Fələstin Xarici İşlər Naziri: İsrailin Qəzzadakı Soyqırımına Son Qoyulmalıdır
Fələstin xarici işlər naziri Varsen Ağabekyan Şahin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclası öncəsi Al Cəzirəyə verdiyi açıqlamada
beynəlxalq ictimaiyyəti İsrailin
QəzzaQəzza zolağındakı vəziyyəti müzakirə edərkən beynəlxalq hüquqa əməl etməlidir. Bu iclas İsrailin
Qəzza şəhərini zəbt etmək üçün yeni elan edilmiş planına cavab olaraq təşkil edilib və bu plan dünya liderlərinin geniş qınağına səbəb olub.
İsrailin Genişlənmə Siyasəti və Soyqırım İttihamları
Ağabekyan Şahin Al Cəzirəyə deyib: "Mən
beynəlxalq ictimaiyyətdən beynəlxalq hüququ və beynəlxalq humanitar hüququ müdafiə etməsini gözləyirəm." O, son 22 ayda Fələstində baş verənlərin sadəcə soyqırımdan ibarət olduğunu və bunun İsrailin işğal olunmuş
Fələstin dövlətinin bütününü ələ keçirmək istəyən genişlənmə ideologiyasının ayrılmaz hissəsi olduğunu vurğulayıb. İsrail təhlükəsizlik kabineti bu həftə
Qəzza şəhərini zəbt etmək planlarını təsdiqləyib ki, bu da təxminən bir milyon fələstinlini bombardman edilən sahil anklavının cənubundakı toplanma zonalarına məcburi şəkildə köçürəcək. Fələstinlilər İsrailin onları şəhərdən çıxarmaq cəhdini rədd ediblər, insan haqları təşkilatları və BMT isə planın
Qəzzada onsuz da ağır olan humanitar böhranı daha da pisləşdirəcəyi və kütləvi insan tələfatına yol açacağı barədə xəbərdarlıq ediblər. İsrail artan tənqidlərə baxmayaraq planlarını davam etdirməyə söz verərək,
Qəzzanı Həmasdan "azad etmək" istədiyini bildirib.
ABŞ Mövqeyi və Fələstin Dövlətinin Zəruriliyi
İsrailin ən böyük qlobal müttəfiqi olan ABŞ
Qəzza şəhərini zəbt etmək planı ilə bağlı birbaşa şərh verməyib. Lakin ABŞ prezidenti Donald Tramp bu həftənin əvvəlində İsrailin bütün
Qəzzanı ələ keçirmək cəhdinə mane olmayacağını vurğulamışdı. Ağabekyan Şahin Al Cəzirəyə bildirib ki, Trampın administrasiyası İsrailə dəyişməz diplomatik və hərbi dəstək verməkdə davam etsə də, əgər bir həll yolu tapmaq istəyirsə, Fələstinlilərin haqları nəzərə alınmalıdır. O deyib: "Fələstinlilərin haqlarına hörmət edilmədən İsrail-Fələstində, yaxud regionda, hətta bütün dünyada sülh olmayacaq," bu da Fələstin dövlətinin qurulması deməkdir.
Qəzza İdarəçiliyi və Beynəlxalq Hərəkətsizlik
Nazir İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahunun
Qəzzanın gələcək idarəçiliyi ilə bağlı son açıqlamalarını da sərt şəkildə pisləyib. Cümə günü sosial media paylaşımında Netanyahu bölgədə "Fələstin Muxtariyyəti, Həmas və ya hər hansı digər terror təşkilatı olmayan, sülhsevər mülki idarəçiliyin" qurulmasını istədiyini bildirib. Lakin Ağabekyan Şahin idarəçiliyin kimə aid olacağına Fələstinlilərin qərar verməli olduğunu vurğulayıb. O deyib: "Bu gün
Qəzza üzərində hüquqi və siyasi səlahiyyətə malik olan Fələstin Azadlıq Təşkilatıdır (FAT)." O,
Qəzzanın Fələstin torpağının bütövlüyünə geri qayıtmaq istəyirsə, Fələstin Muxtariyyətinin, FAT-ın nəzarəti və idarəçiliyi altına keçməli olduğunu qeyd edib. Ağabekyan Şahin həmçinin işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilindəki fələstinlilərin İsrailin
Qəzzadakı müharibəsinin kölgəsində İsrail hərbçilərinin və məskunlaşanların hücumlarında artım yaşaması fonunda
beynəlxalq ictimaiyyətin hərəkətsizliyini pisləyib. O deyib: "1967-ci il işğalının ilk günündən bəri son altı onillikdə İsrailliləri, o cümlədən məskunlaşanları etdikləri işlərə cəsarətləndirən hərəkətsizlikdir." O, əlavə edib: "İndi çox təhlükəli dövrlərdir və
beynəlxalq ictimaiyyətin üzərinə düşən məsuliyyəti boynuna götürməsi vacibdir. İsrailin cəzasızlıqla hərəkət etməsinə son qoyulmalıdır."
Fələstin
24 saat
Oxucu Şərhləri
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: "soyqırım" termini beynəlxalq hüquqda çox xüsusi və ciddi bir hüquqi və factual baza tələb edən bir termindir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Soyqırımın Qarşısının Alınması və Cəzalandırılması Konvensiyası, soyqırımın qlobal miqyasda qəbul edilmiş bir hüquqi tərifinə malikdir. Bu ittihamın hüquqi və faktiki olaraq bu tərifə uyğun gəlib-gəlmədiyini müəyyən etmək üçün müstəqil və ətraflı beynəlxalq araşdırmalara ehtiyac duyulur. Siyasi bəyanatlarda bu cür kəskin terminologiyanın istifadəsi, hadisələrin həqiqətən də soyqırım təşkil edib-etmədiyi məsələsini müəyyən etmək üçün tələb olunan obyektivliyi və hüquqi dəqiqliyi kölgədə qoya bilər. Bu kontekstdə, beynəlxalq ictimaiyyətin yalnız "tələblərə" cavab verməkdənsə, həm də bu cür kəskin ittihamların doğruluğunu obyektiv şəkildə qiymətləndirməsinə və hüquqi prosesləri təmin etməsinə nail olmaq vacibdir.
Bununla yanaşı, bölgədəki uzunmüddətli siyasi və iqtisadi amillər də nəzərə alınmalıdır. İsrailin blokadası və Fələstin ərazilərindəki məhdudiyyətlər, Qaçqınlərin Əksəriyyətinin Dəstəklənməsi üçün Yaxın Şərq Agentliyinin (UNRWA) fəaliyyətinə təsiri kimi məsələlər də vəziyyətin mürəkkəbliyini göstərir. Ötən illərdəki münaqişələr zamanı da oxşar humanitar böhranlar yaşanmış, lakin "soyqırım" kimi terminlərin istifadəsi daha məhdud idi. Digər konfliktlərdə, məsələn, Suriyada aparılan genişmiqyaslı zorakılıqlar zamanı da beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyası müxtəlif olmuşdur.
Bu vəziyyətdə, beynəlxalq ictimaiyyətin "soyqırım" ittihamına necə yanaşacağı, İsrailə qarşı tətbiq olunan təzyiqlərin hansı səviyyədə olacağı və Fələstin tərəfinin bu arqumentini necə gücləndirəcəyi suallarını yaradır. Belə bir qlobal siyasi gərginlik fonunda, beynəlxalq hüququn tətbiqi və humanitar prinsiplərin qorunması baxımından hansı yeni yanaşmaların ortaya çıxa biləcəyi barədə nə düşünürsünüz?
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: "soyqırım" termini xüsusi hüquqi və tarixi kontekstə malikdir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Soyqırım Cinayətinin Qarşısının Alınması və Cəzalandırılması Konvensiyasına əsasən, soyqırım "bir qrup şəxsi, tamamilə və ya qismən məhv etmək niyyəti ilə törədilən hərəkətlər" kimi tərif edilir. Bu cür iddiaların hüquqi sübutu mürəkkəb bir prosesdir və beynəlxalq məhkəmələr tərəfindən müəyyən edilir. Nazirin bu termini istifadə etməsi, münaqişənin intensivliyini ifadə etmək məqsədi daşısa da, beynəlxalq hüquq çərçivəsində bu cür bir təyinin qəbul edilməsi və təsdiqlənməsi üçün daha əsaslı dəlillər və beynəlxalq tədqiqatlar tələb olunur. Bu kontekstdə, beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyasının, hüquqi proseslərdən çox, siyasi və humanitar narahatlıqlar ətrafında cərəyan etdiyini müşahidə edirik. Bəs beynəlxalq hüquq mexanizmləri bu vəziyyətdə necə daha effektiv şəkildə işləyə bilər?
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində terror təşkilatı kimi tanınan qruplarla mübarizə aparan dövlətin müdafiə hüququ necə qiymətləndirilməlidir? Hər iki tərəfin hərəkətlərinin beynəlxalq humanitar hüquqla uyğunluğu barədə müstəqil təhqiqatlar aparılırmı və bu təhqiqatların nəticələri necə qiymətləndirilir? Fələstin XİN-in "soyqırım" iddiaları tələb olunan hüquqi və faktiki dəlillərlə tam təsdiqlənirmi, yoxsa bu, daha çox siyasi bir ittihamdır? Bu kimi suallar münaqişənin mürəkkəb mahiyyətini anlamaq üçün əlavə düşünməyi tələb edir.
Bununla belə, "soyqırım" termininin istifadəsi ilə bağlı beynəlxalq hüquq çərçivəsində müəyyən standartlar və təsdiq mexanizmləri mövcuddur. Bu kontekstdə, beynəlxalq təşkilatlar və ya nüfuzlu hüquq ekspertləri tərəfindən aparılmış tədqiqatlar, hüquqi qiymətləndirmələr olmadan bir dövlətin hərəkətlərini belə bir ciddi ittihamla xarakterizə etmək siyasi bəyanat olaraq qəbul edilə bilərmi? Digər tərəfdən, İsrailin Qəzzadakı hərbi əməliyyatlarının humanitar fəlakətə səbəb olduğu və beynəlxalq humanitar hüququn pozulması ehtimalı barədə aparılan müzakirələr necə qiymətləndirilməlidir?
Şərh Yaz