Gündə 3-5 fincan qəhvə ömrü 5 il uzada bilər

Kofenin Bioloji Yaşlanma Üzərindəki Təsiri

Əsas psixi pozğunluqlar yaşayan insanlar üçün gündə 3-5 fincan kofe içmək, bu vəziyyətlərlə əlaqəli olan erkən yaşlanma prosesini yavaşlada bilər. "BMJ Mental Health" jurnalında dərc olunan yeni bir araşdırmaya görə, bu içki yaşlanmanın hüceyrəvi göstəriciləri olan telomerlərin qısalmasının qarşısını alır. Telomerlər xromosomların ucunda yerləşən, onları zədələnmədən qoruyan təkrarlanan DNT bölgələridir. Zaman keçdikcə telomerlər qısalır və bu, hüceyrəvi yaşın və ümumi yaşlanma prosesinin bir göstəricisi sayılır. Psixi pozğunluqlar olan şəxslərdə telomerlər adətən orta insandan daha qısa olur və onların həyat müddəti təxminən 15 il daha azdır. Bu erkən ölümlər çox vaxt daha yaşlı insanlarda rast gəlinən ürək-damar xəstəlikləri və xərçənglə bağlıdır. Məhz bu səbəbdən tədqiqatçılar psixi pozğunluqlar olan şəxslərdə müşahidə olunan qısa telomerləri araşdırmağa maraq göstərmişlər.

Gündəlik Kofe İstehlakı və Həyat Müddəti

Araşdırma nəticələrinə görə, gündə 3-5 fincan kofe içən psixi pozğunluqlar olan şəxslərin telomer uzunluqları, bioloji yaşlanma baxımından 5 yaş daha cavan olan insanlarınkına bərabər idi. Tədqiqat 18-65 yaş arası 436 şəxsi əhatə edirdi ki, onlar şizofrenik spektrumda, affektiv, bipolyar və ya psixozlu major depressiv pozğunluqlardan əziyyət çəkirdilər. Məlumatlar 2007-2018-ci illər arasında Oslo, Norveçdəki dörd psixiatriya bölməsindən toplanmışdır. Tədqiqat müəllifləri müəyyən etmişlər ki, heç bu içkini içməyən iştirakçıların telomerləri, tövsiyə olunan miqdarda içənlərə nisbətən daha qısa idi. Gündə beş və ya daha çox fincan içən şəxslərdə isə telomerlərin daha uzun olması müşahidə edilməmişdir.

Kofenin Faydalarının Arxasındakı Sirr

Tədqiqat müəllifləri bu içkinin faydalarının onun tanınmış antioksidant xüsusiyyətlərindən qaynaqlandığını irəli sürürlər. Ürək xəstəlikləri üzrə ixtisaslaşan qeydiyyatdan keçmiş diyetoloq Mişel Rauthenşteynə görə, kofedəki bioaktiv birləşmələr, xüsusilə xlorogen turşuları və trigonellin, antioksidant rolunu oynayaraq sərbəst radikalları neytrallaşdırır və DNT-ni oksidləşdirici zərərdən qoruyan hüceyrə müdafiə yollarını aktivləşdirir. O, bu birləşmələrin oksidləşdirici stressi və iltihabı azaltmaqla telomer qısalmasını yavaşlatdığını bildirib. Rauthenşteyn vurğulayıb ki, bu içkinin faydaları, ehtimal ki, onun tərkibindəki polifenollardan - bitki birləşmələrindən - qaynaqlanır, kofeindən deyil.

Həddindən Artıq Kofe İstehlakı Riskləri

Tədqiqatın müəllifləri vurğulayırlar ki, gündə 3-5 fincan kofe telomer uzunluğuna faydalı təsir göstərsə də, daha çox içmək daha yaxşı nəticə vermir. London Kral Kollecinin əməkdaşı və araşdırmanın aparıcı müəllifi Monika Aas qeyd edib ki, bu içki istehlakı daha gənc bioloji yaşlanma ilə əlaqəli olsa da, həddindən artıq istifadə edildikdə bu tapıntılar yox olur. O və Vid Mlakar qeyd ediblər ki, bu məhsula sadəcə "yaxşı" və ya "pis" kimi baxmaqdan uzaqlaşmalıyıq. Mülayim istehlakın faydalı təsirləri ola bilər, lakin həddindən artıq istehlak tövsiyə edilmir və hətta mənfi təsirlərə səbəb ola bilər. Həddindən artıq içki istehlakı yuxu keyfiyyətini azalda bilər ki, bu da daha sürətli bioloji yaşlanma ilə əlaqələndirilir. Yetersiz yuxu zehni dözümlülüyü azaldır və mənfi stressi artırır ki, bu da telomer uzunluğuna və hüceyrəvi yaşlanmaya zərər verə bilər. Bundan əlavə, həddindən artıq içki içmək reaktiv oksigen növlərinin əmələ gəlməsi yolu ilə hüceyrə zədələnməsinə və telomer uzunluğunun qısalmasına səbəb ola bilər. Rauthenşteyn əlavə edib ki, həddindən artıq kofein qəbulu yuxusuzluq, narahatlıq, yüksək qan təzyiqi, kalsium və dəmirin udulmasının azalması, sümük incəlməsi və həzm problemlərinə səbəb ola bilər. O, həmçinin emal olunmuş ətlər, əlavə şəkərli qidalar, təmizlənmiş dənli bitkilər və yüksək qlisemik qidalar kimi oksidləşdirici stressi və iltihabı artıran qidaların da telomerlərin qısalması ilə əlaqəli olduğunu qeyd edib.

Araşdırmanın Məhdudiyyətləri

Bu, spesifik bir populyasiyanın "anlıq görüntüsü" olan kəsik (cross-sectional) bir araşdırmadır. O, iştirakçıları zamanla nəzarətli şəraitdə izləmir. Buna görə də, digər faktorları nəzərə alsaq belə, içki istehlakı ilə telomer uzunluğu arasındakı kimi bir əlaqəni müşahidə edə bilər, səbəbiyyət əlaqəsini sübut edə bilməz. Müəlliflər özləri də bəzi narahatlıqları qeyd edirlər, bunlardan birincisi iştirakçıların içki istehlakını özləri tərəfindən bildirməsidir. Gündəlik içilən fincan sayı qeyd edilsə də, günün vaxtı, onun hazır və ya dəmlənmiş olması, konsentrasiyası və ya digər kofein mənbələri haqqında detallar əldə edilməmişdir. İştirakçıların istifadə edə biləcəyi digər dərmanların tam qeydi də tədqiqat müəllifləri üçün mövcud deyildi. Onlar həmçinin qeyd edirlər ki, telomer uzunluğu vahid bir standartdan istifadə edilərək ölçülmüşdür. Əlavə telomer ölçmə sistemləri daha dəqiq nəticələr verə bilərdi. Nəhayət, telomerlər fərdin yaşını qiymətləndirmək üçün hazırda istifadə olunan markerlərdən yalnız biridir. İdeal olaraq, epigenetik saat və beyin yaş ölçüləri ilə tamamlanması, bu içkinin yaşlanmaya təsiri haqqında daha aydın bir şəkil ortaya qoya bilərdi.

24 saat