İsrailin İrana Hərbi Əməliyyatının ("Yüksələn Şir") Arxa Planı
İsrailin İrana qarşı bu qətiyyətli hərbi əməliyyatı, "Yüksələn Şir" adını daşıyan strateji bir planın tərkib hissəsi kimi irəli sürülür. Rəsmi Təl-Əvivin bəyanatlarına görə, bu əməliyyatın əsas məqsədi İranın nüvə silahı inkişaf etdirməkdə sürətli irəliləyişinin qarşısını almaqdır. İsrail uzun illərdir ki, İranın nüvə proqramını region üçün, xüsusilə də özünün milli təhlükəsizliyi üçün birbaşa təhdid kimi qiymətləndirir. İran isə, əksinə, öz nüvə fəaliyyətlərinin tamamilə sülhməramlı məqsədlərə xidmət etdiyini, enerji və tibb sahələrində istifadə olunduğunu iddia edir. Lakin beynəlxalq ictimaiyyətin bir hissəsi və xüsusilə İsrail, Tehranın bu iddialarına şübhə ilə yanaşır və onun nüvə silahı əldə etmək niyyətində olduğuna inanır.İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu dəfələrlə bəyan edib ki, İsrail İranın nüvə silahı əldə etməsinə heç bir halda imkan verməyəcək. Bu zərbələrdən əvvəl də, Təl-Əviv Tehranın ballistik raket proqramını və onun regiondakı müttəfiqlərinə dəstəyini ciddi təhdid kimi qəbul edirdi. "Yüksələn Şir" əməliyyatı məhz bu kontekstdə, İsrailin öz "qırmızı xəttlərini" cızdığını və İranın nüvə potensialını məhv etmək üçün qətiyyətli addımlar atmağa hazır olduğunu göstərən bir siqnal kimi qiymətləndirilir. Bu, illərdir ki, diplomatik səylərin və sanksiyaların gətirdiyi nəticələrdən məyus olan İsrailin, problemin hərbi yolla həllinə cəhd etməsi kimi şərh olunur.
İranın Nüvə İmkanlarına Dərin Zərbə: İsrailin Hədəfləri
İsrailin İrana qarşı başlatdığı bu genişmiqyaslı hərbi əməliyyatın əsas hədəfləri arasında İranın nüvə proqramının ürəyi sayılan Natanzdakı əsas zənginləşdirmə müəssisəsi və Baş nazir Binyamin Netanyahunun "İranın ballistik raket proqramının ürəyi" adlandırdığı strateji obyektlər yer alır. Natanz, İranın uran zənginləşdirmə fəaliyyətinin mərkəzidir və beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Bu obyektə edilən hər hansı bir hücum, İranın nüvə imkanlarına ciddi zərbə deməkdir. Ballistik raket proqramının hədəf alınması isə, İranın regionda vəziyyəti dəyişdirə biləcək potensial təhdid vasitələrini məhv etmək məqsədi daşıyır. Netanyahu bəyan edib ki, əməliyyat İranın nüvə təhdidini aradan qaldırmaq üçün "lazım olduğu qədər gün" davam edəcək. Bu bəyanat, İsrailin atdığı addımların təkcə simvolik deyil, həm də uzunmüddətli və effektiv nəticələr əldə etməyə yönəldiyini göstərir.
İranın Hərbi Elitasının Hədəf Alınması: İsrailin Strateji Vurğusu
İsrailin ilk zərbələri nəticəsində İranın hərbi və nüvə proqramının bir sıra ən mühüm şəxsləri həlak olub. Bu itkilər arasında İranın ən yüksək rütbəli hərbi zabiti və elitar İslam İnqilab Keşikçiləri Korpusunun rəhbəri də var idi. Bu şəxslərin məhv edilməsi, İsrailin təkcə fiziki obyektləri deyil, həm də İranın hərbi komandanlıq strukturunu və strateji qərar qəbul etmə mexanizmlərini hədəf aldığını nümayiş etdirir. Yüksək rütbəli hərbi liderlərin itkisi, İranın cavab imkanlarına və gələcək hərbi planlamasına ciddi təsir göstərə bilər. Bu, hərbi əməliyyatın təkcə maddi deyil, həm də psixoloji və strateji təsirini artıran bir amildir. İsrailin bu cür iddialı hərbi əməliyyatı, Tehranın hərbi və nüvə potensialına vurulan ən böyük zərbələrdən biri kimi qeydə alınır.
Tehranın Cavabı və Regionda Gərginlik
İran, öz nüvə proqramının tamamilə sülhməramlı olduğunu israr etsə də, İsrailin bu zərbələrindən sonra cavab tədbirlərinə başlayıb. İranın Ali Rəhbəri Ayətullah Əli Xamenei İsrailin "şiddətli cəzaya" məruz qalacağı barədə xəbərdarlıq etdikdən dərhal sonra, Tehran özünün cavab zərbələrini həyata keçirməyə başlayıb. Bu, onsuz da kövrək olan Yaxın Şərq regionunda gərginliyin daha da artmasına səbəb olub. Artıq başlanan qarşılıqlı hücumlar, münaqişənin sürətlə genişlənə biləcəyi və regional qüvvələri də bu prosesə cəlb edə biləcəyi barədə ciddi narahatlıqlar yaradır. Beynəlxalq ictimaiyyət, xüsusilə də BMT və böyük dövlətlər, tərəfləri təmkinli olmağa və deeskalasiyaya çağırsalar da, hazırda gərginlik pik həddə çatıb. İranın qisas almaq üçün atacağı addımların miqyası və hədəfləri, regionun gələcək taleyi üçün kritik əhəmiyyət kəsb edir.
Beynəlxalq Reaksiyalar və Gələcək Perspektivlər
İsrailin İrana qarşı bu genişmiqyaslı hərbi əməliyyatı və İranın cavabı beynəlxalq arenada geniş əks-səda doğurub. Bir çox ölkə bu vəziyyətdən dərin narahatlığını ifadə edərək tərəfləri dərhal gərginliyi azaltmağa çağırır. Lakin regionda yaranmış vəziyyət, hər an nəzarətdən çıxa biləcək bir münaqişəyə çevrilmək təhlükəsi daşıyır. Yaxın Şərqin taleyi, İsrailin qətiyyətli addımları və İranın cavab reaksiyaları arasında cərəyan edən bu yeni münaqişənin necə inkişaf edəcəyindən asılı olacaq. Hər iki tərəfin də öz mövqelərində qətiyyətli olması, diplomatik həll yollarının tapılmasını daha da çətinləşdirir. Gələcək günlər və həftələr, regionun və bəlkə də bütün dünyanın üzləşdiyi ən böyük geosiyasi sınaqlardan birinin necə həll olunacağını göstərəcək.
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz