G20-də Avropa liderləri: ABŞ-ın sülh planı təkmilləşdirilməlidir

G20 sammitində Ukrayna müharibəsi və ABŞ sülh planı müzakirə edildi

Cənubi Afrikada keçirilən G20 sammitində Ukrayna müharibəsinin müttəfiqləri ABŞ sülh planını müzakirə ediblər. Onlar birgə bəyanat yayaraq, bu planın ciddi şəkildə təkmilləşdirilməsinə ehtiyac olduğunu bildiriblər. Ukrayna, ABŞ və Avropa nümayəndələri bu planı bazar günü İsveçrədə yenidən müzakirə etməyi planlaşdırırlar.

Əsas Avropa ölkələrinin, eləcə də Kanada və Yaponiyanın liderlərinin birgə bəyanatında deyilir: "Biz sərhədlərin güc tətbiq etməklə dəyişdirilməməsi prinsipini açıq şəkildə dəstəkləyirik. Bizi həmçinin Ukrayna silahlı qüvvələrinə təklif olunan məhdudiyyətlər narahat edir, çünki bu, Ukraynanı gələcək hücumlara qarşı həssas edə bilər."

Bununla belə, sənəddə qeyd olunur ki, bu layihə "ədalətli və davamlı sülh üçün zəruri olacaq mühüm elementləri ehtiva edir" və "əlavə iş tələb edən bir əsasdır".

Bəyanatda vurğulanır: "Biz Ukrayna müharibəsində sülhə nail olmaq üçün ABŞ-ın davamlı səylərini alqışlayırıq." Ukraynanın müttəfiqləri gələcək sülhün möhkəmliyini təmin etmək üçün prosesə qoşulmağa hazır olduqlarını və Avropa İttifaqı ilə NATO-ya dair müddəaların həyata keçirilməsinin müvafiq olaraq AB və NATO üzvlərinin razılığını tələb edəcəyini qeyd ediblər.

Daha əvvəl Böyük Britaniyanın Baş naziri Keir Starmer bildirmişdi ki, Cənubi Afrikada keçirilən G20 sammitində Ukraynanın müttəfiqləri ABŞ sülh planını müzakirə edəcək və "danışıqların növbəti mərhələsi üçün bu planı gücləndirmək yollarını axtaracaqlar".

Starmer vurğulayıb: "Bu müharibədə Ukraynanın Rusiyanı qeyri-qanuni işğalına son qoymağa, tanklarını geri çəkməyə və silahlarını yerə qoymağa çağırmadığı bir gün belə olmayıb."

"Ukrayna bir neçə aydır ki, danışıqlara hazır idi, Rusiya isə prosesi ləngidir və ölümcül qəddarlığını davam etdirirdi. Məhz buna görə də biz hamımız – həm Birləşmiş Ştatlar, həm də Ukrayna ilə birlikdə – ədalətli və dayanıqlı sülhü birdəfəlik təmin etmək üçün çalışmalıyıq," – deyə Starmer qeyd edib.

Cenevrə danışıqları

Əvvəllər bildirildiyi kimi, Ukrayna və ABŞ yaxın günlərdə gələcək sülh sazişinin mümkün parametrləri ilə bağlı məsləhətləşmələr keçirəcəklər. Ukrayna nümayəndə heyətinə Prezident Ofisinin rəhbəri Andrey Yermak başçılıq edəcək. Heyətə həmçinin Milli Təhlükəsizlik və Müdafiə Şurasının rəhbəri Rüstəm Umərov, Baş Kəşfiyyat İdarəsinin rəisi Kirill Budanov və daha altı nəfər daxil olacaq.

Şənbə günü məlum oldu ki, danışıqlar bazar günü Cenevrədə keçiriləcək və Kiyev ilə Vaşinqton nümayəndələrindən əlavə, Böyük Britaniya, Fransa və Almaniya da bu görüşdə iştirak edəcəklər.

AFP-nin anonim mənbəyindən sitat gətirərək bildirib: "Fransa prezidentinin müşaviri sabah [bazar günü] Avropa üçlüyündən (Böyük Britaniya, Fransa və Almaniya) olan həmkarları ilə Cenevrəyə uçur."

Cənubi Afrikadakı G20 sammitində AFP müxbirinin danışdığı mənbə əlavə edib: "Danışıqlar Birləşmiş Ştatlar, Avropa üçlüyü və ukraynalılar arasında olacaq."

CNN teleşirkətinin məlumatına görə, quru qoşunları naziri Den Driskollun başçılıq etdiyi Amerika nümayəndə heyəti artıq Cenevrəyə çatıb, bazar günü isə onlara Dövlət katibi Marko Rubio və prezidentin xüsusi nümayəndəsi Stiv Uitkoff qoşulacaqlar.

AFP-nin xatırlatdığı kimi, Driskoll artıq keçən cümə axşamı Kiyevdə Ukrayna lideri Volodimir Zelenski ilə görüşüb.

Agentliyin müsahibi bildirib: "Bu axşam [şənbə günü] nahar zamanı qeyri-rəsmi ilkin görüşümüz olacaq."

Cənubi Afrika sammiti

G20 sammiti noyabrın 22-də start götürüb. Cənubi Afrika bu sammitə ev sahibliyi edən ilk Afrika dövləti olacaq, eyni zamanda G20 sammiti ilk dəfə dünyanın ən böyük ölkələrinin liderləri olmadan keçiriləcək.

ABŞ prezidenti Donald Tramp ölkədə ağ əhalinin "hüquqlarının pozulduğunu" əsas gətirərək sammitə getməkdən imtina edib. Vitse-prezident Cey Di Vensanın oraya yola düşəcəyi güman edilirdi, lakin tədbirdən üç həftə əvvəl Tramp bəyan etdi ki, ABŞ administrasiyasından heç kim Cənubi Afrikaya getməyəcək.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin də görüşdə iştirak etməkdən imtina edib. Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) onun həbsi üçün order verdiyindən, Putin xaricdə həbs olunma ehtimalını daim nəzərə almalı olur. Rusiya nümayəndə heyətinə prezident administrasiyasının rəhbər müavini Maksim Oreşkin başçılıq edib. Çin Xalq Respublikasının sədri Si Szinpin də sammitdə iştirakını ləğv etmək qərarına gəlib, onun yerinə Çin nümayəndə heyətinə Dövlət Şurasının Baş naziri Li Çyanq rəhbərlik edəcək.

Ukrayna "Böyük İyirmiliyə" daxil deyil, bu səbəbdən Starmerin bəyan etdiyi Rusiya və Ukrayna müharibəsinə son qoyulması üçün ABŞ sülh planının müzakirəsi ABŞ və Ukrayna olmadan keçib.

Bundan bir gün əvvəl Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski bəyan etmişdi ki, Ukrayna "tarixin ən çətin anlarından biri" ilə üz-üzədir: ona ABŞ sülh planını qəbul etməsi üçün təzyiq göstərilir, halbuki mediaya sızan məlumatlardan görünür ki, bu plan Kiyevdən daha çox Moskva üçün əlverişlidir. Plan, hazırda Ukraynanın nəzarətində olan şərq ərazilərinin güzəştə gedilməsini də əhatə edir. Bundan əlavə, Ukrayna ordusunun sayını azaltmağa və NATO-ya daxil olmamağa söz verməyə məcbur ediləcək.

Zelenski yazıb: "Biz kəskin bəyanatlar verməyəcəyik, – biz Ukrayna, Birləşmiş Ştatlar və Avropada, eləcə də dünyanın hər yerindəki dostlarımızla aydın və dürüst işə hazırıq."

O, Ukraynanın ABŞ-ın dəstəyini itirmək istəmədiyini etiraf edib, lakin vurğulayıb ki, Ukraynaya müstəqilliyini, suverenliyini və Ukrayna xalqının ləyaqətini təmin edən "layiqli sülh" lazımdır.

Noyabrın 21-i axşamı NATO Baş katibi Mark Rutte ilə danışdıqdan sonra Zelenski yazdı: "Planın işə düşməsi üçün sürətlə və konstruktiv şəkildə işləməyə hazırıq. Ümumi növbəti addımları əlaqələndiririk."

Putin Rusiya Təhlükəsizlik Şurası ilə görüşdə ABŞ-ın öz sülh planını təqdim etdiyini və Kremlin onun şərtlərini hələ detallı müzakirə etməməsinə baxmayaraq, bunun tənzimləmə üçün "əsas" ola biləcəyini təsdiqləyib. Onun sözlərinə görə, Rusiya "elastiklik nümayiş etdirməyə" hazırdır, lakin Ukrayna müharibəsini davam etdirməyə də hazırdır.

ABŞ prezidenti Donald Tramp Ukraynaya cümə axşamına qədər vaxt verib. Onun sözlərinə görə, Rusiya qoşunları irəliləyir, Ukrayna tezliklə daha çox ərazi itirəcək və Zelenski planı təsdiqləməyə məcbur olacaq. Ukrayna, Rusiyanın genişmiqyaslı işğalının başlanğıcından bəri Vaşinqtonun təmin etdiyi Amerika silah tədarükündən və kəşfiyyat məlumatlarından asılıdır.

Birləşmiş Ştatların vitse-prezidenti Cey Di Vens cümə günü bəyan edib ki, Ukraynaya daha çox pul və silah verilsə, daha çox sanksiya tətbiq olunsa, qələbənin onun əlində olacağını düşünmək "fantaziyadır".

Avropa diplomatiyasının rəhbəri Kaya Kallas belə bir planın qəbul edilməsi perspektivini "çox təhlükəli an" adlandırıb.

Reuters agentliyinin sitat gətirdiyinə görə, Kallas deyib: "Biz hamımız bu müharibənin bitməsini istəyirik, lakin onun necə bitməsi vacibdir. Rusiyanın işğal etdiyi ölkədən heç bir güzəştə hüquqi əsası yoxdur; nəticədə, hər hansı bir razılaşmanın şərtlərini Ukrayna müəyyən etməlidir."

Cümə günü Zelenski Starmer, eləcə də Fransa və Almaniya liderləri ilə telefon danışıqları aparıb. Bundan sonra Böyük Britaniyanın Baş naziri vurğulayıb ki, Ukraynanın "dostları və tərəfdaşları" "yekun və davamlı sülhün" təmin edilməsinə sadiq qalırlar.

24 saat