Çirklənməyə rəğmən, Avropa Azərbaycan neftindən asılıdır

Xəzər Neftində Çirklənmə Avropada Fövqəladə Vəziyyətə Səbəb Oldu

İyul ayında “British Petroleum” (“BP”) şirkəti Xəzər dənizindən hasil etdiyi Azərbaycan neftində çirklənmə aşkarlandığını bildirdi. Şirkət “Bloomberg” agentliyinə açıqlamasında Avropa ölkələrinə nəql olunan bəzi neft partiyalarında orqanik xlorid maddəsinin aşkarlandığını qeyd etmişdi. Böyük miqdarda olduqda bu maddənin neft emalı zavodlarına və avadanlıqlara ciddi ziyan vura biləcəyi vurğulanırdı.

Rumıniyada Fövqəladə Tədbirlər və Azərbaycan Nefti

Avqustun 4-də Rumıniya hökuməti Azərbaycandan gətirilmiş çirklənmiş xam neft səbəbindən fövqəladə vəziyyət elan etdi. Rumıniya Energetika Nazirliyinin məlumatına görə, yerli “OMV Petrom” şirkəti iyulun 16-18-də Türkiyənin Ceyhan limanından yüklənmiş 92 min tonluq Azərbaycan nefti partiyasını qəbul etmişdi. Yükləmə zamanı aparılan yoxlamalar xam neftin xloridlər ilə çirkləndiyini təsdiqlədi.

Nəticədə, Rumıniyanın Petrobrazi neft emalı zavodunun təchizat zəncirindən ümumilikdə 184 min ton idxal olunmuş xam neft çıxarıldı. Təchizatdakı fasiləni aradan qaldırmaq üçün “OMV Petrom” ölkənin fövqəladə ehtiyaclar üçün nəzərdə tutulmuş anbarından 80 min ton xam neft və 30 min ton dizelin buraxılmasını istədi. Nazirlik zavodun fasiləsiz fəaliyyətini təmin etmək və milli yanacaq bazarında ciddi pozuntuların qarşısını almaq məqsədilə bu istəyə icazə verdi.

Avropanın Seçimləri və İqtisadçı Zöhrab İsmayılın Analizi

Hazırda Azərbaycan nefti 22 ölkəyə, o cümlədən 12 Avropa ölkəsinə ixrac olunur. Neftin böyük bir hissəsi Türkiyənin Aralıq dənizi sahilində yerləşən Ceyhan limanına Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəməri ilə nəql edilir. Bu kəməri tikən və idarə edən “BTC Co.” şirkəti “BP” tərəfindən idarə olunur.

İqtisadçı Zöhrab İsmayıl neft partiyalarında çirklənmə tapılmasının Azərbaycanın neft ixrac etdiyi ölkələrlə əməkdaşlığa ciddi təsir etməyəcəyini düşünür. Zöhrab İsmayıl Avropa ölkələrinin alternativ seçim imkanlarının məhdud olduğunu vurğulayır. Onun fikrincə, Rusiya və Norveç kimi alternativlərin ya idxal məhdudiyyətləri var, ya da Cənubi Avropa ölkələrini kifayət qədər təmin edə bilmirlər. Bu səbəbdən Avropanın Azərbaycanla əməkdaşlığı davam etdirməkdən başqa seçimi qalmır.

Çirklənmənin Səbəbləri və Bazar Reaksiyası

Zöhrab İsmayıl çirklənmənin səbəbləri ilə bağlı araşdırmaların davam etdiyini və bir neçə versiyanın mövcud olduğunu bildirir. Bəzi versiyalara görə, bu, əslində Rusiya nefti ola bilər, çünki bir neçə il əvvəl onların neftində də xlorid aşkarlanmışdı. Əgər bu doğrudursa, Azərbaycanın Rusiyadan aldığı nefti Avropaya ixrac etdiyi anlamına gələcək, halbuki Azərbaycan bu ittihamı daha əvvəl rədd etmişdi. Digər bir versiyaya görə, çirklənmə neft quyularından qaynaqlana bilər.

“BTC Co.” şirkəti hazırda boru kəməri boyunca bütün obyektlərdə xam neftin keyfiyyətini qiymətləndirdiyini açıqlayıb. Zöhrab İsmayıl xatırladır ki, xloridlə çirklənən neft neft ayırma sistemləri üçün təhlükə mənbəyidir ki, bu da Azərbaycan neftinin qiymətinin düşməsinə səbəb olmuşdur. Buna baxmayaraq, “Azerlight” nefti hələ də bahadır, hətta “Brent” markalı neftdən daha yüksək qiymətə satılır.

24 saat