Hollandiya üçüncü ölkələri soyqırımın qarşısını almağa çağırdı

Hollanda Beynəlxalq Hüquq Məşvərət Komitəsi (CAVV), İsrailə qarşı açılmış soyqırım davasına istinad edərək, bu cür hallarda üçüncü dövlətlərin fəaliyyətə keçmək öhdəliyinin olduğunu və bu öhdəliyin Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin (BƏM) verdiyi müvəqqəti tədbir qərarı ilə başladığını bəyan edib.

Silah Embarqosu və İqtisadi Sanksiyalar Tətbiq Edilə Bilər

Hollandiya hökumətinə və parlamentinə beynəlxalq hüquq məsələlərində tövsiyələr verən CAVV-nin "Üçüncü Dövlətlərin Soyqırımın Qarşısını Almaq Öhdəliyi" adlı hesabatında qeyd olunub ki, Soyqırım Konvensiyasına tərəf olan bütün dövlətlər soyqırımın qarşısını almaq üçün silah embarqosu və iqtisadi sanksiyalar tətbiq edə bilərlər.

Soyqırım hallarında üçüncü dövlətlərin məsuliyyətinə dair ümumi məlumatların yer aldığı hesabatda, BƏM-in tətbiqinin izah edildiyi hissələrdə İsrailə qarşı soyqırım davasında qəbul edilən tədbir qərarlarına istinad edilib.

Xarici İşlər Nazirliyinin tələbi ilə hazırlanan hesabatda, "Beynəlxalq hüquq nizamının inkişafını təşviq etməklə konstitusiya ilə öhdəlik daşıyan Hollandiyadan, ciddi soyqırım riski olan bir vəziyyətlə qarşılaşdığında adekvat reaksiya verməsi gözlənilir" ifadəsi yer alıb.

Təkbaşına Fəaliyyət Göstərməsə Belə, Öhdəlik Var

Soyqırım Konvensiyasına tərəf olan hər bir üçüncü dövlətin, dünyada harada baş verməsindən asılı olmayaraq, soyqırımın qarşısını almaq öhdəliyi olduğu vurğulanıb. Hesabatda bildirilib ki, dövlətlər təkbaşına soyqırımın qarşısını almaq imkanına malik olmasalar belə, hərəkətə keçməyə borcludurlar.

"Soyqırımın qarşısını almaq öhdəliyi, bir dövlət ciddi soyqırım riskinin fərqində olduğu andan etibarən başlayır" deyilən hesabatda, "Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi, Soyqırım Konvensiyası çərçivəsindəki hüquqların real və yaxın bir təhdid altında dönməz şəkildə zərər görəcəyini müəyyən etdikdə, ciddi soyqırım riskinin yarandığı fərz edilir" ifadəsi yer alıb. Bu barədə ətraflı məlumatı Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin sənədlərindən əldə etmək olar.

Təsir Gücünə Görə Fərqli Məsuliyyət

Üçüncü dövlətlərdən "soyqırımın qarşısını almaq öhdəliyini necə həyata keçirdikləri barədə ictimaiyyətə hesabat vermələri" gözlənilir. Hesabatda vurğulanıb ki, üçüncü dövlətlərin öhdəliyi soyqırım törədən dövlət və ya şəxslər üzərindəki siyasi, iqtisadi və ya hərbi təsirinə görə dəyişəcək.

Hesabatda üçüncü dövlətlərin "soyqırım törədən şəxslər üzərində çəkindirici təsirə malik tədbirlər görməsi" lazım olduğu bildirilib. Həmçinin, soyqırım törədən dövlətlə güclü əlaqələri və yaxşı münasibətləri olan üçüncü dövlətlərdən soyqırımın qarşısını almada daha çox gözlənti olacağı qeyd edilib.

Beynəlxalq hüquq

CAVV-nin Hollandiya hökumətinə təqdim etdiyi tövsiyədə, üçüncü dövlətlərin "ciddi soyqırım riski vəziyyətində, bənzər vəziyyətlərdə ardıcıl şəkildə özlərini ifadə etmələri və tədbirlər görmələri" lazım olduğu bildirilib. Hesabatın müəyyən bir vəziyyətə yönəlik olmadığı, "indiki və gələcəkdəki soyqırım riski daşıyan bütün hallara" tətbiq ediləcəyi qeyd edilib.

BƏM, 26 yanvar, 28 mart və 24 may 2024-cü il tarixlərində İsrailə qarşı soyqırım davasında bu ölkəyə qarşı üç ayrı tədbir qərarı qəbul etmişdi.

Bu qərarlarda İsrailin, Soyqırım Konvensiyasının 2-ci maddəsində təsvir edilən əməllərin törədilməməsi üçün bütün zəruri tədbirləri görməsi, İsrail ordusunun soyqırım əməllərini əngəlləyəcək tədbirləri təcili tətbiq etməsi, xüsusilə Rəfahda soyqırım təhlükəsi yarada biləcək hərbi əməliyyatları dayandırması və gördüyü tədbirlər barədə müntəzəm olaraq Məhkəməyə hesabat verməsi tələb edilmişdi.

24 saat