Dünyanın ən böyük ixtiralarından biri olan internetin təməlini qoyan şəxslərdən Tim Berners-Li, illər sonra diqqətçəkən bir etiraf edib. Ümumdünya Şəbəkəsinin (WWW) yaradıcısı, öz ixtirası sayəsində həyatımıza daxil olan bu platformanın bu gün tamamilə fərqli bir istiqamətə inkişaf etməsindən böyük təəssüf hissi keçirdiyini bildirib.
İNQİLABIN ƏSASI QOYULDU
1989-cu ildə CERN-də fəaliyyət göstərən gənc kompüter mütəxəssisi Berners-Li, bəşəriyyət tarixini dəyişdirən bir sistem yaratdı: Ümumdünya Şəbəkəsi. HTTP protokolu, URL ünvanları və veb brauzerlərinin atası sayılan bu alim, mənbə kodunu heç bir müəllif hüququ və ya ödəniş tələb etmədən dünyaya açdı. Həmin dövrdə bu qərar qlobal miqyasda sürətlə yayılmasına yol açdı.
Berners-Linin məqsədi aydın idi: hər kəsin bərabər şəkildə daxil ola biləcəyi, informasiyaya sərbəst şəkildə çata biləcəyi bir sistem qurmaq. İnsanlar məlumat yüklədikcə və ya axtarış etdikcə pul ödəməməli idilər. İnternetin uğurlu olması üçün tamamilə ödənişsiz olması vacib şərt idi.
NƏZARƏT VƏ TƏZYİQ MƏRKƏZİNƏ ÇEVRİLİB
Lakin ötən illər ərzində Berners-Li, ixtirasının gəldiyi nöqtədən razı deyil. "Guardian"a danışan tanınmış elm adamı, şəbəkənin əsl məqsədindən uzaqlaşdığını deyib:
“Bu gün ixtirama baxıram və bu sualı verməyə məcburam: O, hələ də tamamilə pulsuz və azaddırmı? Xeyr, deyil.”
Onun fikrincə, bu şəbəkə dünya miqyasında yaradıcılığı və əməkdaşlığı təşviq edən bir platforma olmalı idi. Lakin bu gün istifadəçi məlumatlarını toplayan və satan nəhəng texnologiya şirkətlərinin nəzarəti altında, nəzarət və təzyiqin artdığı bir quruluşa çevrilib.
ALQORİTMALAR HÖKM SÜRÜR
Berners-Linin diqqət çəkdiyi digər bir məqam isə sosial mediadır. Onun sözlərinə görə, alqoritmlərin idarə etdiyi platformalar, xüsusilə gənc nəsillər üzərində ciddi zərərlər törədir. Yalan informasiya, asılılıq və manipulyasiya kimi problemlər, bu platformanın azad və yaradıcı ruhuna kölgə salıb.
TƏƏSSÜF VƏ ÜMİD ARASINDA
Hər nə qədər peşmanlığını dilə gətirsə də, Berners-Li tamamilə ümidsiz deyil. Şəbəkəni pulsuz təqdim etmə qərarının dünyanı dəyişdirdiyini qəbul edir. Lakin gələcəkdə internetin daha azad, daha təhlükəsiz və həqiqətən də bəşəriyyət üçün faydalı bir sahəyə çevrilməsinin vacibliyini vurğulayır.
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz