Cənubi Çin dənizində Gərginlik: Çin Filipinə Xəbərdarlıq Etdi
Çin Xalq Qurtuluş Ordusunun Cənub Cəbhə Komandanlığı sözçüsü Tien Cunli, Komandanlığa bağlı birliklərin 12-14 sentyabr tarixlərində bölgədə planlı patrul fəaliyyəti həyata keçirdiyini açıqlayıb. Sözçü Tien, son dövrlərdə Filipinin bölgədən kənar ölkələrlə birgə patrul fəaliyyətləri apararaq Cənubi Çin dənizində qanunsuz suverenlik iddialarını yaymağa çalışdığını və bunun bölgədə sülhə, sabitliyə zərər verdiyini müdafiə edib. O, "Filipin tərəfini təxribatlara və gərginliyi artıran əməllərinə son qoymağa çağırırıq" deyə vurğulayıb.
Tien, Komandanlığa bağlı birliklərin Çinin ərazi bütövlüyünü və milli təhlükəsizliyini qətiyyətlə qorumaq üçün ayıq-sayıq olduğunu bildirərək, "Cənubi Çin dənizində problem yaratmağa və nizamı pozmağa yönəlmiş hər bir hərəkət uğursuzluğa məhkumdur" ifadəsini işlədib.
ABŞ, Yaponiya və Filipinin Birgə Təliminə Pekindən Reaksiya
Çin ordusunun patrul fəaliyyətinin, Filipinin bölgədə ABŞ və Yaponiya ilə təşkil etdiyi birgə hərbi təlimlə eyni günlərə təsadüf etməsi diqqət çəkib.
ABŞ Hind-Sakit Okean Komandanlığından dünən verilən açıqlamada, ABŞ, Yaponiya və Filipinin 11-13 sentyabr tarixlərində Manilanın Müstəsna İqtisadi Zonası (MİZ) olan sularda birgə dəniz təlimi keçirdiyi bildirilmişdi.
Təlimin "azad və açıq bir Hind-Sakit Okean üçün regional və beynəlxalq əməkdaşlığı gücləndirməyi" hədəflədiyi qeyd edilən açıqlamada, "ABŞ, müttəfiqləri və tərəfdaşları ilə birlikdə, naviqasiya və uçuş azadlığı ilə dənizlərin və beynəlxalq hava sahəsinin digər qanuni istifadə hüquqlarının qorunmasını və ölkələrin beynəlxalq hüquqa əsaslanan dəniz hüquqlarına hörmət edilməsini müdafiə edir" ifadəsi yer almışdı.
Skarboro Dayazlığı Üzrə Mübahisənin Kəskinləşməsi
Bölgədə sahilyanı ölkələr arasında müxtəlif suverenlik mübahisələri olan Pekin hökuməti, 11 sentyabrda Filipin ilə mübahisəli Skarboro dayazlığını "milli təbiət qoruma sahəsi" elan etdiyini açıqlamışdı.
Dayazlığın öz Müstəsna İqtisadi Zonası daxilində yerləşdiyini iddia edən Manila hökuməti, qərara sərt reaksiya verib. Filipin Xarici İşlər Nazirliyi Çinin sözügedən dayazlığı milli təbiət qoruma sahəsi elan etməsinin beynəlxalq hüquqa zidd olduğunu bildirərək, qərarın dərhal ləğv edilməsini və beynəlxalq hüquq öhdəliklərinə əməl olunmasını tələb etmişdi.
Vaşinqton hökuməti də bu məsələdə Filipini dəstəklədiyini bildirmiş, ABŞ Dövlət Katibi Mark Rubio verdiyi açıqlamada, "Çinin sabitliyi pozan planına qarşı müttəfiqimiz Filipinin yanındayıq" ifadəsini işlətmişdi.
Cənubi Çin dənizində Davam Edən Suverenlik İddiaları
Cənubi Çin dənizi, sahilyanı ölkələrin müstəqilliklərini qazandığı İkinci Dünya Müharibəsindən bəri bölgə ölkələri arasında suverenlik mübahisələrinin diqqət mərkəzindədir.
Çin, ilk dəfə 1947-ci ildə yayımladığı xəritə ilə Cənubi Çin dənizinin 80 faizi üzərində suverenlik iddiası irəli sürərkən, yeraltı sərvətləri ilə zəngin bölgədə Filipinlə yanaşı Vyetnam, Bruney və Malayziya da haqq iddia edir.
Çinin bölgədəki mübahisəli adalarda bazalar inşa etməsinə, hərbi elementləri ilə yanaşı mülki gəmi donanmaları ilə varlıq göstərməsinə, bölgə ölkələri və ABŞ qarşı çıxır.
Hollandiyanın Haaqa şəhərindəki Daimi Arbitraj Məhkəməsi, 2016-cı ildə Filipinin müraciəti ilə verdiyi qərarda, Çinin Cənubi Çin dənizində tək tərəfli suverenlik iddialarının qanuni olmadığına hökm etmişdi.
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz