Hörümçəklərin nəhəng toru birgə yaşayanların təəccüblü qaynar həyatını aşkar etdi

Dünyanın ən böyük hörümçək toru olduğu düşünülən, on minlərlə araxnidə ev sahibliyi edən nəhəng hörümçək koloniyası Albaniya-Yunanıstan sərhədindəki bir mağarada kəşf edilib.

Tədqiqatçılar qaranlıq, kükürdlə zəngin bir mağarada iki fərqli hörümçək növünün dinc şəkildə birgə yaşadığı nəhəng bir koloniya haqqında tapıntılarını dərc etdikdən sonra, təkamül bioloqu Lena Qrinsted bu "son dərəcə nadir" hadisəni insanların yaşayış binasında yaşamasına bənzədib.

"Bu tədqiqatı görəndə çox həyəcanlandım, çünki hörümçəklər arasında qrup halında yaşamaq həqiqətən nadirdir," deyə Böyük Britaniyanın Portsmut Universitetinin baş müəllimi doktor Qrinsted bildirib. "Həqiqətən də heç kimin əvvəllər fərq etmədiyi bir yerdə bu qədər böyük bir hörümçək koloniyasının olması məni son dərəcə həyəcanlandırır."

Keçən ay "Subterranean Biology" jurnalında dərc olunan tədqiqatın nəticələri, Sulfur Mağarasının içərisində, dar bir keçid divarı boyunca uzanan, qalın xalça kimi 106 kvadratmetr sahəni əhatə edən nəhəng hörümçək torunun təsirli görüntüləri səbəbindən internetdə sürətlə yayılıb. Yunanıstandan başlayan mağara Albaniyaya qədər uzanır.

Araxnofobların ən pis kabusu olan bu görüntü tez bir zamanda "dünyanın ən böyük hörümçək toru" adını alıb.

Lakin təxminən 110.000 hörümçəkdən ibarət olan hörümçək koloniyası ilə bağlı ən təəccüblü şey onun ölçüsü ilə deyil, alimlərin nəhəng qıf formalı torlar yığınının içərisində tapdıqları ilə əlaqədar idi.

İki fərqli hörümçək növü – təxminən 69.000 Tegenaria domestica (adi ev hörümçəyi) və 42.000 Prinerigone vagans – yan-yana dinc şəkildə yaşayır və inkişaf edirdi. Əvvəllər müşahidə edilməmiş bu davranış alimləri heyrətləndirib, çünki adətən daha böyük ev hörümçəyi kiçik qonşusunu ovlayır.

Mağara tədqiqatında iştirak etməyən, lakin hörümçəkləri geniş şəkildə araşdıran doktor Qrinsted, "Əgər hörümçəklər yaxınlıqda olarsa, onlar tez-tez döyüşər və bir-birlərini yeyə bilərlər," deyib. "Bəzən görə bilərik ki, bol qida olduqda onlar bir qədər az aqressiv olurlar."

Bol Qida Mənbəyi

Alimlər Sarandaporo çayının Vromoner Kanyonunu əmələ gətirərək oyduğu mağaranın girişindən təxminən 50 metr (164 fut) məsafədə, "daim qaranlıq zonada" iki növün necə və niyə dinc şəkildə birgə yaşadığını anlamaq istəyirlər.

Tədqiqat göstərir ki, cavabın bir hissəsi hörümçək koloniyası ətrafında vızıldayan təxminən 2,4 milyon milçəyin (qeyri-adi dərəcədə sıx bir sürünün) birləşməsində ola bilər – bu, başqa cür yırtıcıların az olduğu bir mühitdə daimi qida mənbəyi təmin edir. Alimlər həmçinin güman edirlər ki, dostluq münasibətləri qaranlığın hörümçəklərin görmə qabiliyyətinə təsir etməsinin nəticəsi ola bilər.

Bununla birlikdə, doktor Qrinsted deyir ki, daha böyük hörümçəklərin kiçik milçəklər ipək torlarına endikdə titrəmə siqnallarına cavab vermək üçün təkamül keçirmələri və ya sadəcə öyrəşmələri daha ehtimaldır və başqa hallarda hücum etmirlər.

"Hörümçəklər, ümumiyyətlə, əşyaları görməkdə xüsusilə yaxşı deyillər... və bu, hər iki növə aiddir," deyib. O əlavə edib ki, iki növ "toru qurmaqda müəyyən dərəcədə əməkdaşlıq edə bilər... lakin düşünürəm ki, onlar ov tutmada, balalara qulluq etmədə və ya bir-birlərinin balalarına baxmada əməkdaşlıq etmələri çox az ehtimaldır."

Doktor Qrinsted birgə yaşayan hörümçəklər ilə insanların yaşayış binalarında necə birgə yaşadığı arasında paralellər çəkir.

"Siz pilləkənləri, lifti paylaşmaqdan çox xoşbəxtsiniz," deyib. "Amma əgər kimsə sizin qonaq otağınıza gəlsə və siz onu dəvət etməmisinizsə, ona qarşı aqressiv olacaqsınız."

O əlavə edib ki, bir çox hörümçəklər "adətən tənha, çox aqressiv" olsalar da, hörümçəklər qruplarda yaşamaq qabiliyyətini təkamül etdirdikdən sonra iki növün birgə yaşaması "nisbətən yayğındır".

"Lakin yenə də, bu iki növün əvvəllər heç vaxt birlikdə yaşamadığı və qruplarda yaşamadığı aşkar edildiyi üçün bu, xüsusilə maraqlıdır," o deyib.

"Tor Sıxdır – Yorgan Kimi"

Albaniyanın Tirana Universitetinin bioloqu və zooloqu, tədqiqat işinin həmmüəllifi doktor Blerina Vrenozi, bu ilki ekspedisiyaların "bu sirrin orada necə mövcud olduğunu" anlamağa kömək etdiyini bildirib.

"DNT maraqlıdır, çünki onlar mağarada yaşayan növün mağaradan kənarda yaşayandan fərqli olduğunu aşkar ediblər," deyib. "Yəni eyni növdür, lakin fərqli DNT-yə malikdir."

Mağara koloniyasının nəhəng toru ilk dəfə 2021-ci ildə çex speleoloqlar qrupu tərəfindən Marek Audinin rəhbərliyi ilə müşahidə edilib. Bir il sonra, çex qrupu bir neçə universitetdən olan alimləri də özünə cəlb edib və bu da bu yaxınlarda dərc olunan elmi işə səbəb olub.

Audy deyib ki, "tor sıxdır; daha çox yorğan kimidir və təhlükə olduqda dişi geri sürünərək gizlənir və heç bir yüksək dərəcəli canlı onu oradan çıxara bilməz." "Mağaradakı hörümçəklər açıq havada yaşayan hörümçəklərlə müqayisədə təxminən üçdə bir qədər yumurta qoyur. Çünki onların balalarını orada böyüdəcəkləri dəqiqdir... beləliklə, daha az yumurta qoya bilərlər."

Audy əlavə edib ki, böyük yarasa koloniyalarına da ev sahibliyi edən mağara, rütubətli, qaranlıq məkandakı bol milçəklər sayəsində də inkişaf edir. "Orada həm hörümçəklər, həm də yarasalar daim ziyafət edirlər," deyib.

İdeal Görünən Mühit

Tədqiqatda qeyd edilib ki, istifadə olunan metodologiya koloniyadakı hörümçəklərin ümumi sayını "bir qədər şişirdə" bilər, çünki bəzi qıf torları tərk edilmiş və ya boş ola bilər. Lakin digər ekspertlər razılaşırlar ki, komandanın bu maraqlı yeni tədqiqatı daha geniş təkamül ipucuları təklif edə bilər və daha dərindən araşdırılmağa layiqdir.

Böyük Britaniyanın Nottingem Universitetinin Həyat Elmləri Məktəbinin təkamül biologiyası və genetikası professoru doktor Sara Qudeyker deyir ki, bu cür tədqiqat layihələri "ətrafımızdakı dünyanı – hörümçəkli olsun, ya olmasın – hansı qüvvələrin formalaşdırdığına dair anlayışımız üçün əsas ola biləcək daha çox araşdırmalara yol açır."

"Təbii seçmə 'ən yaxşı' strategiyaları... 'qazanan strategiyanı', nə olursa olsun, dəstəkləyəcək," deyib. "Mənim təxminimə görə, bu icmanın bir hissəsi olmağın faydaları xərclərdən qat-qat üstündür."

O əlavə edib ki, əgər bol qida və nisbi təhlükəsizlik kimi ideal görünən mühitdə dinamiklər dəyişsə, "onda 'parazitlik' ortaya çıxacaq və hər şey pozulacaq."

Birgə yaşayış siyasətinin yerüstündə daha çətin olmayacağı ümid edilir. Audy deyib ki, Albaniya artıq yeni məşhur hörümçəklərin hansı tərəfdə yerləşdiyini soruşub.

"Mühafizə baxımından orada maraqlı bir iş gördük və sərhədi qeyd etdik," deyib. "Mən sadəcə baxdım – və hörümçək toru Yunanıstan tərəfindədir."

24 saat