Finiks ağcaqanadları güclü yağışlarla coşdu

Hər dəfə çölə çıxdığınız zaman iki-üç dişləmə ilə qarşılaşır, ətrafınızda vızıldayan miniatür həşəratları dəf edirsiniz. Qulaqlarınızda daim bir şey vızıldayır. Xeyr, dəli deyilsiniz. Bu il Feniksdəki ağcaqanadlar həqiqətən də dözülməz səviyyədədir. Bir sosial media istifadəçisi 2025-ci il noyabrın 4-də yazdığı tvitdə, son bir ayda Feniksdə qarşılaşdığı ağcaqanadların sayının Tövratdakı Misirdən çıxış hekayəsindən götürülmüş kimi hiss etdiyini bildirib. Maricopa Qraflığı Vektor Nəzarət Şöbəsinə (ağcaqanad populyasiyalarını monitorinq edən və onlarla mübarizə aparan qurum) edilən şikayətlər ötən illə müqayisədə 400% artıb. Şöbənin meneceri Con Taunsend Phoenix New Times-a bildirib ki, 2024-cü ildə qraflıq təxminən 1500 şikayət alıbsa, bu il şikayətlərin sayı indiyə qədər 6000-ə yüksəlib. Taunsend əlavə edib ki, Vadi adətən Şərqi Vadi bölgəsində ağcaqanad şikayətlərinin mərkəzi olsa da, bu il şikayətlər bütün qraflıqdan gəlib. Vektor Nəzarət Feniks metropoliten bölgəsi üzrə 850 sahədə ağcaqanad fəaliyyətini izləmək üçün tələlər qurur və adətən ağcaqanad olmayan yerlərdə də çox sayda həşərat tapır. "Adətən cənub-şərqi Vadidə – Kuin Krik, Çandler, Gilbert və Mesa, həmçinin daşqın suvarma olan ərazilərdə çox sayda ağcaqanad və şikayət görürük, çünki bu ərazilər hər iki həftədən bir suvarılır," Taunsend qeyd edib. "Bu keçən ay isə problem daha geniş yayıldı. Normalda su tutmayan bir çox ərazidə su yığıntısı var idi." O bildirib ki, Feniksdə ağcaqanad problemi təxminən on ildir ki, bu qədər ciddi olmayıb. Taunsend deyib: "Axırıncı dəfə bu cür aktivlik səkkiz-doqquz il əvvəl, ilin sonlarında Meksikadan üç müxtəlif qasırğa gələndə müşahidə olunmuşdu." Əgər düşünürsünüzsə ki, "Bu il də çox yağış yağdı" – təbrik edirik, ağcaqanadlar üzrə fəlsəfə doktoru dərəcəsi almağa doğru gedirsiniz. Feniksdəki ağcaqanad vəziyyəti bu oktyabr ayında sentyabrın sonunda Vadinin aldığı yağışlar səbəbindən adi haldan daha da pisləşmişdi. Həmin fırtınalar Vadinin hər yerində durğun sular buraxaraq ağcaqanadlar üçün ideal kürtyatma mühiti yaratdı. Oktyabrın sonundakı isti (lakin həddindən artıq isti olmayan) temperaturlar isə bu zərərli həşəratların çoxalması üçün mükəmməl şərait təmin etdi.

Ağcaqanad növləri

Bir növ ağcaqanad digərlərindən daha çox yayıldı. Daha çox qeyri-adi yerlərdə, məsələn, vedrələrdə və ya boş qablarda su yığıntısı səbəbindən daşqın ağcaqanad populyasiyaları sürətlə artıb. Xoşbəxtlikdən, daşqın ağcaqanadları gündüz dişləyir və Vadidəki digər növlər qədər xəstəlik daşımır. Taunsend deyib ki, bu narahatlıqverici, kiçik həşəratlar mütəxəssislərin "narahatçılıq yaradan ağcaqanad" hesab etdiyi növlərdir, piknikinizi və ya barbekünüzü korlaya bilər, lakin sağlamlığınıza ciddi zərər verməz. Lakin bütün ağcaqanadlar eyni deyil. Arizona Dövlət Universitetinin ağcaqanad ekologiyası tədqiqatçısı Kelsi Layberqer ağcaqanad partlayışının müxtəlif olduğunu bildirib. "Maraqlıdır ki, bu, tək bir növ deyildi," Layberqer deyib. "Biz daşqın ağcaqanad növlərindən tutmuş Sarı Qızdırma daşıyıcısı ağcaqanadlarına (Aedes aegypti), həmçinin Qərbi Nil Virusunu ötürən bir neçə Culex növünə qədər bir çox növ görürük." Bu növlər, daşqın ağcaqanadlarından fərqli olaraq, daha çox daimi su hövzələrində yaşamağa meyllidir. Onların fəaliyyəti də xeyli artıb. Bu il Vadidə Qərbi Nil Virusuna yoluxma 46 halda qeydə alınıb ki, bu da ötən ilki göstəricidən iki dəfədən çoxdur. Bundan əlavə, keçən həftə bir nəfər Culex ağcaqanadları tərəfindən daşınan başqa bir xəstəlik olan Sent-Luis ensefaliti üçün müsbət test edilib. Lakin Layberqer bu virusların davam edən təhlükəsi ilə bağlı çox narahat deyil. "Mövsümün kifayət qədər sonuna yaxınlaşdığımız üçün Qərbi Nilin artıq böyük bir təhlükə olacağını gözləmirik," o deyib. "Havanın soyuması ilə bu populyasiyalar çox sürətlə azalacaq." Eyni modelin daşqın ağcaqanadları ilə də gözlənildiyi bildirilir. "Ümid edirəm ki, hava soyuduqca, bu daşqın ağcaqanad fəaliyyəti də azalmağa başlayacaq," Taunsend qeyd edib. "Tələlərimizdə hələ də bəzilərini görürük, lakin bir ay əvvəlki kimi deyil."

Yaxın zamanda sona çatır?

Bununla belə, vəziyyəti çətinləşdirən bir amil var: Feniks metropoliten bölgəsində şənbə günündən gələn həftəsonuna qədər aralıqlarla yağış proqnozlaşdırılır. Ağcaqanadların yaşaması – və insan sağlamlığı – rütubətin yoxsa aşağı temperaturların həşəratlara daha böyük təsir göstərəcəyindən asılı ola bilər. Yağış ağcaqanad fəaliyyətinin daha bir dalğasına səbəb ola bilər, yaxud sərin temperaturlar onların sayının azalmasına gətirib çıxara bilər. "Hələ də temperaturun üstün gələcəyini düşünürəm," Layberqer deyib. "Yaxşı yaşayış mühiti olsa da, növbəti bir neçə həftədə böyük sayda ağcaqanad gözləmirəm." Hətta qışda temperaturlar düşsə belə, mövcud ağcaqanad problemi gələn yaz yenidən şiddətlənə bilər. Hər iki mütəxəssisin qeyd etdiyi kimi, ağcaqanadlar aylarla – bəzi hallarda isə bir il – yuxu vəziyyətində qala biləcək yumurtalar qoya bilirlər. "Əgər nisbətən mülayim qış olarsa, yaz populyasiyalarının artacağını düşünürəm," Layberqer bildirib. "Lakin soyuq qış olarsa və onlar məhv olarsa, əvvəlki vəziyyətə qayıdacağıq." Əgər yeni bir ağcaqanad "qiyaməti"nin qarşısını almaq istəyirsinizsə, Taunsend bağçanızda daşqın ağcaqanad populyasiyalarının artmasının qarşısını almaq üçün asan bir məsləhət verir. "Yağışdan sonra özünüzə bir yaxşılıq edin və bağçanızda su tutan hər şeyi çevirin," o deyib. "Bununla bu ağcaqanadların sizi daim narahat etməsinin qarşısını alacaqsınız."

24 saat