Hindistanlı tədqiqatçılar 12 milyard il əvvələ aid Süd Yolu kimi qalaktika aşkar ediblər

Astronomlar kainatın erkən dövrlərində qalaktikaların necə formalaşdığına dair mövcud anlayışları alt-üst edən mühüm bir kəşfə imza atıblar. Hindistanlı astronomlar tərəfindən aşkar edilən nəhəng bir qalaktika, kainatın cəmi 1.5 milyard il yaşında olduğu dövrdə formalaşıb. Bu tapıntı, kainatın indiki yaşının onda biri qədər bir zamanda mövcud olmuş qalaktikanın mövcudluğu ilə bağlı əvvəlki nəzəriyyələri ciddi şəkildə sorğulayır.

Alimlər "Alaknanda" adlı spiral qalaktikanı kəşf ediblər

Alimlərin fikrincə, bu qədər erkən formalaşan qalaktikalar əsasən qeyri-düzgün formalı və xaos içində olmalı idi. Lakin Rashi Jain və Yogesh Wadadekar adlı tədqiqatçılar Ceyms Vebb Kosmik Teleskopu (JWST) vasitəsilə kainatın erkən dövrünə nəzər saldıqda, "tamamilə formalaşmış spiral qalaktika" - nəhəng, gözəl quruluşlu bir kosmik çarx aşkar ediblər. Bu kəşf, astronomiya dünyasında böyük maraq doğurub.

"Alaknanda"nın xüsusiyyətləri

Tədqiqatçılar bu yeni tapıntıya Himalaydakı çaylardan birinin adını verərək "Alaknanda" adlandırıblar. Prof. Wadadekar bildirib ki, qalaktika kainatın indiki yaşının yalnız 10%-i qədər bir zamanda mövcud olmasına baxmayaraq, bizim Süd Yoluna bənzəyir. Onun sözlərinə görə, bu, qalaktika formalaşması nəzəriyyələrini yenidən gözdən keçirməyə vadar edən heyrətamiz bir haldır.

Ceyms Vebb teleskopunun rolu

Pune şəhərindəki Milli Radioastronomiya Mərkəzində (NCRA-TIFR) doktorantura tədqiqatçısı olan xanım Jain, bu qalaktikanı Ceyms Vebb teleskopundan əldə edilən məlumatları araşdırarkən aşkar edib. 10 milyard dollarlıq bu teleskop, ABŞ, Avropa və Kanada kosmik agentliklərinin birgə layihəsi olaraq 2021-ci ildə fəaliyyətə başlayıb. Jain bildirib ki, 70.000 obyekti nəzərdən keçirərkən, diametri təxminən 30.000 işıq ili olan möhtəşəm bir spiral qalaktika görüb. Bu kəşf, kainatın erkən dövrlərinə dair yeni perspektivlər açır.

Qalaktikanın quruluşu və formalaşması

Xanım Jainin sözlərinə görə, qalaktika mərkəzdən çıxan iki simmetrik qola və parlaq mərkəzi şişkinliyə malikdir. O, spiral qollar boyunca ulduz topalarının "səpgilər" şəklində göründüyünü və bunun da müasir spiral qalaktikalarda müşahidə olunan mənzərəyə bənzədiyini qeyd edib. Prof. Wadadekar əvvəlcə bu tapıntıya inanmaqda çətinlik çəkib. O, bu qədər böyük bir qalaktikanın spiral qolları ilə birlikdə Böyük Partlayışdan cəmi 1.5 milyard il sonra mövcud ola bilməsinin heyrətamiz olduğunu vurğulayıb.

Kainatın erkən dövrünə dair yeni suallar

Prof. Wadadekar bildirib ki, bu qalaktika cəmi bir neçə yüz milyon il ərzində 10 milyard günəş kütləsi qədər ulduzu bir araya gətirməli və eyni zamanda böyük bir diski spiral qolları ilə formalaşdırmalı idi. Bu, kosmik standartlara görə olduqca sürətli bir prosesdir. Astronomların uzun müddətdir inandıqlarına görə, o dövrdə kainat çox xaotik idi və qalaktikalar kiçik və aşağı kütləli idi. Lakin bu qalaktika tamamilə fərqli bir varlıqdır. O, Süd Yolunun üçdə biri böyüklükdədir və 10 milyard ulduza malikdir. Bundan əlavə, qalaktika yeni ulduzları Süd Yolunun indiki ulduz formalaşma sürətindən təxminən 20-30 dəfə daha sürətlə formalaşdırır.

Gələcək tədqiqatlar və perspektivlər

Alimlər, Ceyms Vebb və ya Çilidəki Alma rəsədxanası ilə əlavə müşahidələr apararaq, bu yeni aşkar edilmiş qalaktikanın spiral qollarını necə yaratdığını anlamağa çalışacaqlar. Çünki onların fikrincə, indiki və gələcəyimizin açarları keçmişdə gizlənib. Bu kəşf, kainatın erkən dövrlərinə dair daha çox sual yaradır və gələcək tədqiqatlar üçün yeni yollar açır.

24 saat