Göy Cisminin Xüsusiyyətləri
Məlumata görə, "2013 NK4" adı verilən bu göy cisminin diametri təxminən 250 metrdir. Onun planetimizdən təxminən 6.6 milyon kilometr uzaqlıqdan keçməsi gözlənilir.
Potensial Təhlükə və Nəticələr
Bu məsafə uzaq görünsə də, NASA ölçüləri və orbitləri səbəbindən belə kosmik cisimləri "potensial təhlükəli asteroid" (PHA) sinfinə daxil edir. Mütəxəssislər, bu nəhəng göy cisminin Dünyaya toqquşma ehtimalının olmadığını bildirsələr də, cisim yaxından izlənilir. Elm adamlarına görə, bu böyüklükdə bir göy cismi planetimizə toqquşacağı təqdirdə şəhər miqyasında dağıntıya səbəb ola bilər. Regional səviyyədə nəhəng enerji partlayışlarına, hətta iqlimə təsirlərə də səbəb ola biləcəyi qeyd olunur. Bu səbəbdən, toqquşma riski olmasa da, onun keçidi böyük əhəmiyyət kəsb edir.
NASA-nın İzləmə Proqramı
NASA, Dünyaya yaxınlaşan obyektləri izləmək üçün yaratdığı Yaxın Dünya Obyektləri (NEO) izləmə sistemləri ilə onların trayektoriyalarını müntəzəm olaraq təqib edir. Təkmilləşdirilmiş teleskoplar və kosmik sensorlarla aparılan müşahidələr sayəsində bu cisimlərin orbitlərindəki ən kiçik dəyişikliklər belə əvvəlcədən aşkar edilə bilir. Bu asteroidə dair məlumatlar Kaliforniyadakı Reaktiv Hərəkət Laboratoriyası (JPL) tərəfindən ani olaraq yenilənir. JPL rəsmiləri, "2013 NK4"ün hazırda planetimizə toqquşma riski daşımadığını, lakin gələcək keçidlərinin yaxından izlənilməsinin vacibliyini vurğulayır.
Keçmiş Təcrübələr və Gələcək Nəzarət
Oxşar hadisə 2019-cu ildə yaşanmış, planetimizin yalnız 73 min kilometr yaxınlığından keçən bir göy cismi astronomların son anda aşkar etməsi ilə gündəmə gəlmişdi. Həmin hadisədə hər hansı bir toqquşma baş verməsə də, göy cisimlərinin müşahidə sistemlərinin nə qədər həyati əhəmiyyətə malik olduğu bir daha anlaşıldı. Bu cür hadisələr kosmosdakı potensial təhlükələrə qarşı daim hazır olmaq üçün planet mühafizəsinin əhəmiyyətini vurğulayır.
Oxucu Şərhləri
Məsələn, keçmiş illərdə Dünyaya daha yaxın məsafədən keçən asteroidlərin xəbərləri də yayılıb, lakin həmin hallarda heç bir fəlakət baş verməyib. Bu, həm də NASA və digər kosmik agentliklərin bu sahədəki tədqiqat və izləmə işlərinin nə dərəcədə effektiv olduğunu göstərir. Məqalədə, digər ölkələrin - xüsusən kosmik tədqiqatlarda öncül olan ölkələrin bu məsələyə necə yanaşdığı barədə müqayisəli təhlil aparılmayıb. Bu cür bir müqayisə, mövzunun daha hərtərəfli və obyektiv şəkildə araşdırılmasına kömək edərdi.
Əlbəttə, potensial təhlükənin tamamilə rədd edilməsi də düzgün olmazdı. Lakin, qorxu və panikanın əsaslandırılmayan yayılmasına yol vermədən, məsələni daha balanslı və elmi şəkildə təqdim etmək daha məntiqli olardı.
Oxuculara sual: Asteroid təhlükəsi ilə bağlı ictimai qorxu və informasiya yayımında daha səmərəli bir strategiyanın hazırlanması üçün hansı addımlar atılmalıdır?
Lakin, 2013 NK4 ilə Tunguska hadisəsi arasında əsas fərq, asteroidin ölçüsü və Dünya ilə olan məsafəsidir. Tunguska asteroidi daha kiçik olmasına baxmayaraq, Dünya ilə daha yaxın məsafədə partlamış və daha böyük dağıntılara səbəb olmuşdur. 2013 NK4-ün daha böyük ölçüsü və daha uzaq məsafəsi, onun potensial təhlükəsini dəyişdirir, lakin tamamilə aradan qaldırmır.
Beləliklə, Tunguska hadisəsindən çıxarıla bilən əsas dərs budur ki, hətta nisbətən kiçik kosmik cisimlərin də Dünya üçün ciddi təhlükə yaratmaq qabiliyyəti vardır. Bu hadisə, kosmik təhlükələrin monitorinqi və potensial təhdidlərin vaxtında aşkarlanması və reaksiya verilə bilməsi üçün daha ciddi səylərin vacibliyini vurğulayır. 2013 NK4-ün hazırkı traektoriyası təhlükəli görünməsə də, gələcəkdə baş verə biləcək oxşar hadisələrin qarşısını almaq üçün uzunmüddətli müşahidələr və planlaşdırma işlərinin davam etdirilməsinin vacibliyini unutmamalıyıq. Məqalədə asteroidin orbitinin gələcəkdə dəyişmə ehtimalının araşdırılması barədə məlumat verməməsi isə narahatlıq doğurur.
Bu cür sensasionalist başlıqlar və ifadələr, ictimaiyyətin kosmik təhlükələrə münasibətinə mənfi təsir göstərir. Həqiqətən təhlükəli ola biləcək asteroidlərə diqqəti yayındırır və əslində təhlükənin dərk edilməsi əvəzinə, qorxu və etibarsızlıq yaradır. Uzun müddətli iqtisadi və sosial kontekstdə baxdıqda, bu, elmə olan inamı zəiflədə bilər və gələcək kosmik tədqiqatlar üçün maliyyə və siyasi dəstəyi azalda bilər. Bəlkə də daha çox tədqiqatlara və ictimai maarifləndirməyə investisiya qoymaq, "fəlakət" başlıqlarından daha səmərəli bir həll yolu olardı.
Bəs, elm və informasiyanın düzgün və obyektiv şəkildə yayılmasını təmin etmək üçün, media və elmi qurumlar arasında daha əlaqəli və etibarlı bir əməkdaşlıq mexanizmi necə qurula bilər?
Məsələn, məqalədə gələcək asteroid təhdidlərinin qarşısının alınması üçün beynəlxalq əməkdaşlığın gücləndirilməsi, kosmik müşahidə texnologiyalarına investisiyaların artırılması və asteroidin trayektoriyasını dəyişdirmək üçün texnoloji həllərin inkişafı kimi daha müsbət və həll yönümlü məsələlərə toxunula bilərdi. Həmçinin, bu mövzuda artıq mövcud olan elmi araşdırmalar və beynəlxalq əməkdaşlıq layihələri haqqında məlumat vermək oxucuların narahatlıqlarını aradan qaldırar və eyni zamanda bu mövzunun ciddiyyətini vurğular. Hazırkı yanaşma, qeyri-müəyyənlik və qorxu yaratmaq əvəzinə, müsbət hərəkətə çağırış olmalıdır.
Maraqlıdır ki, məqalədə göy cisminin keçməsinin "potensial təhlükəsi" vurğulansa da, bu təhlükənin konkret dəqiqləşdirilməsi və mümkün risklərin səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi yoxdur. Bu məsələ aydınlaşdırılmalıdır. Eyni zamanda, əgər həqiqətən də belə bir təhlükə varsa, bunun yalnız NASA-nın məsuliyyəti olub-olmaması və beynəlxalq əməkdaşlığın vacibliyi də araşdırılmalı bir məsələdir.
Bəlkə də, belə bir "katastrofik" səhnəni yaratmaq üçün qəsdən ifrat dərəcədə təxribatçı bir terminologiyadan istifadə edilməsi, <a href="https://az24saat.org/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">xəbər</a> oxucularında qorxu və panika yaratmaqdan başqa bir məqsəd güdür?
Bundan əlavə, məqalədə potensial təhlükəyə qarşı alınacaq konkret tədbirlərə toxunulmayıb. NASA-nın və digər kosmik agentliklərin bu kimi hadisələrə hazırlıq səviyyəsi, mövcud texnologiyalar və gələcək əməkdaşlıq planları haqqında məlumat oxucunun narahatlığını azalda bilər.
Mənə görə, məsələnin sadəcə "fəlakətə 4 gün qaldı" kimi sensasionalizmi ilə təqdim edilməsindən əvvəl, asteroidin təhlükəlilik səviyyəsinin elmi əsaslarla dəqiq müəyyənləşdirilməsi və mümkün həll yollarının (məsələn, asteroidin trayektoriyasını dəyişdirmək üçün texnologiyaların inkişafı və sınağı) təfsilatlı təqdim olunması daha məqsədəuyğundur. Yalnız bu şəkildə oxucu həm məlumatlı, həm də məsələnin həlli istiqamətində konstruktiv yanaşma ilə tanış ola bilər.
Şərh Yaz