DSÖ-dən qızılca epidemiyası və peyvənd strategiyası boşluqları xəbərdarlığı

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) son onilliklərdə qızılcadan ölümlərin kəskin azaldığını bildirsə də, virusun artan yayılma hallarının immunizasiya proqramlarındakı zəiflikləri üzə çıxardığı barədə xəbərdarlıq edib.

Qızılca Ölümlərində Kəskin Azalma, Lakin İmmunizasiya Proqramlarında Zəifliklər

Yeni hesabatında səhiyyə qurumu 2000-2024-cü illər arasında qızılca ölümlərində 88% azalma müəyyən edib. ÜST-ün təhlilinə görə, 2000-ci ildən bəri qızılca peyvəndi sayəsində təxminən 59 milyon insanın həyatı xilas edilib.

MMR peyvəndi qızılca, məxmərək və epidemik parotitə qarşı uzunmüddətli qoruma təmin edir. MSD şirkəti ABŞ-da ilk peyvəndi 1971-ci ildə təqdim edib və hazırda GSK ilə birlikdə bu peyvəndin əsas istehsalçılarından biri olaraq qalır.

2024-cü ildə qızılca peyvəndinin ilk dozasını alan uşaqların nisbəti 2023-cü illə müqayisədə artsa da, ikinci doza alanların sayı bu virusun yayılmasını dayandırmaq üçün hələ də çox aşağıdır. ÜST-ün təlimatına görə, iki doza peyvəndlə ən azı 95% əhatə dairəsi tələb olunur – 2024-cü ildə qlobal miqyasda bu göstərici 76% təşkil edib. Bu, immunizasiya proqramlarında ciddi boşluqların olduğunu göstərir.

Vaksinasiya Boşluqları Fonunda Artan Qızılca Halları

Ölümlərin azalmasına baxmayaraq, dünya miqyasında qızılca halları sürətlə artır. 2024-cü ildə təxminən 11 milyon yoluxma qeydə alınıb ki, bu da pandemiya öncəsi 2019-cu il səviyyəsindən təxminən 800 min çoxdur. Xüsusilə aşağı və orta gəlirli ölkələrdə yaşayan uşaqlar bu virusa qarşı risk altındadırlar. Lakin bir vaxtlar bu xəstəliyi aradan qaldırmış yüksək gəlirli ölkələrdə, məsələn, ABŞ-da da immunizasiya proqramlarındakı boşluqlar səbəbindən hallar yenidən artıb. Bu vəziyyət, immunizasiya proqramlarının hədəfi olan 95%-lik peyvəndləmə nisbətinin aşağı düşməsi ilə izah olunur.

2025-ci ildə xəstəliyin yayılma hallarının müşahidə edildiyi ölkələrdən biri də ABŞ olub. ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzləri (CDC) bu il qızılcanın ölkədə 2000-ci ildə aradan qaldırıldığı elan edildikdən bəri ən yüksək sayda hal qeydə alındığını bildirib.

ABŞ-da Peyvəndlənmə Landşaftı və ÜST-ün Xəbərdarlığı

Hallardakı artım ABŞ-da dəyişkən peyvənd landşaftı fonunda baş verib. Səhiyyə katibi Robert F. Kennedi Jr. xəstəliyə qarşı güclü immunitet təmin etdiyi sübut olunmuş MMR peyvəndini gah dəstəkləyib, gah da rədd edib.

Robert F. Kennedi Jr. bu il CDC-nin peyvənd komitəsini yenidən təşkil edərək, üzvləri tanınmış peyvənd skeptikləri və həm COVID-19 peyvəndlərini, həm də lokdaun kimi əlaqəli əks tədbirləri tənqid edən şəxslərlə əvəz edib.

ÜST ABŞ prezidenti Donald Trampın administrasiyasının peyvəndlərə münasibətini birbaşa ad çəkərək tənqid etməsə də, artan qlobal hallarının immunizasiya proqramları və səhiyyə sistemlərindəki zəifliklərə işarə etdiyi barədə xəbərdarlıq edib. Qurum, 2030-cu ilə qədər qızılcanı aradan qaldırmaq hədəfinin "uzaq bir məqsəd olaraq qaldığını" da bildirib.

ÜST-ün baş direktoru Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus deyib: "Qızılca dünyanın ən yoluxucu virusudur və bu məlumatlar bir daha göstərir ki, o, ona qarşı kollektiv müdafiəmizdəki istənilən boşluqdan necə istifadə edir."

"Bu xəstəlik sərhədlərə hörmət etmir, lakin hər icmada hər bir uşaq ona qarşı peyvənd edildikdə, bahalı yayılmaların qarşısını almaq, həyatları xilas etmək və bu xəstəliyi bütün millətlərdən aradan qaldırmaq mümkündür."

24 saat