Mərkəzi hökumət PM E-Drive sxeminin müddətini elektrikli avtobuslar, təcili yardım maşınları və yük maşınları üçün daha iki il uzadıb. Bu qərar, elektrikli nəqliyyat vasitələrinin istifadəsini təşviq etmək məqsədi daşıyır.
## PM E-Drive Sxemi: Yeni Tarixlər və MaliyyələşməRəsmi qəzetdə dərc olunan məlumata görə, sxemin müddəti 2026-cı ilin mart ayından 2028-ci ilin mart ayına qədər uzadılıb. Sxemin maliyyələşdirilməsi 10,900 crore ₹ səviyyəsində saxlanılıb. Ağır Sənaye Nazirliyi əlavə maliyyə vəsaiti ayrılmayacağını bildirib.
## Elektrikli Nəqliyyat Vasitələrinə Keçid Təşviq EdilirNazirlik, sxem və ya onun müvafiq alt komponentləri üçün vəsaitlər sxemin son tarixinə (31 mart 2028) qədər tükənərsə, sxem və ya onun müvafiq alt komponentlərinin müvafiq olaraq bağlanacağını qeyd edib. Qeydiyyatdan keçmiş e-2W, qeydiyyatdan keçmiş e-rikşalar və e-arabalar, həmçinin qeydiyyatdan keçmiş e-3W (L5) üçün son tarix isə 31 mart 2026-cı il olaraq müəyyən edilib.
## Elektrikli Yük Maşınları üçün Yeni İmkanlarAğır sənaye naziri HD Kumaraswamy keçən ay sxem çərçivəsində elektrikli yük maşınları üçün subsidiyaları asanlaşdırmaq məqsədilə portal istifadəyə verib. Kumaraswamy qeyd edib ki, dizel yük maşınları ümumi nəqliyyat vasitələrinin yalnız 3 faizini təşkil etsə də, nəqliyyatla əlaqəli istixana qazı emissiyalarının 42 faizinə töhfə verir və hava çirkliliyini əhəmiyyətli dərəcədə pisləşdirir.
## Elektrikli Yük Maşınlarına Dəstək PaketiDekarbonizasiyanı təşviq etmək üçün hökumət elektrikli yük maşınlarına keçid üçün 9.6 lakh ₹-ə qədər həvəsləndirmə təklif edir. 500 crore ₹ məbləğində olan sxem, ölkə daxilində təxminən 5,600 e-yük maşınının yerləşdirilməsini dəstəkləməsi gözlənilir.
## Dehli üçün Xüsusi İmkanlarRəsmi məlumatda bildirilir ki, Delidə qeydiyyatdan keçmiş 1,100 e-yük maşını üçün təxminən 100 crore ₹ məbləğində xüsusi vəsait ayrılıb. Faydalananlar sxem çərçivəsində subsidiyalar əldə etmək üçün köhnə yük maşınlarının utilizasiya sertifikatlarını təqdim etməlidirlər. Rəsmilər bildiriblər ki, bu sertifikatlar utilizasiya mərkəzlərindən səlahiyyətli satıcılar vasitəsilə əldə edilə bilər.
Oxucu Şərhləri
Bu günün kontekstində, elektrikli nəqliyyat vasitələrinin (EV) texnologiyasının daha yetkin olması və istehsal xərclərinin nisbətən düşməsi nəzərə alındıqda, bu cür dövlət dəstəklərinin hədəflənməsinin nə qədər effektiv olacağını dəyərləndirmək vacibdir. Keçmiş təcrübələrdən çıxarılan əsas dərslərdən biri, dövlət dəstəyinin yalnız müəyyən bir dövr üçün nəzərdə tutulması və bazara inteqrasiya üçün strategiya ilə uyğunlaşdırılmasıdır. Əgər PM E-Drive sxemi uzun müddət davam edərsə və ya "səmərəsiz subsidiyaya" çevrilərsə, bu, bazarda distortionlara səbəb ola bilər. Buna görə də, bu sxemin 2028-ci ildən sonrakı gələcəyi haqqında daha aydın məlumatların olması və dəstəyin tədricən azaldılması, bazarı daha dayanıqlı hala gətirə bilər. Bu məsələdə, sxemin hansı meyarlara əsasən uzadıldığı və gələcəkdə hansı maliyyələşdirmə mexanizmlərinin tətbiq ediləcəyi də diqqətəlayiqdir.
Digər ölkələrlə müqayisədə, bir çox Avropa ölkəsi artıq şəxsi avtomobillərin də elektrikli modellərə keçidini stimullaşdırmaq üçün genişmiqyaslı subsidiyalar və vergi güzəştləri tətbiq edir. Məsələn, Norveçdə elektrikli avtomobil alışı demək olar ki, tamamilə vergilərdən azaddır, bu da onların bazar payının xeyli yüksəlməsinə səbəb olub. Bizdə isə, bu dəstək daha çox kommersiya və ictimai nəqliyyat sektoruna yönəldilib ki, bu da emissiyaların azaldılması baxımından ümumi ekoloji təsirə malik olsa da, fərdi istehlakçıların elektromobilə marağını yalnız dolayı yolla təsir edə bilər. Belə bir yanaşma, ilkin mərhələdə dövlət və ya xüsusi şirkətlər tərəfindən böyük miqdarda investisiya tələb edən infrastrukturun (şarj stansiyaları, məsələn) qurulması prioritetini əks etdirə bilər.
Bəs, bu strategiya, fərdi avtomobillərin də elektromobillərə keçidini stimullaşdırmaq üçün nə qədər effektiv ola bilər və gələcəkdə bu dəstək mexanizmlərinin şəxsi nəqliyyat sektorunu da əhatə etməsi gözlənilirmi?
Bu mövzunu keçmişdəki digər infrastruktur layihələri ilə müqayisə etmək maraqlı olardı. Məsələn, ölkəmizdə bir zamanlar qazlaşdırma layihələrinə verilən dövlət dəstəyi yada düşür. Həmin dövrdə də əhalini yeni texnologiyaya (qazla işləyən texnika) keçirmək üçün müəyyən güzəştlər və dəstək mexanizmləri tətbiq olunurdu. Hər iki halda da, dövlətin müəyyən bir texnologiyanın yayılmasını sürətləndirmək üçün müdaxiləsi müşahidə olunur.
Buradan çıxarılacaq əsas dərslərdən biri, bu cür sxemlərin yalnız maliyyə dəstəyi ilə deyil, həm də istehlakçıların bu texnologiyaya etibar etməsi və onun uzunmüddətli faydalarını qəbul etməsi ilə uğurlu olacağıdır. O dövrədə qazlaşdırmanın müvəffəqiyyəti, əhalinin yeni texnologiyaya qarşı skeptisizmini aradan qaldırmağın önəmini göstərdi. Elektromobillər kontekstində də, şarj infrastrukturunun genişləndirilməsi, batareyaların ömrü və qiymət məsələləri kimi faktorlar da bu sxemin uzunmüddətli uğuru üçün həlledici olacaqdır.
Hazırkı vəziyyətin fərqliliyi isə, dünya miqyasında iqlim dəyişikliyi ilə mübarizənin aktuallığı və emissiyaların azaldılması tələblərinin artması ilə bağlıdır. Bu, elektromobillərin təşviqini sadəcə iqtisadi bir layihə deyil, həm də ekoloji bir zərurətə çevirir. Qazlaşdırma layihəsi əsasən daxili texnoloji inkişafı və enerji təchizatını gücləndirməyi hədəfləyirdisə, bu gün ENV-lərin təşviqi qlobal ekoloji gündəmlə daha sıx bağlıdır.
Şərh Yaz