Donbas Diqqət Mərkəzində: "Bu, Zəhərli Həbdir"

ABŞ Prezidenti Tramp üçün Donbas: Zəhərli Həb və Çətin Seçim

ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Tramp üçün Ağ Evin Oval Ofisindəki təqdimat lövhəsində nümayiş olunan Ukrayna xəritəsi aydın bir mesaj çatdırırdı. Rusiya, Donbas olaraq bilinən şərq bölgəsində geniş bir ərazisini ələ keçirmişdi. Qırmızı ilə işarələnmiş bu hissə itirilmişdi. Ukrayna sülh üçün razılaşmağa məcbur idi, əks halda daha çox itirmək riski ilə üzləşəcəkdi.

Bu, Poker Oyunu Və Ya İş Sövdələşməsi Deyil

New York Times-ın məlumatına görə, Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski üçün isə eyni xəritə daha mürəkkəb bir mənzərə təqdim edirdi. Bu, bir iş sövdələşməsi və ya poker oyunu deyildi. Bu, şəxsi məsələ idi.

"Babam da Orada Döyüşüb"

Xəbərə görə, Zelenski kameralardan kənar Donald Trampa, babasının İkinci Dünya müharibəsində Donbas şəhərlərini nasistlərdən qurtarmaq üçün döyüşdüyünü söylədi. Bu səbəbdən bölgəni sadəcə təslim edə bilməzdi. Paytaxt Kiyevə qayıtdıqdan bir neçə saat sonra Zelenski bu məqamı bir daha vurğuladı.

Bütün Danışıqların Mərkəzindəki Donbas

Donald Trampın öncüllük etdiyi intensiv diplomatiya təşəbbüslərinin, İkinci Dünya müharibəsindən bəri Avropadakı ən qanlı müharibəni hara aparacağı qeyri-müəyyəndir. Lakin Donetsk və Luqansk bölgələrindən ibarət, filiz ehtiyatları ilə zəngin Donbas hər cür danışıqların mərkəzində dayanacaq.

• Donbas, müharibənin əsas hissəsinin getdiyi yerdir. Rusiya hələ də Ukraynanın nəzarətində olan son 6500 kvadrat kilometr ərazini ələ keçirməyə cəhd edir.

Rusiyanın, NYT-nin məlumatına görə, Ukraynanın bütün Donbasdan imtina etməsini tələb etməsi, hazırda Kiyev rəhbərliyində olan və Slovyansk, Kramatorsk kimi şəhərlərdə 200 mindən çox Ukraynalının yaşadığı bölgələri də əhatə edir.

"Bu, Zəhərli Bir Həbdir"

Əksər Ukraynalılar torpaq verməyə qarşı çıxırlar. Konstitusiya da buna icazə vermir. Zelenski ya xalqın istəmədiyi bir şeyi dəstəkləyəcək, ya da Donald Trampın qəzəbini gözə alacaq. Keçmiş Xarici İşlər Naziri Vadım Pristayko, "Bu, zəhərli bir həbdir. Ukrayna bunu udmaq məcburiyyətində qalacaq və daha sonra bunu necə həzm edəcəyimizi görəcəyik" dedi.

Zelenski, torpaq verməyə hazır olub-olmadığı ilə bağlı suallara cavab verməkdən yayındı. Bu mövzunu yalnız Vladimir Putinlə danışa biləcəyini qeyd etdi; Putin isə hələ görüşməyə razılıq verməyib.

Keçmişdə Rusiyapərəst Bölgə

Analitiklərin fikrincə, Ukraynalıları torpaq verməyə razı salmağın yeganə yolu Amerika dəstəkli təhlükəsizlik zəmanətidir. Lakin Donald Tramp, NATO üzvlüyünü sıradan çıxardığından bu zəmanət bir türlü təmin edilə bilmədi.

Keçmiş AB müşaviri Balazs Jarabik dedi: "Qərb təhlükəsizlik zəmanətləri gətirəcək bir sülh razılaşması üçün Ukrayna torpaq verməyi qəbul edə biləcək nöqtəyə gəlib." O əlavə etdi: "Əgər əvəzində Donbasdan imtina etməsi tələb olunursa, zənnimcə edər."

Donbas bir zamanlar rusiyapərəst bir bölgə kimi qəbul edilirdi. 6,7 milyon sakinin əksəriyyəti yalnız rusca danışırdı, 2010-cu ildə əhalinin 90 faizi Rusiyapərəst Viktor Yanukoviçə səs verirdi. Yanukoviç 2014-cü ildə etirazlarla devriləndən sonra Rusiya əvvəlcə Krımı ələ keçirdi, sonra Donbasda separatçıları təhrik edərək və oraya qoşun göndərərək bölgənin üçdə birini nəzarət altına aldı.

2015-ci il Minsk razılaşmasından sonra Ukrayna hökuməti, Donbasa muxtariyyət verməyi düşünmüşdü. Lakin Vladimir Putin, NATO üzvlüyünü əngəlləyəcək şəkildə, Kiyev üzərində veto hüququna malik olacaq bir Donbas istəyirdi.

Zelenski "Xüsusi Status" Fikrinə Açıq idi

NYT-yə görə, Zelenski 2019-cu ildə "sülh gətirmə" vədi ilə hakimiyyətə gəldiyində Donbasa xüsusi status vermək fikrinə açıq idi. 2019-cu il Paris zirvəsində Vladimir Putinlə razılaşma əldə etməyə ümid edirdi. Lakin ölkədəki siyasi təzyiq buna imkan vermədi. Zirvədən sonra Zelenski, Rusiya ilə razılaşma edilə bilməyəcəyini anladı və Vladimir Putini qəzəbləndirdi.

2022-ci ildə Rusiyanın tammiqyaslı işğalı başlayanda Zelenski, Donbasa muxtariyyət ideyasını kənara qoydu. Müharibənin ilk həftəsində "Bu torpaqların gələcəkdə necə yaşayacağı ilə bağlı bir uzlaşma tapıla bilər" demişdi. Lakin Rusiyanın törətdiyi qətliamlar üzə çıxanda fikrini dəyişdi: Donbasın hamısı geri qaytarılmalıydı.

Baxmutun qanlı müdafiəsindən sonra Ukrayna tədricən geri çəkilməklə Rusiyaya ağır itkilər verdirdi. Zelenski, keçən payız ilk dəfə, NATO təhlükəsizlik zəmanəti qarşılığında müvəqqəti torpaq güzəşti fikrini dilə gətirdi. Donald Tramp isə bunu rədd etdi.

"Başladığımız Nöqtəyə Qayıtdıq"

Lakin Donald Tramp keçən həftə, ABŞ-ın Ukraynaya təhlükəsizlik zəmanətləri verməyə hazır olduğunu bildirdi. Xarici İşlər naziri Marko Rubio, bunun təfərrüatları üzərində işləyir.

Ancaq əsas məsələ Rusiyanın bunu qəbul edib-etməyəcəyidir. Ukrayna NATO tipli müdafiə istəyir. Halbuki Rusiya, zatən Ukraynanın NATO yolunu kəsmək üçün Donbasda müharibəni başlatmışdı.

Rasmussen Global-dan Harri Nedelcu, "Əvvəlki vəziyyətə qayıtdıq" dedi. O, Vladimir Putin üzərində məcburedici bir dəyişiklik baş vermədikcə yaxın gələcəkdə sülh danışıqlarından nəticə çıxmayacağını, əksinə, qarşıdurmaların davam edəcəyini qeyd etdi.

24 saat