İnsan DNT-sində Gizli "Xəyal Kod" Aşkarlandı: Böyük Elmi Sıçrayış

İnsan Genomunda “Köçürülə Bilən Elementlər”in Sirri Açıldı

Alimlər, illərdir “passiv” hesab edilən insan genomundakı bir sıra ailələrə aid DNT ardıcıllıqlarını, yəni köçürülə bilən elementləri (transpozon elementləri) kəşf ediblər. Yeni araşdırmalar bu “köçürülə bilən elementlər” qruplarının gen ifadəsində fəal rol oynadığını ortaya qoyub.

Gen Aktivliyini Dəyişdirmə Qabiliyyəti

Bu köçürülə bilən elementlər adətən genomun gizli, tənzimləyici və ya funksiyasız bölgələrində yerləşən DNT hissələri kimi təsnif edilirdi. Lakin genetik analizin ən son metodları sayəsində tədqiqatçılar bu elementlərin zülal kodlayan genlərlə qarşılıqlı əlaqədə olaraq gen aktivliyini dəyişdirə biləcəyini, bununla da gen ifadəsi mexanizmlərinə təsir etdiyini nümayiş etdiriblər.

"Xəyali Kod"un Funksiyaları

Tədqiqatçı qrup bu "xəyali kod"un bəzi genlərin açılıb-bağlanmasını, beləliklə də müəyyən zülalların istehsal səviyyələrini idarə edə bildiyini müəyyən edib. Bu nəzarətli gen aktivliyi, yəni tənzimlənmiş gen ifadəsi, bəzən hüceyrənin inkişaf prosesinə olmasa belə, xəstəliklərə qarşı müqavimətinə və ya genetik müxtəlifliyə töhfə verə bilər. Bu isə, gen ifadəsinin hüceyrə funksiyaları üçün vacib olduğunu bir daha təsdiqləyir.

Təkamüldəki Rolu və Xəstəliklərlə Əlaqəsi

Alimlər bu sirli kodun təkamül prosesində insanların genetik adaptasiyasına töhfə verdiyini irəli sürürlər. Onlar həmçinin xərçəng kimi bəzi xəstəliklərin bu köçürülə bilən elementlərin genlərdə yaratdığı ani dəyişikliklərlə tətiklənə biləcəyini qeyd edirlər.

DNT-nin "Qaranlıq Bölgələri" İşıqlanır

Bu kəşf genom elmində yeni bir pəncərə açır: insan DNTsinin böyük hissəsi hələ də "qaranlıq bölgə" hesab edilir, lakin bu "xəyali kod" sayəsində bu qaranlıq bölgənin əhəmiyyətli bioloji funksiyalara malik ola biləcəyi düşünülür. İnsan genomu hələ də bir çox sirləri özündə saxlayır.

Qədim Viruslardan Miras Qalan DNT

Tədqiqatçılar bu ardıcıllıqların təkamülünü izləyərək, qədim viruslardan miras qalan DNTnin primat DNTsinin forma və funksiyasında fəal iştirak etdiyini sübut ediblər. Kyoto Universitetindən işin müəlliflərindən Fumitaka Inoue qeyd edib ki, "Genomumuz çoxdan ardıcıllığı müəyyən edilmişdir, lakin onun bir çox hissəsinin funksiyası hələ də məlum deyil. Köçürülə bilən elementləri anlamaq genomun ən böyük sirlərindən birini həll edə bilər."

Genetika Elminin Uzun Səfəri

İsveçrəli həkim Fridrix Mieşerin 1869-cu ildə DNTni ilk dəfə izolə etməsindən bəri, genetika elmi heyrətamiz irəliləyişlər əldə edib. İnsan genomunun anlaşılması üçün atılan hər bir addım elm dünyasını təəccübləndirməyə davam edir. Bu yeni kəşf genetik mirasımızın nə qədər mürəkkəb və təsirli olduğunu bir daha nümayiş etdirir.

24 saat