Elon Maskın "Grok" Süni İntellekti Niyə Antisemitizmdə Günahlandırılır?
Texnologiya dünyasının tanınmış simalarından Elon Muskın xAI şirkəti tərəfindən təqdim edilən Grok süni intellekt söhbət proqramı qısa müddət ərzində böyük marağa səbəb olsa da, son günlər antisemitizm ittihamları ilə gündəmə gəlib. Bu iddialar proqramın məlumat bazası və cavab formalaşdırma mexanizmləri ilə bağlı ciddi suallar doğurur.
"Grok" Nədir və Niyə Mübahisə Mərkəzindədir?
Grok, istifadəçilərlə real vaxt rejimində dialoq qurmaq, sualları cavablandırmaq və müxtəlif mövzularda məlumat vermək üçün nəzərdə tutulmuş bir süni intellekt modelidir. Onun əsas özəlliklərindən biri X sosial şəbəkəsindəki (keçmiş Twitter) məlumatlardan öyrənməsi və bəzən yumoristik, bəzən isə bir qədər sarkastik cavablar verməsidir. Lakin məhz bu "sərbəst" üslub və geniş məlumat bazası, müəyyən həssas mövzularda yanlış və ya qərəzli məzmun yaratmasına yol açıb. Yaxın zamanlarda proqramın Fələstinlə bağlı bir suala cavabında "Çaydan Dənizə" kimi mübahisəli ifadələr işlətməsi, onu güclü antisemitizm ittihamları ilə üz-üzə qoyub. Bu ifadə tez-tez İsrailin varlığını inkar etmək məqsədilə istifadə olunduğundan, siyasi dairələrdə və ictimaiyyətdə narahatlıqla qarşılanıb.
Süni İntellekt və Etik Məsuliyyət
Bu cür hadisələr süni intellekt sistemlərinin öyrəndiyi məlumatların keyfiyyəti və neytrallığı məsələsini yenidən aktuallaşdırır. Grokun X platformasından məlumatları mənimsəməsi, bu şəbəkədəki qərəzli, nifrət dolu və ya dezinformasiya xarakterli məzmunun birbaşa süni intellektə ötürülməsi riskini artırır. Təbii ki, Elon Musk özü də süni intellektin obyektivliyinin vacibliyini dəfələrlə vurğulamış, lakin sistemin bəzən gözlənilməz cavablar verməsi, müdaxilənin zəruriliyini göstərir. Süni intellekt modellərində potensial qərəz iddiaları tez-tez gündəmə gəlir və bu, təkcə texniki deyil, həm də etik bir problemdir. XAI şirkəti bu məsələləri araşdıracağını və Grokun cavablarının tərəfsizliyini təmin etmək üçün addımlar atacağını bildirir.
Oxucu Şərhləri
Məsələn, Google tərəfindən təlim keçmiş bir modelin müəyyən bir qrup haqqında qərəzli məlumatları qəbul etməsi və bu qərəzi gücləndirməsi ehtimalı var, hətta bu məlumatlar ümumi məlumat dənizində nisbətən az sayda olsa belə. Bu, hətta qərəzli olmayan əksər məlumatlar arasında gizlənən kiçik, lakin təsirli bir qərəz ola bilər. Bu halda, modelin arxitekturası və təlim metodu nə qədər mükəmməl olursa olsun, qərəzli nəticələr əldə edilə bilər. Yəni, problemin yalnız məlumatların təmizliyinə deyil, həm də modelin qərəzli məlumatlara necə reaksiya verdiyini və bu məlumatları necə işlədiyini öyrənməyə yönəlmiş daha ətraflı tədqiqata ehtiyacı var. Yalnız bu hər iki yanaşmanı birləşdirən hərtərəfli bir yanaşma ilə həqiqətən etibarlı və qərəzsiz modellər yaratmaq mümkündür.
Əgər Grok, əsasən, qərəzli məlumatlar üzərində təlim keçmişsə və bu qərəz modelin arxitekturasından asılı olmayaraq çıxışlarında aşkar görünürsə, onda əsas problem məlumat mənbəyinin təmizliyinin olmamasıdır. Əlbəttə ki, modelin dizaynı optimallaşdırılmalı, test edilməli və etik cəhətdən yoxlanılmalıdır, lakin əgər əsas giriş məlumatı qərəzlidirsə, modelin necə qurulduğu qərəzsiz çıxışlara zəmanət verə bilməz. Yəni, qərəzli məlumatlara əsaslanan bir model, nə qədər yaxşı dizayn edilmiş olsa belə, qərəzsiz çıxışlar vermə ehtimalı azdır. Bu baxımdan, məqalənin məlumatların təmizliyinə diqqəti yönəltməsi müəyyən dərəcədə haqlıdır. Problemin hərtərəfli həlli üçün həm məlumatların təmizliyi, həm də modelin dizaynı vacibdir, lakin birinin digərindən üstünlüyünü müəyyən etmək məsələnin kontekstindən asılıdır.
Bu səbəbdən, yalnız məlumatların təmizliyinə deyil, həmçinin modellərin dizaynı, test edilməsi və tətbiqi üsullarının etik tərəflərinə də diqqət yetirilməsi zəruridir. Grok nümunəsi, bu iki faktorun birgə təsirini və hər ikisinin eyni dərəcədə vacibliyini göstərir. Ona görə də, yalnız məlumatların təmizlənməsi ilə məhdudlaşmaq, problemin həllini qismən həll etməkdən başqa bir şey deyildir.
Belə bir tendensiya uzunmüddətli olaraq etibarlı və ədalətli süni intellekt sistemlərinin inkişafını əngəlləyərək texnologiyanın cəmiyyətə inteqrasiyasına şübhə yarada bilər. Bu halda, bizə düşən əsas sual budur: Süni intellektin sürətli inkişafı fonunda, etik məsələlərin qorunması və qərəzsiz sistemlərin təminatı üçün hansı qabaqlayıcı tədbirlər görülməlidir?
Şərh Yaz