı əməliyyat çərçivəsində, B-2 stealth bombardmançıları İranın Fordow və Natanz obyektlərinə ondan çox "bunker-buster" bombası atıb, Tomahawk raketləri isə İsfahana zərbələr endirib. Bu zərbələr ABŞ-ı bir həftədən çoxdur davam edən İsrail-İran münaqişəsinə birbaşa cəlb edib. Administrasiyanın yüksək vəzifəli rəsmiləri ABŞ-ın İranla müharibə vəziyyətində olmadığını israr etsələr də, Tramp Tehranın sülh əldə etmədiyi təqdirdə ABŞ-ın daha çox hücum edə biləcəyi barədə xəbərdarlıq edib.
Gərginlik davam edir. Bazar ertəsi səhər İsrail ordusu İranın qərbindəki Kermanşah şəhərində hərbi infrastrukturu hədəf alan yeni hava zərbələri endirdiyini bildirib. Bundan əvvəl, İranın dövlətə məxsus media orqanları İsrailin Tehranın cənub-şərqində yerləşən böyük hərbi kompleksi olan Parchinə zərbə endirdiyini xəbər vermişdi. İran da bazar ertəsi İsrailə öz cavab zərbəsini endirərək, İsrailin hava hücumundan müdafiə sistemləri tərəfindən tutulan bir raket atıb. Bu davamlı hücumlar və cavab zərbələri regionda vəziyyətin nə qədər kövrək olduğunu bir daha nümayiş etdirir. ABŞ-ın İrana zərbələri ilə başlayan bu hadisələr silsiləsi beynəlxalq təhlükəsizlik üçün ciddi narahatlıq doğurur.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz