Georgi Bovt: Pokrovsk döyüşü həlledici ola bilər

Lavrovun bəyanatları və Ankoriç razılaşmaları

Sergey Lavrovun bəyanatları fonunda, Moskvanın Krım məsələsini qapalı hesab etdiyi bir daha vurğulanıb. Nazir Ankoriçdə əldə edildiyi iddia edilən razılaşmaları kompromisli adlandıraraq, Rusiyanın öz ərazi bütövlüyü də daxil olmaqla, prinsipial məqamlardan imtina etmədiyini bildirib. Lavrov, Amerikalıların bunu anladığını və Rusiyanın ərazi bütövlüyü, habelə Krım, Donbass və Novorossiya sakinlərinin seçimlərini heç kimin şübhə altına almadığını qeyd edib.

Lavrovun Ankoriç razılaşmalarına istinad etməsi, Moskvanın sərt mövqeyinə qayıtması kimi qəbul edilə bilər. Görünən odur ki, ABŞ prezidenti Donald Tramp və Vladimir Putin arasında ərazi məsələsi də daxil olmaqla müəyyən bir anlaşma əldə olunub. Lakin sonradan tərəflərin gözləntiləri fərqlənib və ya Trampın vəziyyəti dərk etməsi Rusiya prezidentinin istədikləri ilə tam üst-üstə düşməyib. Əgər Tramp Ankoriçdə bəzi vədlər vermişdisə, o, Vladimir Zelenskinin güzəştə getməməsi səbəbindən onları yerinə yetirə bilməyib. Kiyevin bu mövqeyi Avropalılar tərəfindən fəal şəkildə dəstəklənib. Yaxud Tramp sadəcə olaraq Putinin qələbəsi kimi görünəcək şərtlər üzərində israr etmək istəməyib.

Trampın mövqeyi və Avropanın strategiyası

Sergey Lavrov bildirib ki, Amerikalılar Zelenskinin sülhə nail olmağa mane olmayacağına dair onlara zəmanət veriblər. Lakin bu məsələdə müəyyən çətinliklər yaranıb. Əlavə olaraq, Brüssel və Londonun Vaşinqtonu Rusiya-Ukrayna müharibəsində siyasi-diplomatik yolla böhranı həll etmək niyyətindən əl çəkməyə və Rusiyaya hərbi təzyiq göstərmək səylərinə tam cəlb olunmağa, yəni "müharibə tərəfi"nin bir hissəsi olmağa inandırmağa çalışdığı məlumdur.

Lavrov həmçinin Alyaskada əldə edilən "anlaşmanın" Putinin hələ 2024-cü ilin iyununda atəşkəs üçün irəli sürdüyü şərtlərə əsaslandığını qeyd edib. Həmin şərtlərə, digərləri ilə yanaşı, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Xerson, Zaporojye, Luqansk və Donetsk vilayətlərindən çıxarılması tələbi də daxil idi. Ankoriçdən əvvəl və sonra Qərb mətbuatı, Trampın xüsusi elçisi Uaytkoffa istinad edərək, Putinin güzəştə getdiyini və qoşunların Donbassdan çıxarılması halında atəşkəsə razılaşdığını, digər iki regionda cəbhə xəttini dondurduğunu yazırdı. Lakin Moskva bunu rəsmi olaraq heç vaxt təsdiq etməyib. Əksinə, dəfələrlə Trampın Putinin təklifləri ilə razılaşdığını və Zelenskiyə onları qəbul etməsi üçün təzyiq göstərəcəyini vəd etdiyini eyham edib. Kiyev bu təklifləri qəbul etməyib, indi isə Tramp cəbhə xətti boyunca atəşkəs tələb edir.

Pokrovsk uğrunda döyüşün əhəmiyyəti

ABŞ prezidenti Donald Tramp daha əvvəl səsləndirdiyi digər tezisinə də qayıdıb: müharibə edən tərəflər barışıq zərurətini dərk etməzdən əvvəl onlara bir müddət daha vuruşmağa imkan verilməlidir. Böyük ehtimalla, ABŞ və Avropa İttifaqı Rus qoşunlarının operativ mühasirəsinə düşən Pokrovsk və Mirnoqrad uğrunda döyüşün necə nəticələnəcəyini gözləyir. Bütün bunlar, Ukraynanın enerji obyektlərinə zərbələrin artırılması fonunda baş verir ki, bu da böyük aqlomerasiyalarda tam elektrik kəsilməsi perspektivini yaradıb.

Bir çox Qərb hərbi analitiki və Ukraynalı siyasətçi bu vəziyyətdə Kiyevi ümidsiz vəziyyətdən yapışmamağa, əksinə əsgərlərin həyatını qorumağa və onları Pokrovskdan çıxarmağa çağırır. Keçmiş prezident Pyotr Poroşenkoya yaxın bloqqerlər və siyasətçilər Zelenskinin 2014-cü ildə İlovaysk yaxınlığında mühasirədə olan Ukrayna Silahlı Qüvvələri hissələrinin həlak olmasının qarşısını almaq üçün geri çəkilməyə çağırdığı köhnə postunu yayırlar. O zaman Zelenski yazırdı: "Orada uşaqlar mühasirədə və atəş altındadırlar, nə kömək, nə texnika, nə dəstək var… Bizə isə sadəcə gözəl ifadə edilmiş xəbər cəfəngiyatı satılır ki, guya biz yenə nəsə azad etmişik və yenə heç kim ölməyib. Bizi axmaq yerinə qoyurlar, və təəssüf ki, bizi axmaqlar axmaq yerinə qoyurlar!" İndi bu, rəqiblərinin müvafiq şərhləri ilə müşayiət olunur – guya o, indi kimi axmaq yerinə qoyur? Lakin Kiyevdə növbəti dəfə siyasi məntiq üstünlük təşkil edib.

Zelenski bunu artıq gizlətmir. Onun üçün indi ən vacib olanı Trampı və Avropalı müttəfiqləri Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin müqavimət göstərə biləcəyinə və hətta əks-hücuma keçə biləcəyinə inandırmaqdır, əks halda müttəfiqlər, xüsusilə ABŞ, yardımı dayandıra bilərlər. Zelenski açıq şəkildə bildirir ki, Pokrovsk uğrunda döyüşün təkcə hərbi deyil, həm də siyasi əhəmiyyəti var. Çünki əgər Rusiya qoşunları şəhəri ələ keçirsə, Moskva bunu Qərb üçün bir arqumentə çevirəcək ki, gec-tez Rusiya bütün Donbass ərazisi üzərində nəzarəti əldə edəcək, buna görə də indi danışıqlar aparmaq lazımdır.

Gələcək diplomatik addımlar

Avropalıların Rusiya-Ukrayna müharibəsində Pokrovsk uğrunda döyüşü həlledici və son hesab etmələri çətin ki, doğrudur. Görünür, Avropalılar cəbhə çökməyincə, Kiyevi dəstəkləməyə davam etmək niyyətindədirlər. Çünki onlar üçün əsas prioritet Ukraynalıların həyatını və ya Ukrayna ərazisini qorumaq deyil, Rusiyanın güclərini tükətməkdir.

Bəlkə də ABŞ prezidenti Donald Tramp öz mövcud yanaşmasına yenidən baxacaq və həqiqətən də Zelenskiyə təzyiqi artırmağa çalışacaq, lakin bu da Rusiya qoşunları dönüş nöqtəsi hesab edilə biləcək uğurlar əldə etməzdən əvvəl baş verə bilməz. Bu hal üçün Tramp, bu günlərdə Macarıstanın baş naziri Orbanla görüşərkən, Ukraynanın qələbəsinin yalnız möcüzə ilə baş verə biləcəyi barədə ifadəsinə istehza ilə cavab verərək, Budapeştdə Putinlə görüş imkanını bir daha dilə gətirib.

Lakin bundan əvvəl Sergey Lavrovla dövlət katibi Marko Rubio arasında görüş baş tutmalıdır. Rusiya naziri belə danışıqlara "lazım gəldikdə" hazır olduğunu bildirib. Rubio hələlik susur. Çünki o da, görünür, hesab edir ki, "əvvəlcə Pokrovsk, sonra isə hər şey".

24 saat