Qəzzada Aclıq Faciləsi və Beyrut Etirazları
Ötən həftənin diqqət çəkən hadisələri arasında Beyrutda Misir səfirliyi qarşısında İsrail müharibəsinə və Qəzza zolağında mülki əhalinin aclıqla üzləşməsinə qarşı keçirilən etiraz aksiyası xüsusi yer tutub. Etirazçı qadınlardan biri un səpərək vəziyyətin ciddiliyinə diqqət çəkib. Qəzza Şəhərindəki Şati qaçqın düşərgəsində iki yaşlı qidalanma pozğunluğu keçirən oğlu Yazanla birlikdə oturan Naimə Əbu Fulun kədərli görüntüsü faciənin miqyasını bir daha göz önünə sərib. Qəzza Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, İsrail blokadası nəticəsində daha beş nəfər aclıqdan həyatını itirib. Konfliktin başlamasından bəri qidalanma səbəbindən ölənlərin sayı 127-yə çatıb ki, onların 85-i uşaqdır.
Sərhəd Toqquşmaları və Dünya Gündəmindən Digər Xəbərlər
Dünyanın digər nöqtəsində, Tayland-Kamboca sərhədində baş verən toqquşmalar da həftənin əsas hadisələrindən olub. Oddar Meançey əyalətindəki Battxao Yenidən Məskunlaşma Düşərgəsində yerləşdirilən Kamboca vətəndaşlarına su paylanıb. Cümə axşamı başlayan və üç gün davam edən sərhəd toqquşmaları nəticəsində ən azı 34 nəfər həlak olub, 168 mindən çox insan didərgin düşüb. Bu hadisə Tayland-Kamboca münasibətlərində gərginliyi bir daha artırıb.
Şimali Koreyada isə vətəndaşlar Koreya müharibəsinin atəşkəs imzalanmasının 72-ci ildönümünü paytaxt Pxenyanın Kim İr Sen meydanında axşam qala-konserti və möhtəşəm atəşfəşanlıqla qeyd ediblər. Yunanıstanın Afina şəhərinin şimal-qərbindəki Krioneri bölgəsində başlayan meşə yanğını ilə mübarizə aparılıb. Hadisə yerinə 145 yanğınsöndürən, 44 yanğınsöndürən maşın, 10 təyyarə və yeddi helikopter cəlb olunub.
Banqladeşdə hərbi təlim təyyarəsinin paytaxt Dakkadakı məktəbə düşməsi nəticəsində ən azı 19 nəfər həyatını itirib, onlarla insan yaralanıb. Bu, ölkənin son onilliklərdəki ən böyük aviasiya fəlakəti kimi qeyd olunub. Ukraynanın Xarkov şəhərində Rusiya hava hücumundan sonra dağıntı yerindən itləri ilə ayrılan bir qadının görüntüsü müharibənin acı reallığını əks etdirib. Boliviyanın El Alto şəhərində ölkənin iki yüz illik yubileyi çərçivəsində keçirilən 15-ci Milli Dəvəquşu Sərgisi zamanı qadın llama çobanı kraliçası müsabiqəsində iştirak edib. Suriyanın əsasən Druz əhalisinin yaşadığı Suveyda şəhərində Druz döyüşçüləri, Sünni bədəvi tayfaları və hökumət qüvvələri arasında baş verən ölümcül toqquşmalardan sonra dağıdılmış tankın dron görüntüsü bölgədəki gərginliyi göstərib. Qırğızıstanda isə Bişkekdən 280 km (175 mil) cənub-şərqdə yerləşən Song-Köl gölü yaxınlığında “Gallops' 2025” müsabiqəsinin iştirakçıları bacarıqlarını nümayiş etdiriblər.
Oxucu Şərhləri
Sual budur: Qəzzadakı humanitar böhranın həllinə yönəlmiş uzunmüddətli, dayanıqlı siyasi və iqtisadi həllər tapmaq üçün beynəlxalq birlik nə qədər səy göstərir və bu səylərin nəticələri necə qiymətləndirilir?
Beyrutdakı etirazlar ilə Qəzzadakı aclıq arasında qurulan əlaqə qlobal səviyyədəki sosial və iqtisadi qeyri-bərabərliyi vurğulayır. Bu, regional qeyri-sabitliyin artmasına və insan hüquqlarının pozulmasına gətirib çıxarır. Qəzzadakı faciə, regional konfliktlərin və iqtisadi məhdudiyyətlərin uzunmüddətli və çoxsaylı təsirlərinin aydın bir nümunəsidir.
Belə bir kontekstdə, uzunmüddətli həllər üçün beynəlxalq təzyiq və davamlı humanitar yardım tədbirləri ilə yanaşı, siyasi dialoqun və daha ədalətli bir qlobal iqtisadi sistemin yaradılmasının nə qədər vacib olduğunu düşünməliyik? Qəzzanın gələcəyi hansı daha geniş geosiyasi strategiya və dəyişikliklərlə bağlıdır?
Ancaq oxşarlıqlara baxmayaraq, fərqliliklər də var. Suriyadakı vəziyyət daha çox genişmiqyaslı bir müharibənin nəticəsi idi, Qəzzadakı isə uzunmüddətli blokada və siyasi qeyri-sabitliklə bağlıdır. Bu fərq, həllərə yanaşmada da fərqlər yaradır. Suriyadakı böhranın həlli daha çox beynəlxalq müdaxiləyə və silahlı münaqişənin sona çatmasına bağlı idi, halbuki Qəzzadakı böhranın həlli daha çox siyasi danışıqlara, humanitar yardımların artırılmasına və blokada qaydalarının yenidən nəzərdən keçirilməsinə bağlıdır.
Əgər Suriyadakı böhrandan hansısa dərs çıxarmaq olar, onda o budur ki, humanitar böhranların qarşısının alınması üçün uzunmüddətli həllərin əhəmiyyəti həmişə qısamüddətli həllərdən daha üstündür. Qəzzanın mövcud vəziyyətinin həlli üçün beynəlxalq birliyin daha aktiv, konkret və dayanıqlı addımlar atması, yalnız yardım göndərməkdən daha çox, uzunmüddətli həlləri də nəzərə alması vacibdir.
Bu iki hadisəni bir-birinə bağlayan daha fundamental bir məsələ regiondakı qeyri-bərabərliyin və ədalətsiz paylanmanın davamlılığıdır. Bu vəziyyət uzunmüddətli perspektivdə davamlı sosial qeyri-sabitliyə və insan hüquqlarının pozulmasına səbəb ola bilər. Qəzzadakı faciəni təkbaşına humanitar problem kimi görmək, əsas səbəblərin həllinə yönəlmiş sistemli yanaşmanın olmamasını göstərir.
Bəs gələcəkdə regionda bu cür böhranların qarşısını almaq üçün beynəlxalq ictimaiyyət hansı uzunmüddətli, davamlı və ədalətli həlləri təmin edə bilər?
Şərh Yaz