Finlandiya Prezidenti Stubb: Türkiyə qayda yazır

Yeni Qlobal Nizam və Türkiyənin Rolu

Finlandiya Prezidenti Stubb, Amerikanın nüfuzlu "Foreign Affairs" xarici siyasət dərgisi üçün qələmə aldığı "Qərbin Son Şansı: Çox Gec Olmadan Yeni Bir Qlobal Nizam Necə Qurulur" başlıqlı məqaləsində Türkiyənin əhəmiyyətinə xüsusi diqqət yetirib.

Dünya Düzənindəki Dəyişikliklər və Demokratiyanın Çətinlikləri

Prezident Stubb qeyd edib ki, son dörd ildə dünya əvvəlki otuz illik dövrə nisbətən böyük dəyişikliklərə məruz qalıb. Rusiya-Ukrayna müharibəsi, Yaxın Şərqdəki münaqişələr və Afrikadakı gərginliklər demokratiyanın zəifləməsinə səbəb olub.

Böyük Güclər Rəqabəti və Orta Güc Ölkələrinin Yüksəlişi

Stubb dünyanın yeni bir nizamsızlıq dövrünə qədəm qoyduğunu vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, böyük güclər arasındakı rəqabət yenidən güclənib və ABŞ ilə Çin arasındakı mübarizə beynəlxalq geosiyasətin əsas istiqamətlərini müəyyən edir. Lakin qlobal nizamı yalnız bu amil formalaşdırmır.

Braziliya, Hindistan, Meksika, Nigeriya, Səudiyyə Ərəbistanı, Cənubi Afrika və Türkiyə kimi orta güc ölkələri artıq oyunun qaydalarını dəyişdirən əsas aktorlara çevriliblər. Bu dövlətlər qlobal nizamı sabitləşdirə biləcək həm iqtisadi imkanlara, həm də geosiyasi çəkiyə malikdirlər.

Əməkdaşlıq və Gələcək Perspektivlər

Soyuq Müharibədən sonra yaranan yeni strukturlara diqqət çəkən Stubb bildirib ki, Qərb ölkələri üçün monoloq əvəzinə dialoqu, ikili standartlar əvəzinə ardıcıllığı və hökmranlıq əvəzinə əməkdaşlığı dünyaya nümayiş etdirmək son şansdır. Əgər dövlətlər rəqabət naminə əməkdaşlıqdan boyun qaçırsalar, daha böyük münaqişələrin yaşanacağı bir dünya qaçılmaz olacaq.

Çoxqütblü Dünya və Qlobal Bölgələr

Çoxtərəfliliyin sabitliyə, çoxqütblüyün isə münaqişələrə səbəb olduğunu vurğulayan Stubb, müasir qlobal nizamın üç əsas bölgədən – Qlobal Qərb, Qlobal Şərq və Qlobal Cənubdan ibarət olduğunu deyib.

Onun sözlərinə görə, Qlobal Qərb ABŞ-ın rəhbərliyi altında 50 ölkədən, Qlobal Şərq isə Çinin liderliyi ilə 25 dövlətdən təşkil olunub. Qlobal Cənub isə Afrika, Latın Amerikası, Cənubi Asiya və Cənub-Şərqi Asiyada təxminən 125 inkişaf etməkdə olan və orta gəlirli ölkəni əhatə edir. Burada çox sayda orta güc ölkələri və qeyri-sabit dövlətlər mövcuddur.

Qlobal Cənubun Həlledici Rolu

Stubb vurğulayıb ki, Qlobal Qərb və Qlobal Şərq, Qlobal Cənubun dəstəyini qazanmaq üçün mübarizə aparır. Çünki hər iki tərəf yeni dünya düzəninin istiqamətini məhz Qlobal Cənubun müəyyən edəcəyini anlayır. Qərb və Şərq fərqli yollarda irəliləsə də, Qlobal Cənubun seçimi son dərəcə həlledici olacaq.

24 saat