Əksər sahələrə cavabdeh

Ağcaqanad Növü "Aedes aegypti": Qlobal Təhlükənin Sirləri Açıqlanır

Tədqiqatçılar bir ağcaqanad növünün necə qlobal sağlamlıq təhlükəsinə çevrildiyini öyrənirlər. Artıq yalnız Afrika meşələrində yaşamayan və vəhşi heyvanları dişləməyən bu ağcaqanadlar, təkamül edərək insanları qidalanmağa üstünlük verirlər. Onlar indi tropik və subtropik bölgələrdə denge qızdırması, Zika və çikunqunya kimi virus xəstəliklərini ötürürlər.

Denge Xəstəliyi: İnfeksiya Riskində Kəskin Artım

Tədqiqatçı Ceykob Kroufordun sözlərinə görə, denge transmissiyası son əlli ildə 50-100 dəfə daha çox yayılıb və hazırda 4 milyard insan infeksiya riski altındadır. Krouford Corctaun Universitetinə verdiyi açıqlamada bildirib ki, 3500-dən çox ağcaqanad növü mövcud olsa da, Aedes aegypti növü denge xəstəliyinin demək olar ki, bütün növlərindən məsuldur.

Aedes aegypti-nin Afrikadan Şəhərlərə Yayılması

Krouford və Corctaun professoru Piter Armbruster bu yaxınlarda dünya üzrə 74 fərqli yerdən 1200-dən çox ağcaqanadın genom ardıcıllığı layihəsinə rəhbərlik ediblər. Onların sentyabr ayında "Science" jurnalında dərc olunan tapıntıları, Aedes aegypti növünün Afrikadan Amerikaya necə yayıldığını və şəhərlərdə inkişaf edərək nəqliyyat konteynerlərində çoxalmaqla yanaşı, insektisidlərə qarşı müqavimət qazandığını aşkarlayıb.

Qlobal İstiləşmə və Şəhərləşmənin Rolu

Aedes aegypti növünün qlobal yayılması, yüksələn temperatur və şəhərləşmənin xəstəlik risklərini necə artırdığının əsas nümunəsidir. Daha isti və nəmli şərait ağcaqanadların əvvəllər onlar üçün az uyğun olan ərazilərdə sağ qalmasına imkan verdiyi üçün, denge və digər xəstəliklərin yayılması hər il daha çox regionda müşahidə olunur, bu da dünya ölkələri üçün yeni təhlükələr yaradır. Eyni zamanda, ağcaqanad vasitəsilə yayılan infeksiyalarla mübarizədə ən effektiv vasitələrimizdən bəzilərini itirmək riski ilə üz-üzəyik. Artan yayılma insektisid istifadəsini artıra bilər ki, bu da bu yüksək adaptiv həşəratlarda müqavimət riskini potensial olaraq yüksəldir.

Elmi Tədqiqatlar və Fərdi Mübarizə Üsulları

Kroufordun tədqiqatı, Google-un ağcaqanadlara qarşı mübarizə təşəbbüsü olan Debug çərçivəsində tamamlanıb. Universitetin açıqlamasına görə, Krouford ümid edir ki, onun tədqiqatından əldə olunan genom məlumatları denge kimi xəstəliklərin yayılmasını idarə etmək üçün yeni vasitələrin hazırlanmasına kömək edəcək. Bu kimi layihələr, dünyanın ən ölümcül heyvanını dayandırmaq üçün elmi irəliləyişlərə və siyasət formalaşdırılmasına rəhbərlik edən kritik məlumatları təmin etməkdə olduqca əhəmiyyətlidir. "Science" jurnalında dərc olunan məqalənin sonunda həmmüəlliflər qeyd ediblər ki, onların məlumat bazası "müqavimətin yayılmasını anlamağa və idarə etməyə kömək edəcək, eyni zamanda denge və digər ağcaqanad vasitəsilə yayılan virusların yükünü azaltmaq üçün yeni vasitələrin hazırlanmasına imkan verəcəkdir." Həyətinizdə və evinizin yaxınlığında ağcaqanadların sayını azaltmaq üçün praktiki addımlar ata bilərsiniz: durğun su yataqlarını aradan qaldırmaq, ağcaqanadları dəf edən yerli bitkiləri seçmək, pərdələrdən və dəfedicilərdən istifadə etmək, mümkün olduqda uzunqol köynəklər və şalvar geyinmək, eləcə də təmiz suya çıxışı və xəstəliklərin monitorinqini prioritet hesab edən ictimai səhiyyə təşəbbüslərini dəstəkləmək, fərq yarada biləcək hərəkətlərdir.

24 saat